Het is weer tijd voor een teken van leven uit Takoradi. Zoals in het vorige bericht vermeld, zullen we nu starten met het vertellen van onze ervaringen op school. Sinds 17 november 2010 geven wij beiden les op een internationale school hier in Takoradi en wel in de klassen P1a en P1b en P2 (groep 3 en 4). Deze school heet de Tessark school en is onze buurman. De naam Tessark is een samentrekking van de voor-en achternaam van de oprichtster van de school en de huidige 'head mistress', madam Theresa, oftewel 'grandma' genaamd.

Onderstaand: De school gezien van de voorkant.

Onderstaand: De school gezien van de achterkant.

Toen ik aan Theresa enige achtergrondinformatie vroeg over de school, overhandigde zij mij een papiertje met daarop de volgende gegevens:

Tessark school: Backgroundinformation school: Founders: Theresa E-Arkhurst and Faustina Yeboah. Date started: 7 th February 2004. Number of children started: 2 children; now over 500. Purpose of the school: To help working parents. So the school has also a social aspect. Time of closing: 5.00 PM, but the children can stay till 6.00 PM. By that time every worker will close from work. We do not go on holidays, until governmental holidays, only i.e. Independence Day, Christmas etc. Age of admission: From 3 months onwards. One baby to a teacher. 2 years: 8-10 pupils to a teacher. We need French, music and computer lessons, apart from the actual lessons. It is up to stage 2 now. Tel. number school: 00233 3120 21292.

Zeer summiere informatie, maar oké…….al snel zou blijken dat Theresa en haar man Eric (beiden gepensioneerd) ontzettend aardige en sociale mensen zijn, met een groot hart voor kinderen. Hun eigen kinderen hebben goede banen en enkelen wonen in het buitenland (VS/Engeland). De school maakt onderdeel uit van hun huis en overal krioelt het van de kinderen (tussen de 0 en de 9 jaar). Zelfs in hun huiskamer tref je soms kinderen en leerkrachten aan. Het is een drukte van jewelste, maar Theresa blijft heel rustig. De sfeer is erg huiselijk en de mensen zijn ontzettend gastvrij. In het begin kwamen wij na de les vaak even samen in de huiskamer en werden dan getrakteerd op 'a snack', zoals crackers, Malt, verse ananas e.d. De fufu volgt misschien nog! Iedere dag wordt er gekookt voor honderden kinderen! Slechts enkelen brengen hun eigen eten mee. In de klaslokalen wordt gegeten, aangezien er geen algemene ruimte is. (Even ter vergelijking: Op Cambridge Garden Academy in Tamale, waar Dees in het recente verleden heeft lesgegeven, werd niet op school gekookt, maar bracht elk kind zijn of haar eigen eten mee en iedereen at in de algemene ruimte van de school en later buiten onder een soort van partytent). Toen we in onze beginperiode een keer meteen na de les naar huis waren gegaan en dus niet hadden nagepraat, werden er 2 ananassen thuis bezorgd! Het is erg praktisch dat de school is gesitueerd naast ons huis. Als we bijvoorbeeld iets nodig hebben, mogen we dit altijd komen lenen. (Een spade, een gootsteen-ontstopper,…….. om maar eens iets te noemen). Inmiddels weten wij dat we ook buiten de schooltijden welkom zijn, zomaar…..just for the fun or to share some ideas……Erg gezellig! Vaak zit Theresa in een stoel op de gang of buiten; strategisch opgesteld voor iedereen die in-en uitloopt en op zoek is naar 'grandma'. In de keuken zijn mensen bezig met koken; Eric staat in de huiskamer te strijken; de schilders zijn bezig om huis en school te voorzien van een lik nieuwe verf; ouders komen schoolgeld betalen; een huilend kind wordt getroost en Ben and Deseree are always welcome; zij geeft ons écht het gevoel dat wij deel uitmaken van 'the family'. Haar gastvrijheid kent geen grenzen.

Enkele voorbeelden:……… You are welcome for indoorgames on Saturday in the afternoon, or you can come to watch tv, or one day you go with me to my church and then we dance and you make pictures, or we go to the beach together, or I will make an African dress for you!........Ongelofelijk! Wat een hartelijkheid! Echter:….Met enkele jaren Ghana-ervaring op zak, weten we natuurlijk ook wel dat het vaak bij beloftes blijft, maar goed… de intentie is prima.

Verder heeft Theresa ons verteld dat ze een nieuwe school gaat bouwen, tussen Takoradi en Sekondi. Er komen namelijk talrijke kinderen uit Sekondi. Zij wil het huidige gebouw dan gebruiken voor de allerkleinsten (crèche, nursery e.d.) en tevens kleinere klassen realiseren. De oudere kinderen zullen naar de nieuwe school gaan. Zij nodigde ons uit om naar de grond van de nieuwe school te gaan kijken en tevens de bouwtekening te bestuderen. Op-en/of aanmerkingen waren welkom! Theresa hoopt dat we de 'graduation' nog kunnen meemaken, als aan het einde van het schooljaar de kinderen van KG (Kindergarten) worden bevorderd naar P1. Tsja……wij kunnen nu niet overzien of we in juni/juli nog in Ghana zijn. Het is afhankelijk van onze toekomstplannen en de stappen die gezet moeten worden. Wel of niet in Ghana blijven? Wel of geen huis kopen of laten bouwen in Ghana? Wel of geen verblijfsvergunning voor langere tijd? Wel of geen verkoop van ons huis in Venlo? In ieder geval: Na ruim een jaar van 'live' zoeken aan de Ghanese kust, wordt er nu ook al een tijdje via internet gezocht aan de Nederlandse kust. Toen wij een keer richting Theresa onze twijfels uitspraken over het kopen van onroerend goed in Ghana, liet zij er geen gras over groeien en liet ons weten: 'Don't buy a house in Ghana; it can even happen that they will kill you!!!'

Ben geeft Social Studies (een soort Maatschappijleer) en Dees geeft Frans. Binnenkort zal er op school gestart worden met computerles en Ben zal hier ook zijn steentje aan bijdragen, waarschijnlijk samen met ICT-teacher Eric. Maar ook het geven van muziek (Dees) is leuk. Verder worden wij geacht vernieuwende, didactische handvaten aan te reiken aan de leerkrachten en dat laatste betekent: Werk aan de winkel! Het is hard nodig dat er iets verandert in het ouderwetse onderwijssysteem, waar het alleen maar gaat om 'memorypower', opdreunen, monden dicht en handen over elkaar en als je niet luistert word je geslagen! Het is echt vreselijk om te zien! Wij hadden gehoopt dat het onderwijs in het Zuiden ietwat beter zou zijn, maar het systeem is in het hele land hetzelfde en gewoon ronduit slecht. Kinderen zijn niet in staat om hun mening te geven; zij kunnen hun gevoelens absoluut niet uiten, laat staan verwoorden; groepswerk, het geven van eigen verantwoordelijkheden en brainstormen zijn echt 'een brug te ver'. Het is de kunst - en daarin ligt ook de uitdaging - om les te geven op een vernieuwende manier, zodat de leerkrachten zelf zien dat het ook anders kan. De beste leerschool is dat zij zelf ontdekken dat er andere wegen te bewandelen zijn, die prettiger zijn voor het kind maar ook voor de onderwijzer. In ieder geval is voorzichtigheid geboden; wij willen er voor waken dat we niet overkomen als de 'witte wijsneus' en daarom gaan we ook niet teveel in discussie met de teachers, maar reiken we gewoon- door onze manier van lesgeven - nieuwe leerstrategieën aan. Soms laten de teachers al een voorzichtig lachje zien en aan de kinderen merk je dat zij blij zijn met een meer open en creatieve aanpak. Wij moeten echter niet te hard van stapel lopen, omdat de nieuwe aanpak dan bedreigend kan overkomen bij de teachers. Een goed voorbeeld hiervan was de juf uit P1a, die haar hoofd schudde en mompelde: 'This is Africa'; met andere woorden: 'Pas je didactiek maar toe in Europa, maar niet hier'. Onze slimme compound-boy Wilson deelde onze mening dat de verandering niet opgelegd moet worden, maar spelenderwijs ingevoerd dient te worden. Niet teveel uitleggen, gewoon lesgeven op de vernieuwende manier; dan pikken zij het vanzelf op. Hij verwoordde het als volgt: 'Keep the card in your chest!'

De dochter van madam Theresa (Nanama) helpt mee op de school van haar moeder.

De leerkrachten waar wij het meeste mee te maken hebben, zijn: Josephine (P1a); Aboitie (P1b); Samuel of Sammy (P2) en de leraar Frans George. Laatstgenoemde heeft op de grote vaart gezeten.

Onderstaand: Van links naar rechts staand: Josephine, Aboitie, George; van links naar rechts gehurkt: Ben en Samuel (Sammy).	Onderstaand: Van links naar rechts staand: Josephine, Aboitie, Dees, George; gehurkt: Samuel (Sammy).

Het meest moeilijke voor ons is het 'canen'; het slaan met de stok. In iedere klas wordt geslagen. Vanaf dag 1 hebben wij uitgelegd dat wij nooit zullen 'canen'. Wij werden niet begrijpend aangekeken. We zagen de leerkrachten denken en zij spraken het ook uit: 'But what do you do if they misbehave?' Zo'n vraag is natuurlijk een prachtig moment om aan te grijpen en iets te vertellen over 'behaviour disorders' en vooral hoe je er voor kunt zorgen dat de orde weer in orde komt. Headmistress Theresa weet dat wij nooit kinderen zullen slaan en is hier erg blij mee. Zij is het helemaal met ons eens dat 'canen' geen oplossing is. Zelf heeft Theresa een leuk alternatief bedacht. Als zij boos is op een kind, dan gebruikt ze haar 'African eyes' of zet ze een masker op van een eng beest!

Ook hanteren we de 'why approach'. Kinderen in Ghana vinden het heel moeilijk om antwoord te geven op een waarom-vraag. Bewust proberen we om dit te trainen. Op een normale vraag als: 'Why did you like the story?', komen de meesten niet verder dan: 'Because it is nice'. ….Okay, but why is it nice? enz. Ook op een normale vraag als: 'Why do you love Ghana?', moet men het antwoord schuldig blijven. Toen Ben een keer vertelde dat Ghana 7x groter is dan Nederland, keek juf Josephine hem met grote ogen aan en zei: 'But mister Ben, how do you know that?' Toen Ben liet weten dat hij dit gewoon een keer had gelezen in onze voorbereiding naar Ghana toe, kon ze dit niet vatten. Zij dacht werkelijk dat Ben zelf het land met een meetlat had opgemeten!!!! Ben heeft aan de hand van onze landkaarten veel verteld over Nederland, Ghana en de wereld. In de beleving van de kinderen is Accra de hoofdstad van de hele wereld!!!! Met behulp van een opblaasbare wereldbol mochten zij zelf een land uitkiezen en dit vervolgens aanwijzen op de grote 'map'. Maar ook onderwerpen als bijvoorbeeld milieuvervuiling, emancipatie en verkeer zijn ware 'eye-openers!'

Ook in de Franse les moet mister George even wennen aan de andere manier van lesgeven, namelijk: Learning by doing! Met behulp van spelletjes, liedjes, versjes, rijmpjes, verhaaltjes wordt de Franse taal geïntroduceerd. Toch wordt George aangestoken door het enthousiasme. Nadat een Frans liedje was geleerd, organiseerde hij een polonaise door de klas! En in plaats van de getallen opdreunen in het Frans, werd er nu met een dobbelsteen gegooid. En dan zie je dat een kind niet eens weet hoe een dobbelsteen werkt! Niet het cijfer aan de bovenzijde werd vermeld, maar het cijfer aan de zijkant! Ik (Dees) heb George laten weten dat ik 'the oral part' voor mijn rekening neem. Dat werkt het beste bij deze kleintjes. ……'But….madam Desirée, what about the writing and the homework?', vroeg George aan mij. Ik liet hem weten dat bij het verwerven van een tweede taal - en zeker bij kleine kinderen - het accent gelegd moet worden op mondeling en niet op schriftelijk. Hij keek me niet begrijpend aan en mompelde: 'But then they will not learn'. Mijn antwoord luidde: 'Don't worry; they will learn; you will see……'

Uiteraard is religie erg belangrijk in Ghana, dus ook in Takoradi. Eén van de eerste vragen van onze collega's was dan ook: 'You are from which church?'
Toen wij zeiden dat we niet naar de kerk gingen, maar dat we 'doing church' hoger in het vaandel hadden staan dan 'praying church', was dit compleet nieuw voor de leerkrachten. Collega Aboitie nodigde Dees toch uit om een keer met hem mee te gaan naar zijn kerk, want volgens hem was zijn kerk geen 'praying church'.

Eén keer heb ik (Dees) ingegrepen en wel toen ik collega George hoorde vertellen over…….de hel! Ik kon de onzin niet meer langer aanhoren. Hij maakte de kinderen gewoon bang. Inhoudelijk kwam het neer op het volgende: Als ze niet zouden luisteren, dan zou God dit zien en dan werden ze naar de hel gestuurd, waar ze in een groot vuur zouden worden gegooid en dan dus levend zouden worden verbrand!!!! Dreigen met hel en verdoemenis…….het is onvoorstelbaar dat dit nog gebeurt!

Toen de kinderen van P1a er weer eens een keer een potje van hadden gemaakt, liet madam Josephine weten: 'I throw you in the fishing pond and then you become a fish'!!!!!!! Nou ja zeg………

In het verlengde van het aanreiken van vernieuwende handvaten voor de leerkrachten, hebben we besloten om ook excursies te gaan organiseren voor de kinderen. De school heeft een schoolbus en deze kan hiervoor prima worden ingezet. Headmistress Theresa juicht het plan toe. Er wordt gebrainstormd. Waar kunnen we naar toe gaan? Enkele ideeën zijn: Het politiebureau, de brandweer, het vliegveld, het postkantoor e.d. Wellicht kunnen we ook een keer een Chief of een Imam uitnodigen om in de klas iets te komen vertellen over bijvoorbeeld de Islam. Maar eerst zullen we zelf eens een keertje meerijden met de schoolbus als de kinderen huiswaarts keren. Niet alle kinderen gaan overigens met de schoolbus mee; sommigen worden opgehaald door de ouders met de auto of de motorbike en er zijn ook kinderen die lopen. Maar goed……..op 7 december vergezelden wij het grut dus in de schoolbus. Ook enkele leerkrachten gingen mee en zelfs de chauffeur werd erbij betrokken.

Onderstaand: Met de schoolbus mee………

De bus vertrok om 14.50 uur en om 18.10 uur werd het laatste kind in de buurt van zijn huis afgezet. Een busrit van bijna 3 en een half uur, die zelfs naar Sekondi voerde! En dan te bedenken dat de kinderen dit ook in de vroege ochtenduren al achter de kiezen hebben, voordat zij op school arriveren. In onze beleving is het niet normaal. Sommige kinderen waren doodmoe en sliepen gedurende de busrit. Gelukkig liet men ons weten dat er een tweede schoolbus komt en dan kunnen er twee routes tegelijkertijd gereden worden, zodat de tijd gehalveerd kan worden. (En die tweede bus is er dus inmiddels). Wij zelf genoten van de bustocht en er werd volop gezongen met de kinderen: 'The wheels on the bus go round and round..…..…….'

In de week van 6 december waren er 'exams' op school en werd er gesurveilleerd en gecorrigeerd. De kinderen werden onderworpen aan o.a. de volgende vakken: English grammar; English comprehension; English spelling and dictation; English composition; Writing; Creative Arts; Natural Science; Maths; Religious and Moral Education; Fanti (lokale taal); French. Toen ik belangstellend aan college Samuel vroeg hoe de kinderen gescoord hadden bij een bepaald vak, liet hij weten: 'They didn't do well'. Nou, dat is dan niet zo best, maar uh….hoe ga je dit nu verder aanpakken cq oplossen? Die vraag was totaal niet relevant voor Sammy, want hij concludeerde erg berustend: 'There is no problem…..then they will learn it in the second term and besides the parents will take a part and the teachers and the children will also take a part'. Nou, daar wordt wel gemakkelijk over gedacht. Collega Frans, George, nam het correctiewerk van P1b voor zijn rekening en ik (Dees) boog me over P1a. Uitslag P1a: Van de 32 kinderen, hadden er 22 een voldoende. Ik besprak voorzichtig het examen met George.
De manier van toetsen was namelijk weinig verrassend en inhoudelijk erg saai. Zou het niet een idee zijn om meer het accent te leggen op de mondelinge vaardigheden bij deze kleintjes? Hij keek me slechts glimlachend aan en zei: 'I understand'.

Onderstaand: Examenweek.

Omstreeks 11.30 uur waren we meestal klaar met de 'exams'. Daarna werd er in de klassen gegeten. 

Onderstaand: Etenstijd…..vandaag geen fufu, maar rijst met stew.

Vanaf 13.00 uur werd er gewacht op…….de bus die om ongeveer 14.30 uur komt. De wachttijd werd opgevuld met het leren van liedjes, in combinatie met dans.

Onderstaand: De Hokey Pokey werd gezongen en gedanst.	Onderstaand: Hoofd, schouders, knie en teen is ook succes verzekerd…..uiteraard in het Frans!

De Kerstvakantie voor de grote kinderen was van 16 december tot 10 januari; voor de kleintjes begon de vakantie op 24 december.

Onderstaand: Deze Christmas-kids uit P2 zijn bijna toe aan hun Kerstvakantie.

De periode tussen de examens en de Kerstvakantie is een periode van zingen, spelletjes doen e.d.

Onderstaand: Kerstliedjes zingen in P1b, P2 en P1a.
Onderstaand: Spelletjes doen in alle klassen.

Verder hadden we de Imam uitgenodigd om in de lessen iets te komen vertellen over de Islam en zijn we op excursie geweest naar het postkantoor. Voor dit laatste moest een officiële brief geschreven worden. Sowieso moet je in Ghana in dit soort situaties altijd 'an official letter' schrijven en/of 'an official invitation' afgeven. Na afloop moet je dan weer 'a letter of appreciation' schrijven. Ghana is nou eenmaal erg formeel.

Op 14 december bezocht de Imam de klassen P1a, P1b en P2 en vertelde hij over de Islam. Een groot succes!

Onderstaand: De leerlingen luisteren aandachtig naar de Imam.

Hoewel de echte Imam verstek moest laten gaan wegens ziekte, ( I am not feeling fine……), kregen we zijn broer Sadik die fungeerde als stand-in. Achteraf konden we daar alleen maar heel blij om zijn, aangezien Sadik enorm goed overweg kon met de kinderen. Hij was een geboren teacher! Voordat Sadik met ons mee kon gaan, moesten we eerst permissie vragen aan zijn 'headmaster'. Sadik geeft namelijk les op een moslim-school. Toen het hoofd van de school 2 'white men' zag, kreeg Sadik toestemming om ons te vergezellen. Toen we op onze school arriveerden, vroegen we aan Sadik om uit te leggen aan de kinderen waarom hij normale kleding droeg. De kleintjes verwachtten waarschijnlijk iemand in een lang gewaad met een baard. Het idee om een Imam uit te nodigen was een schot in de roos! De kinderen hingen aan zijn lippen en zij stelden ook goede vragen. Er was een hele goede interactie tussen Sadik en de kids. Het verhaal over de kleine Mohammed die zijn vader nooit had gekend en zijn moeder verloor toen hij 6 jaar oud was (en zijn opa toen hij 8 jaar was) sloeg in als een bom. 'But who was taking care of little Mohammed?' vroegen de kleintjes zich dan ook hardop af. Toen Sadik liet weten dat een oom verder zorg had gedragen voor zijn opvoeding, haalde het grut opgelucht adem. Maar ook de pijlers van de Islam werden uitgelegd: Het geloof in één God; 5 keer per dag bidden; een gedeelte van je geld aan de armen geven (Zakaat); een maand vasten (Ramadan) en indien mogelijk één keer in je leven naar Mekka gaan. Verder werden de ouders en de grootouders van Mohammed met naam en toenaam genoemd en er werd melding gemaakt van het feit dat Mohammed vanuit Mekka was vertrokken naar Medina. Ook kregen de kinderen de betekenis van het woord Islam te horen (peace). Voor ons was de Islam-les een herhaling van de stof die we destijds voorgeschoteld hadden gekregen op de SMA in Cadier en Keer. Na afloop werd Sadik samen met ons uitgenodigd door madam Theresa. In de huiskamer stond 'a snack' voor ons klaar….. limonade en koekjes.

15 december: Met de school op excursie naar het postkantoor en bovendien was het 'Our Day'. Our Day is de laatste schooldag voor de vakantie en deze staat helemaal in het teken van de kinderen.

Maar eerst…..op naar het postkantoor! Om 9.30 uur was een ieder aanwezig. Voordat iedereen in de bus zat, waren we al snel een half uurtje verder. In de wachttijd vroegen de kinderen mij het hemd van het lijf, maar één vraag was toch wel erg leuk: 'Madam, when did you change from black into white?' De kleine meid dacht echt dat ik vroeger als baby en als kind zwart was geweest! Tegen 10.00 uur vertrok de schoolbus met alle kinderen van P1 en P2 en alle leerkrachten, inclusief Ben en ik. Hoewel we maar even in de bus zaten (de school ligt slechts zo'n 2 km. verwijderd van het postkantoor), leek het net een echt schoolreisje. Er werd luidkeels gezongen en iedereen was blij. Teacher Samuel probeerde om het enthousiasme ietwat te temperen. Hij wilde dat de kids zich zouden gedragen en hij vroeg om stilte. De manier waarop hij dat vroeg, was erg grapping: 'You put your talking in….where?', waarop de hele groep brulde: 'In my pocket'. 'Okay, you put your talking in your pocket and you don't remove it!'

Eenmaal aangekomen op het postkantoor werden er 2 groepen gemaakt. Samuel en ik (Dees) waren de begeleiders voor P2 en Aboitie, George, Josephine en Ben namen de twee P1's voor hun rekening. De rondleiding voerde door het hele postkantoor en vele medewerkers verleenden hun medewerking door iets te vertellen. Dit varieerde o.a. van de taken in de postkamer tot de snelle EMS-dienst en van combi-seal tot de P.O. Box en van het versturen van een brief naar Nederland tot het ophalen van een pakje. De kinderen mochten ook vragen stellen.

Onderstaand: Een kijkje achter de schermen op het postkantoor in Takoradi met de kinderen van P1 en P2.

Voor sommige kinderen duurde het echter te lang en zij lieten dan ook weten: 'Madam Desereen (zo klinkt ongeveer mijn naam), I want to urinate…….I am tired'. De excursie zou een uur duren, maar dit werd uiteindelijk anderhalf uur. Sommige medewerkers van het postkantoor konden leuk met kinderen omgaan, maar sommigen waren veel te formeel en hun uitleg was te lang en te ingewikkeld voor kinderen. Sommige blagen waren dan ook meer geinteresseerd in 'the white skin of madam Desereen'. Iedereen wilde me vasthouden, aaien en strelen. Toch was deze excursie geslaagd te noemen! Toen Ben nog even de direkteur ging bedanken voor zijn medewerking, liet deze weten: 'I am happy that it was great, but sorry I had the intention to give a snack to the children, but there was no time left'. Oké, jammer dan, no problem, don't worry!

Eénmaal terug op school, begon het feest van Our Day. Er werd lekker gegeten en gedronken in de klaslokalen. Sommige kinderen hadden hun eigen eten van thuis meegenomen; sommige kinderen kregen eten van school (diegenen die daarvoor hadden betaald); sommige kinderen kregen het dubbel-op: én meegenomen eten van thuis én eten van school waarvoor was betaald en sommige kinderen hadden geen eten van thuis meegenomen en hadden ook niet betaald voor eten van school. Maar goed, de laatste categorie betrof gelukkig slechts een enkeling. Uiteraard zorgden wij ervoor dat degenen met een dubbele portie iets deelden met de 'minder bedeelden'. Collega George ging de klassen af en pikte overal een hap eten uit de bakjes; hier een kippenpootje; daar een lepel rijst of een slok limonade. Toen ik zei dat ik hem op het wordlwideweb zou plaatsen, barstte alle collega's in lachen uit.

Onderstaand: Our Day op de Tessark school; de laatste dag voor de Kerstvakantie.

Na het eten werden de proefwerken teruggegeven en werden de rapporten uitgedeeld, maar toen was het dan toch echt Kerstvakantie. De kinderen van de Tessark school hebben onzettend veel Kerstliedjes gezongen, maar ook op straat, in de stad, hoorde je Kerstmuziek. Dit hadden we in Tamale nooit gehoord.
Maar ja….. het Zuiden (Christenen) versus het Noorden (Moslims). De leraar Frans, mister George, had de kinderen een Frans Kerstliedje geleerd……Petit Papa Noel, quand il descendra du ciel, avec des jouets familiers, n'oublie pas tes petits souliers………………

Op onze compound staat een mooie mangoboom, maar het werd tijd dat deze werd gesnoeid, aangezien de takken tegen het schoolgebouw aankwamen. Headmistress Theresa regelde een paar mensen die deze klus konden klaren en op 3 december was het dan zover…..Trimming the mangotree…..Uiteraard informeerden wij hier landlady Rosamond over. Sowieso mailen wij haar alle bijzonderheden door en ook zij mailt ons veelvuldig vanuit Australië. Voor wat betreft het snoeien van de mangoboom was hierover in het verleden al contact geweest tussen Rosamond en Theresa, dus dit was dan ook geen enkel probleem.

Theresa vertelde ons nog dat Rosamond bewust 3 katten heeft rondlopen op onze compound, vanwege het simpele feit dat er in het verleden veel slangen werden gesignaleerd. Katten jagen slangen namelijk weg………………..

Op 3 december was het Farmers Day en wij feliciteerden onze Wilson hiermee. Ieder jaar wordt er een 'award' uitgereikt aan de beste 'farmer'. Wij lieten Wilson weten dat hij eigenlijk deze award had verdiend. En dat is absoluut waar, want als wij de 'farm' van Wilson vergelijken met een paar maanden geleden, dan moeten wij constateren dat hij keihard op het land heeft gewerkt. Niet alleen wij zien het verschil, ook andere mensen geven hem een compliment. Wilson laat weten dat hij onze voortdurende 'encouragement' waardeert en dat dit een reden is geweest om extra zijn best te doen. Wilson heeft ten tijde van zijn 'bible school' een meisje ontmoet, Patricia geheten, die blijkbaar veel voor hem betekent. Hij wilde haar dan ook graag de 'farm' laten zien. En Farmers Day is daarvoor natuurlijk de uitgerekende dag, nietwaar? Maar eerst wilde hij met Patricia bij ons op bezoek komen. Zo gezegd, zo gedaan.

Sinterklaas kent men uiteraard niet in Ghana. Wij brachten die dag door aan de zee.

In ons buurland Ivoorkust is het erg onrustig. Het leger heeft de grenzen gesloten. (Situatie december 2010). Niemand mag er nog in of uit. Reden voor deze onrust zijn de verkiezingen. Het verloop van de presidentsverkiezingen heeft in Ivoorkust tot grote verdeeldheid geleid. De verkiezingen waren onderdeel van een vredesproces. De stembusgang had een einde moeten maken aan de tegenstelling tussen het Noorden en het Zuiden van het land, die in 2002 en 2003 in een burgeroorlog waren verwikkeld. Helaas hebben de verkiezingen dus geen rust gebracht, doch slechts grotere verdeeldheid. Ons plan om nog eens een keer Ivoorkust te gaan bezoeken, zal niet meer door gaan. (Gelukkig hebben we in het verleden wél de 2 andere buurlanden van Ghana bezocht, te weten Burkina Faso en Togo). Wij blijven de berichten volgen en vernemen op een gegeven moment dat de grenzen weer open zijn en dat de kans op een nieuwe burgeroorlog groter wordt. Feit is dat er 2 Presidenten zijn: één die de verkiezingen heeft gewonnen en één die de verkiezingen heeft verloren. Laatstgenoemde noemt zich echter ook President en heeft de steun van het leger. Hij weigert te vertrekken. De VN is in het land en zal daar ook voorlopig blijven. De VN wordt zelfs bedreigd door het leger van de 'foute' President en de VN-voertuigen worden aangevallen. De huidige President van Ghana (Atta Mills) blijkt een vriendje te zijn van de foute President van Ivoorkust. Atta Mills riep de Ghanezen op om te bidden voor de buren in Ivoorkust, maar de oppositie verwacht - terecht - meer actie van Atta Mills en een meer duidelijke stellingname. De onrustige situatie in Ivoorkust kan ook best gevolgen krijgen voor Ghana.
De landen van de Ecowas (inclusief Ghana) hebben gedreigd in te grijpen in het conflict. Veel mensen uit Ivoorkust zijn gevlucht naar Liberia. Voor onze compound-boy Wilson is de situatie ook aangrijpend. Deze Liberiaan vluchtte destijds gedurende de burgeroorlog in Liberia naar Ivoorkust en nu vluchten de mensen van Ivoorkust naar Liberia. Wilson heeft nog steeds het plan om per fiets terug te keren naar Liberia, maar dan moet hij Ivoorkust doorkruisen en dat is nu (december 2010) té gevaarlijk. De berichtgeving van Ivoorkust die we vanuit het Nederlandse nieuws vernemen is behoorlijk 'gekleurd'. Maar…. dat is meestal het geval….Als je nieuws hoort dat toch een beetje de 'ver-van-mijn-bed-show is, is het vaak totaal anders dan dat je er vlakbij woont. Wij lezen zowel de Nederlandse als de Ghanese krant via internet en de verschillen in berichtgeving zijn enorm. We krijgen het idee dat de Ghanese regering geen duidelijk standpunt durft in te nemen in de kwestie. De andere Ecowas landen hebben wel een duidelijke mening. Het is begrijpelijk dat Ghana voorzichtig is. Zij zijn het direkte buurland en er verblijven nogal wat Ghanezen in Ivoorkust. Ghana wil niet dat deze mensen in gevaar komen. En dat laatste zou onherroepelijk gebeuren als Ghana voor de aanval kiest. De Ghanese olievelden liggen precies bij ons om de hoek.....tussen Takoradi en de grens met Ivoorkust.

Op 15 december 2010 is de eerste olie gewonnen. Ivoorkust kan natuurlijk in een conflictsituatie inzetten op vernietiging van de booreilanden en dan zou het wel eens mis kunnen gaan. Inmiddels weten we dat de Ghanese overheids-mentaliteit ook inhoudt dat men niet communiceert en informatie achterwege laat. De foute president wilde eerst het hotel aanvallen waarin de goede president verblijft (Hotel du Golf in de hoofdstad Abidjan); later besloot hij gelukkig om hier van af te zien en overwoog hij om te gaan praten. Kortom: Het blijft spannend en uiteraard volgen wij de ontwikkelingen op de voet. Grappige bijkomstigheid: Voor onze vrienden in Tamale leeft het totaal niet. De geografische afstand Tamale-Ivoorkust is te groot. En verder is de gelatenheid ook aanwezig. It will be okay.......by His Grace……….Half januari 2011 vernemen we dat de eerste 150 vluchtelingen uit Ivoorkust in Ghana zijn gearriveerd. Later bleek dat het gewoon Ghanezen waren die terug waren gekeerd naar Ghana. Eind januari 2011 lezen we dat er een speciale commissie is benoemd in de hele kwestie, met als voorzitter Abdel Aziz. Deze persoon heeft in het verleden twee staatsgrepen gepleegd. Hij liet weten: 'Het is een Afrikaans probleem en er zal ook een Afrikaanse oplossing komen!!!!' Nou, dat belooft nog wat…..!

Inmiddels is de cacao-prijs behoorlijk gestegen. Ivoorkust is een belangrijke producent van cacao. De veiligheid van de arbeiders op de cacao-plantages kan niet meer worden gegarandeerd, zodat ze noodgedongen thuis moeten blijven. Inmiddels staat de goudprijs torenhoog en ook de olieprijs stijgt behoorlijk. Ghana kan hiervan profiteren.

Eind januari 2011: De goede president van Ivoorkust (Quattara), die internationaal erkend is als president van Ivoorkust, heeft opgeroepen tot een exportstop van cacao uit Ivoorkust, de grootste cacaoproducent ter wereld. De maatregel moet de geldstroom naar zijn politieke concurrent, Ghagbo (de foute president), stoppen. Tot zover Ivoorkust…..

Toen we een keer in de stad waren en we op een paar lokaties moesten zijn, die we niet konden vinden, vroegen we de weg aan een jongen, die - zoals een echte Ghanees betaamt - meteen bereid was om ons te vergezellen in de auto om ons de weg te wijzen. Zelfs na zo'n lange tijd in Ghana, zijn wij nog altijd verbaasd over die gastvrijheid. Men laat gewoon alles vallen en gaat met je mee. Factor tijd speelt geen enkele rol: ……'Ik heb geen tijd'……, kent men niet.

Het was een aardige knaap, die Jonathan bleek te heten. Hij vertelde dat hij 'technical drawing' had gedaan, getrouwd was en een zoontje van 2 maanden had. We voerden samen een leuk gesprek en al snel kwam ook Tamale ter sprake. Wij merken dat de mensen in het Zuiden onder de indruk geraken als je vertelt dat je 4 jaar in Tamale als vrijwilliger hebt gewerkt voor de straatmeiden. De meeste mensen uit Takoradi zijn nog nooit in Tamale geweest en kennen slechts de negatieve verhalen van het Noorden: De mensen zijn lui; het zijn halve wilden en er wordt altijd gevochten. Als je dan als 'white men' tussen - in hun ogen - dat 'zooitje ongeregeld' hebt gewerkt, dan oogst je bewondering.

Wij zien dat hond Roskie (of Rosky) steeds magerder wordt. Hoewel Nana Carlo de hond dagelijks voorziet van zeer goed voedsel, kunnen wij niet anders dan constateren dat de hond er slecht uitziet. Volgens Nana komt dit vanwege de vijfling of vanwege wormen of vanwege hondsdolheid. Wel ja, toe maar…..In ieder geval: De vacht van Roskie vertoont witte vlekken en ze is vel over been. In onze beleving heeft de hond gewoon honger. Bovendien wordt ze agressief. Telkens als je met iets eetbaars over de compound loopt, dan volgt ze je en ze vliegt je nog net niet aan. Voor de duidelijkheid: Dit is onze beleving. Wij houden niet van honden. Waarschijnlijk was het beest gewoon blij dat ze ons zag, omdat ze ons herkende. Als wij wegrijden en de poort open staat, piept ze er vaak tussenuit en eet ze vuilnis van de straat. Wij hebben absoluut niets met honden, maar zelfs wij kunnen zien dat het beest honger heeft. Dus wordt Nana Carlo hierover aangesproken. Zij beloofde om de dierenarts te bellen en deze kwam op donderdag 9 december en een dag later stond hij weer op de stoep. Zijn eerste bevindingen waren: De jonge hondjes hebben wormen en vlooien. Moederhond Roskie heeft ook last van wormen en vlooien en verder heeft zij een huidziekte en is er een gebrek aan mineralen en vitaminen en moet ze opnieuw gevaccineerd worden voor rabiës. En uiteraard werd ook het hongerprobleem aangekaart: Volgens Wilson moet de hond vaker dan één keer per dag voedsel krijgen. De dierenarts liet weten dat na de geboorte van de vijfling, het inderdaad normaal zou zijn als de moeder twee keer per dag te eten zou krijgen, maar…..het feit dat Roskie last heeft van wormen verklaart de verminderde eetlust. Het zou dan van ondergeschikt belang zijn of het veel of weinig voedsel en/of goed voedsel is.

Aangezien er de nodige frictie is tussen madam Nana Carlo en Wilson, was het goed dat wij ook ter plekke waren, zodat wij een beetje als 'bruggenbouwers' tussen die twee konden fungeren. De dierenarts begreep de situatie. Wij kunnen goed opschieten met zowel Nana Carlo als met Wilson, maar die twee kunnen elkaar werkelijk niet luchten of zien. Toch doen ze beiden hun best om de honden te verzorgen, maar ieder doet dit op haar of zijn manier. Ons interesseert het eerlijk gezegd helemaal niets. Zoals eerder gezegd: Wij hebben totaal niets met honden, maar we worden er wel in betrokken. (Of we willen of niet….)

Verder zijn de 5 jonge puppies inmiddels ook uit hun hok gekomen en spelen op de compound. Ze zijn echter nog zo klein, dat ze gemakkelijk in een 'gutter' kunnen vallen, of onder de poort kunnen kruipen of ergens anders bekneld kunnen raken. Wij attenderen Wilson er dus ook maar op dat het wellicht verstandiger is om de puppies in ieder geval 'op te sluiten' als er niemand op de compound is. Het zou toch een beetje vreemd zijn, als we naar Rosamond in Australië zouden moeten mailen dat er nog maar 2 puppies over zijn van de 5 (om maar eens iets te noemen!) In de praktijk gebeurt er weer niets…….totdat we op 9 december vernemen dat er 's ochtends 1 puppy is gestorven. De favoriet van een ieder; de dikste van het stel!
Op dat moment was er niemand op de compound: Nana Carlo komt meestal tegen 14.00 uur om de dieren te voeren; Wilson was op de 'farm' en wij waren op school. De dierenarts vertelde dat er vele doodsoorzaken konden zijn, o.a. het lijden aan wormen. Wilson heeft de pup op de compound begraven.

Op 10 december kwam de dierenarts dus terug en werden de 4 overgebleven puppies onderworpen aan vaccinaties tegen wormen en vlooien. Hond Rosky werd ook gevaccineerd en wel voor: Huidziekte, rabiës, vitamine en mineralen-gebrek, wormen, vlooien e.d. Wilson had beloofd om assistentie te verlenen. Wellicht zou het moeilijk worden om hond Rosky te pakken te krijgen. De dierenarts zou om 14.00 uur komen; toen het bijna 15.00 uur was en hij nog niet ter plekke was, besloot Wilson er vandoor te gaan. Hij had om 15.30 uur een afspraak in het ziekenhuis en wel bij de oogarts (de rekening hiervoor wordt betaald door de kerk). Om 15.10 uur arriveerde de dierenarts en binnen 15 minuten was alles 'gepiept'. Nana Carlo en de dierenarts werkten prima samen. Nana Carlo hield de poten van Rosky vast, zodat de dierenarts de muilkorf kon aanbrengen en kon vaccineren. Rosky gedroeg zich voorbeeldig. Geen enkel probleem! Jammer dat we er geen foto van hebben gemaakt! Wij waren blij dat de klus was geklaard. En de kosten? Nana Carlo moest een rekening betalen van 36 cedis (ongeveer 18 euro). Voor mensen in Nederland die gewend zijn aan rekeningen van dierenartsen, zal dit erg goedkoop zijn.

Aangezien alles in het teken had gestaan van het welzijn van de honden vergaten we helemaal te vragen aan de dierenarts of hij ook even wilde kijken naar de katten, waarvan er volgens Nana ook nog één jongen krijgt binnenkort. Nou ja, prioriteit nummer één waren de honden. En voor wat betreft het geslacht van de puppies: Wilson had verteld dat er slechts 1 vrouwtje was. De dierenarts liet echter weten dat het vrouwtje een mannetje was. De rest van de puppies heeft hij niet gecheckt op geslacht. Nou ja, het zal onze tijd wel duren……….Volgens Nana Carlo zijn alle 4 de jonge hondjes 'male ones'.

Landlady Rosamond wil 2 puppies behouden en de andere 2 moeten weg. Nana Carlo had het bij het rechte eind gehad, aangaande één van de katten die 'pregnant' was, want half december zagen we per toeval 3 kleine 'pussycats' liggen, verscholen tussen het groen. 

Onderstaand: De dierentuin op Chapel Hill werd uitgebreid met 3 kleine 'pussycats'.

De spanning tussen Wilson en Nana Carlo is vaak te snijden. Wilson ervaart Nana Carlo als iemand die hem controleert en Wilson is een vrijbuiter, die absoluut niet kan werken onder de supervisie van een baas. Als Nana Carlo hem iets vraagt, luistert hij niet, geeft geen antwoord e.d. Als wij Wilson daarentegen iets vragen, is hij wel bereid om gehoor te geven aan ons verzoek, hoewel wij ons verzoek ook wel vaak moeten herhalen, voordat er actie komt. Een goed voorbeeld hiervan is tuinonderhoud. De tuin wordt té slecht onderhouden. Als wij door het hoge gras lopen, blijft er van alles aan onze kleding plakken. De reden dat Wilson wel iets voor ons doet en niet voor Nana Carlo, komt wellicht door de andere manier van aanpak cq benadering. Ons verzoek is meestal doorspekt met humor en wij relativeren sterk, terwijl Nana Carlo slechts op een commanderende toon hem probeert te bewegen iets te doen.Toch verdient Nana Carlo een groot compliment als het gaat om de verzorging van de dieren. Je merkt dat ze veel ervaring heeft met honden en het eten dat zij hond Rosky voorzet, is heel erg goed. Wij vinden dit echter vaak moeilijk om te zien. Het eten dat deze hond krijgt is in onze beleving veel te goed voor een hond. Sorry, hondenliefhebbers in Nederland!....

Onze gedachten gaan nou eenmaal te vaak naar Tamale, waar we teveel honger hebben gezien en waar onze meiden hun vingers zouden aflikken voor dit eten. Gemiddeld eet hond Rosky iedere dag voor 2 of 3 cedis. Nou, daar kunnen onze meiden in Tamale alleen maar van dromen!!!!! Zij hebben nog geen 50 Pesewas per dag te besteden. Gelukkig krijgt madam Nana Carlo ook wel eens gratis een soort afval-eten voor de honden van een plaatselijke chop-bar (een gammel eettentje langs de kant van de weg).

Rosamond in Australië mailt ons vaak. Zij wil op de hoogte gehouden worden van de ontwikkelingen hier in Takoradi. Wij geven hier gehoor aan en rapporteren onze bevindingen naar Australië. Zij weet dat wij eerlijke en open informatie geven en zij kan dit erg waarderen. Met 30 jaar Australië in haar bloed vindt zij open communicatie ook fijner dan de Ghanese manier van 'hiding' en 'covering'. Zij liet ons weten dat het inderdaad beter zou zijn als moederhond Rosky 2x per dag gevoerd zou worden en de puppies maar liefst 3 tot 4 keer per dag. Zij weet echter ook dat zij dit niet van iemand kan verwachten. Nana Carlo heeft haar eigen bezigheden (heeft nu ook huurders uit Canada in haar huis); Wilson werkt op het land en wij zijn op school en we zijn nu eenmaal geen hondenoppascentrale! Maar goed…..toen ze vroeg om 2 kleine gunsten, konden wij dit niet weigeren: Vaker schoon drinkwater geven en de honden voorzien van brood. Ze was zelfs bereid om hier geld voor over te maken. Nou, dat hoeft niet. Rosky is in ieder geval blij……'the first slice of bread was gone in one second!' Toen Nana Carlo een keertje de kleine puppies voorzag van poeder- melk met stukjes brood, was Rosky haar kinderen voor. Hap, slik, weg…..en de kleintjes hadden het nakijken. Nana Carlo liet weten: In chop-time (= tijdens het eten), no friends!!!

Het is natuurlijk wel grappig: Als vakantie-oppassers in Nederland tijdens onze verlofperiodes (als we niet in ons eigen huis konden vanwege huurders), kozen we altijd een adres zonder dieren (en dat was moeilijk, want 9 van de 10 adressen hadden dieren!) en nu zitten we in Ghana en zitten we midden in een dierentuin!!! Madam Rosamond vroeg ons om nog eens een paar foto's te sturen van de honden en dit was het resultaat.

Onderstaand: Op verzoek van Rosamond werden foto's van haar honden naar Australië gestuurd.

Iedere woensdag krijgt Wilson van Nana Carlo 5 Cedis. Toen zij dat een keer vergat, stond Wilson op donderdagochtend op de stoep bij de Italiaanse echtgenoot van Nana. Typisch Wilson!

Wij hebben eerlijk uitgesproken richting Rosamond in Australië en richting Nana Carlo en Wilson, dat wij er toch wel moeite mee hebben dat wij als een soort van 'boodschappers' fungeren tussen iedereen en dat wij niet in Ghana zijn om 'dog watchers' te spelen. Men kon dit begrijpen en er werd afgesproken en beloofd dat wij meer zouden worden ontzien.

Enkele Ghanese weetjes: Als hier iemand sterft, zie je vaak dat er een aanplakbiljet wordt bevestigd op het huis waar de overledene heeft gewoond. De tekst begint meestal met: 'Call to Glory', met daaronder de vermelding van de leeftijd van de overledene, een foto van de persoon en een oproep om naar de 'funeral' te komen, voorzien van de lokatie, de datum en het tijdstip.

De meisjes op school dragen onder hun uniform een soort van korte broek. Dit dragen zij over hun onderbroek heen.

Cremeren is in Ghana 'not done'. Een hoge officier van de Ghanese luchtmacht was overleden. De familie besloot over te gaan tot crematie. Erg ongebruikelijk en on-Ghanees! Er werden dus hele verhalen geschreven in de landelijke pers over cremeren in algemene zin. Met name de christenen zouden het des duivels vinden. Bij de wederopstanding van de doden zou er een probleem zijn, omdat het lichaam destijds was verbrand.

Enkele mensen zijn opgepakt aan de Ghanese kust. Zij waren bezig om ruwe olie te smokkelen. Dit gebeurde in een kano. De naam van de kano luidde: 'Confidence in Jesus'…………………….hahahaha!

13 december: Afspraak op de Alliance Française. Gesproken met de direkteur, mister Bruce. Het lijkt Dees namelijk wel leuk om de lessen op de Internationale school te combineren met het geven van Franse les op de Alliance Francaise. Mister Bruce beloofde contact op te nemen met de 'Board' en als het Bestuur accoord was, dan zou ik na de Kerstvakantie kunnen beginnen en wel op 13 januari. Aangezien ik maar niets hoorde, belde ik op 17 december op en toen liet mister Bruce weten: 'I only spoke with one Boardmember, but I have to see three Boardmembers and two of them are on travelling, so please wait, I will give you the feedback before we re-open on January 10'. Jeetje…..is dat nou zo moeilijk? Kun je die heren dan niet bellen? Het is toch vreemd: Iemand biedt gratis haar diensten aan om les te geven en dan duurt het een maand voordat er een antwoord komt, als er überhaupt een antwoord komt! Er gebeurde natuurlijk weer niets en ik besloot om op 12 januari te bellen. Kon ik nou de dag erop beginnen of niet? Het antwoord van mister Bruce was voorspelbaar en luidde dan ook: 'Sorry, but the Board members are still on travelling and I can't take the decision alone'. Toen ik vroeg waarom hij de heren dan niet kon bellen, liet hij weten: 'I don't have their telephonenumbers'. Wat bleek? De bestuursleden waren op vakantie naar het buitenland, maar hij verwachtte beiden in januari terug, so….please have patience…… In ieder geval: Het schoot weer niet op. Ik liet hem weten: 'I don't fall on my knees to teach for free, but okay I will wait and in the meantime I continue loving Ghana!!!' Hier moest hij hartelijk om lachen. Maar……er gebeurde weer niets en uiteindelijk heb ik het zelf maar gecanceld. Het is graag of niet!

14 december: Dees laat prikken op malaria…….misselijk, hoofdpijn…….maar toch geen malaria……wellicht gewoon oververmoeid. Er komt een soort van 'metaal moeheid' op ons beiden af……10 dagen later nog steeds klachten en wederom laten prikken en toen dus wél malaria.

Dus Kerst en de 50e verjaardag geschiedden geheel in stijl…..mét malaria……Opmerkelijk was dat er op 24 december een administratieve vergissing werd gemaakt. Malaria wordt aangegeven in gradaties: variërend van 1 plusje (laagste variant) t/m. 4 plusjes (ziekenhuisopname). In geval van malaria, was er bij ons de afgelopen jaren altijd sprake geweest van 1 plusje. Wij keken dan ook even vreemd op dat de uitslag van Dees 2 plusjes bevatte. Wij vroegen om tekst en uitleg, met andere woorden: Wat is precies het verschil tussen 1 en 2 plusjes? Laconiek werd geantwoord: '2 is more than 1'. Zo'n nietszeggend antwoord is nou typisch Ghanees! De man van het priklab hoorde de discussie en liet ons weten dat er in het geval van Dees helemaal geen sprake was van 2 plusjes. Wat bleek? Het meisje dat de uitslag had getypt, had 1 plusje teveel vermeld. Toen de laborant ons de uitslag liet zien, konden wij ons wel voorstellen dat deze vergissing was gemaakt, aangezien het handschrift erg onduidelijk was. In ieder geval: Het betrof dus een normale 1 plus malaria, zoals we waren gewend. Het was overigens de eerste keer dat één van ons beiden malaria had in Takoradi. De zeewind zorgt er waarschijnlijk voor dat er minder muskieten zijn dan in Tamale. Maar toch even ter info: Dees heeft tot nu toe in de afgelopen jaren al 18 keer malaria gehad. (Ben slechts 6 keer). Na 2 weken (7 januari) liet ik (Dees) opnieuw prikken en toen was de malaria weer voorbij. Maar voor hoelang?

Politiecontrole op straat: ……'Obruni (White man), can I see your driver licence?' In het Nederlandse rijbewijs was men niet geinteresseerd; slechts 'the international one' was van belang……'Obruni, it's okay, you can continue your way…………….'

Water…… In onze benedenwoning maken we gebruik van een elektrische pomp die er voor zorgt dat het water met een normale druk uit de kraan komt. Deze pomp functioneerde vanaf half december steeds slechter en begaf het op een gegeven moment. Onze landlady Rosamond heeft ons een telefoonnummer gegeven van een elektriciën en een loodgieter. Telefonisch was de elektriciën echter niet te bereiken. De loodgieter daarentegen was wel bereikbaar en hij kwam op 16 december en beloofde de elektriciën op te sporen. Hij dacht dat het euvel te maken had met de condensator. In eerste instantie hadden we het idee om in zee te gaan met de elektriciën van Tessark International School, waar we vrijwilligerswerk verrichten. Overleg via de mail leerde ons echter dat onze landlady in principe geen vreemde techneuten in haar huis wilde hebben. Oké, loodgieter Sammy was er in geslaagd om elektriciën Tracey (of Kwesi) te traceren. Laatstgenoemde bleek een nieuw telefoonnummer te hebben, vandaar dat we hem niet konden bereiken. Niet alleen Sammy en Tracey/Kwesi kwamen opdraven; zij waren in gezelschap van nog enkele techneuten. In ieder geval werden de volgende conclusies getrokken: Capacitor (condensator) was kapot. Kosten: 15 GHc. Automatic switch was kapot. Kosten: 150 GHc. Er was weliswaar een reserve-exemplaar aanwezig in het huis van Rosamond, maar daar konden we niet bij. Kosten arbeidsloon: 50 GHc voor beiden. Het euvel werd verholpen op 20 december. Aangezien we plotseling problemen kregen met een verstopt toilet, vroegen we de aanwezige loodgieter om even te checken. Wat bleek? Buiten op de compound was een verstopping ontstaan in de afvoer. Men werkt hier in Ghana nog steeds met een septic tank; een openbaar rioleringsnet is er namelijk niet. Extra kosten: 80 GHc.

Nog meer water…… Voor onze komst naar Takoradi en net na onze aankomst in Takoradi had de landlady op haar compound te maken gehad met een behoorlijke lekkage hetgeen resulteerde in een enorme rekening van de Watercompany. Aangezien het grotendeels voor onze periode was, kenden wij niet alle ins en outs van deze geschiedenis. Natuurlijk wilden wij niet opdraaien voor de kosten. Kort voor haar vertrek naar Australië (medio oktober j.l.) dreigde er zelfs een afsluiting van het water wegens de betalingsachterstand.

De landlady verklaarde destijds dat zij in overleg een bedrag had betaald ter voorkoming van afsluiting. Zij wilde ons niet opzadelen met haar problemen (en dat is natuurlijk terecht). Echter, in december 2010 dreigde de Watercompany wederom met afsluiting. De betreffende contactpersoon (Josephine) zei dat onze landlady medio oktober had toegezegd dat er zeer spoedig iemand zou komen om de achterstand te betalen. Medio oktober zou zij namelijk geen geld hebben gehad om de betreffende rekening te betalen, aldus Josephine van de Watercompany. En weer zaten Ben en Dees met 2 verschillende versies van een verhaal. Typisch Ghanees! De vraag was wie de waarheid sprak……

In een reactie op het bezoek van Ben aan de Watercompany mailde landlady Rosamond dat de beweringen van Josephine onjuist waren.
Tijdens haar laatste dagen in Ghana (kort voor haar vertrek naar Australië), was Rosamond naar de Watercompany gegaan. Aldaar had ze gevraagd alle rekeningen te geven, zodat ze de nota's kon betalen. De kwestie van de lekkage zou na haar terugkomst in Ghana worden besproken. De Watercompany (Josephine) had echter Rosamond laten weten dat men de gevraagde rekening niet kon geven en dat alles na haar terugkomst geregeld zou worden. Rosamond werd verzocht de huurders te verzoeken slechts de lopende waterrekeningen gewoon te blijven betalen.

Toen Ben deze Josephine confronteerde met de feedback van Rosamond, liet Josephine doodleuk weten dat het incassobeleid was veranderd, namelijk: Sneller overgaan tot afsluiting, als er niet wordt betaald. Toen Ben liet weten dat hij op 20 december zou betalen, was het accoord. Rosamond heeft vanuit Australië haar zus Rebecca in Takoradi opdracht gegeven het geld bij ons af te geven. Hoe het ook zij: Altijd weer miscommunicatie en de 'witten' zijn weer de dupe.

In ieder geval: Oude Tamale-tijden herleefden weer……gebrek aan water…….dus een 'bucket-shower!' De aardige mensen van de Tessark-school waar wij lesgeven, kwamen ons zelfs water brengen uit hun eigen reservoir.

Op 20 december maakten we kennis met de zus van Rosamond, Rebecca genaamd. Zij kwam uit naam van Rosamond geld brengen voor de betaling van de loodgieter en de elektriciën, aangezien het kosten betrof die voldaan moeten worden door de huiseigenaar en niet door de huurders. (Reparatie waterpomp en ontstopping riool naar septic tank). Ook gaf Rebecca het geld voor de Watercompany, zodat wij de achterstallige betaling van Rosamond konden voldoen en daarmee dus afsluiting konden voorkomen. En tenslotte gaf ze nog 'a small amount', om de honden in de ochtenduren van extra brood te voorzien.

Hoewel wij al een paar duizend foto's hebben gemaakt gedurende onze Ghana-jaren, hadden we nog niet eerder de meest gangbare bankbiljetten gefotografeerd, die circuleren in Ghana.

Onderstaand: Bankbiljetten van 1, 2, 5 en 10 Cedis. (1 GHc is ongeveer 50 Eurocent).

Even naar de kapper en ook daarin zie je het verschil met Tamale: De 'barber saloon' zag er mooier uit en de prijs was dus ook duurder. Nog steeds een lachertje natuurlijk als je terugdenkt aan Nederland, maar goed we zitten al in ons 5e jaar Ghana…….In ieder geval: Betaalde Ben in Tamale in het begin 1 Cedi en later 1.50 GHc (0,50 cq 0,75 Eurocent), nu moest hij 5 Cedis betalen (ongeveer 2 en een halve Euro).

Wilson heeft altijd wel een verhaal…..Op een gegeven moment liet hij ons weten dat hij een nacht niet op de compound was geweest. Reden: Hij had zijn sleutelbos verloren. De nacht werd dan ook doorgebracht op de 'farm'. Naderhand bleek dat de sleutelbos in het vuurtje was gevallen, dat hij zelf had gestookt. Sleutels weliswaar geblakerd, maar nog wel functioneel.

Het stalletje waar wij vaak brood kopen, heet : 'The shepherd'. Toen Ben een keertje voor de grap zei: 'You have to give your shop the name 'the good shepherd', werd hier serieus op ingegaan. Dat was inderdaad een goed idee van Obruni (white man), want nu zou men kunnen denken dat 'the shepherd' ook een 'satanic shepherd' zou kunnen zijn…….

Een paar dagen voor Kerst zagen we iemand van de vuilnisophaaldienst, d.w.z. degene die het geld komt incasseren en hij vroeg om zijn 'Christmas Box'. Het is dan de bedoeling dat je hem een kleinigheidje geeft als teken van waardering. Een bedrag van bijvoorbeeld 2 Cedis is gebruikelijk. Zijn reactie: 'May God bless you'. Half januari stonden de echte vuilnismannen op de stoep. Ook zij wilden nog een 'Christmas Box' hebben. Als wij niets zouden geven, dan weigerden zij het tuinafval mee te nemen.

Kerstmis…….alweer voor de 5e keer in de hitte……! Wij verlangen soms echt naar de kou! Natuurlijk belden we met onze vrienden in Tamale. Hoewel de telefoonlijnen erg slecht waren, kon men het gebaar waarderen. De meiden echter stelden ons wel teleur. De eerste vraag was: 'Where is my Christmas Box?' En dan te bedenken wat zij allemaal van ons hebben gekregen………………

Op eerste Kerstdag gingen we naar de 'Cathedral'.  

Onderstaand: Op 1e Kerstdag naar de Cathedral in Takoradi.

Na afloop reden we terug naar huis en belandden we in een grote optocht. Wat bleek? Op 1e Kerstdag wordt er altijd een soort van gemaskerd Carnaval gevierd.

Onderstaand: Gemaskerd Carnaval op 1e Kerstdag in Takoradi.

We zetten de auto langs de kant van de weg, spraken met de feestende menigte en maakten foto's. Eénmaal thuisgekomen verraste Wilson ons met zijn 'Christmas gift': Vier kokosnoten en een ananas. (Naar later bleek had hij dit gejat uit de tuin). 's Middags gingen we een hapje eten aan zee.

Op tweede Kerstdag bracht Wilson ons zelfgebakken kokosnootkoekjes en daarna gingen we samen met Wilson naar zijn 'church', Greater Grace genaamd.

Onderstaand: Op 2e Kerstdag samen met Wilson naar de Greater Grace church in Takoradi.

We spraken met pastor Henry en hij gaf ons de microfoon om onszelf voor te stellen aan de parochianen. De viering stond vooral in het teken van muziek. Na afloop spraken we nog even apart met pastor Henry en dan met name over het werken in het Noorden van Ghana. Ook lieten we hem weten dat het op verzoek van Wilson was, dat wij een bezoek hadden gebracht aan deze kerk. Na de dienst was Wilson onze gast en trakteerden wij hem thuis op een etentje. 'Fried rice with chicken' was voor Wilson een ongekende lekkernij. Na afloop liet hij weten: 'I have eaten like a prince'…..….. Aan het einde van de dag gaven we hem een kleine financiële bijdrage voor de aanschaf van een 'health insurance card' en voor de reparatie van zijn fiets. Hij was erg blij en bleef maar herhalen: 'May God bless you people!'

Onderstaand: De Liberiaanse vluchteling Wilson bij ons op bezoek.

Tijdens de voorbereidingsfase van de 50e verjaardag van Dees, hadden we gesproken met de vrouwelijke manager, Gifty genaamd, van het Africa Beach Hotel. Aangezien zij ook in de maand december jarig was, kregen wij half december een uitnodiging om naar haar party te komen. In ieder geval: Op 27 december werd Dees 50 jaar en dit werd gevierd aan de zee bij het Africa Beach Hotel. Wij hadden een mooi plekje gereserveerd. De manager had gezorgd voor een verjaardagscake; een banner; ballonnen; champagne e.d. De tafel werd voorzien van 'a white cloth' en was afgezet met roze biezen. Ook de cake, de spandoek en de ballonnen waren wit en roze van kleur. Een Ghanees en een Nederlands vlaggetje maakten het geheel compleet. Tussen 2 kokosnootbomen werd de banner opgehangen. Op dit spandoek (maar ook op de cake) stond de tekst vermeld: Happy 50 th Birthday Desirée. (Streepje op de -e stond de verkeerde kant op en de kleur oud roze had plaats gemaakt voor baby roze, maar goed…..een kniesoor die daar op lette).

Onderstaand: Ik prees me gelukkig dat ik mijn 50e verjaardag mocht vieren in Ghana op een hele mooie lokatie aan zee……Alles beter dan een Sarah voor je deur in Nederland!!!

Wij waren nauwelijks gearriveerd omstreeks 11.00 uur 's morgens (12.00 uur Nederlandse tijd), of daar begonnen al enkele meiden uit Tamale te flashen. Toen wij terugbelden, begonnen ze te zingen: 'Happy birthday to you'. Ook uit Nederland kwamen telefoontjes en een heleboel mailtjes. Plotseling stapte er een blank meisje op ons af en zij vroeg in perfect Nederlands aan ons: 'Zijn jullie Ben en Desirée?'…..'Ja, dat klopt, dat zijn wij, maar hoezo, help ons even, wij weten even niet wie jij bent'. Wat bleek? Het was een NorGhaVo-vrijwilligster die 3 jaar geleden 4 en een halve maand in Ghana was geweest. Wij hebben natuurlijk in de afgelopen jaren zoveel vrijwilligers zien komen en gaan, dat wij ons het gezicht van deze Liesbeth even niet konden herinneren (overigens, wel de naam). Zij was inmiddels alweer 2 keer teruggekeerd naar Ghana en deze keer was zij in het gezelschap van haar Nederlandse vriend Meindert, voor wie een bezoek aan Ghana helemaal nieuw was. Hoewel zij slechts twee en een halve week bleven (en de helft was alweer voorbij), vonden zij het heel bijzonder om in Ghana te zijn en daar 2 oud NorGhaVo-vrijwilligers, zijnde Ben en Dees, tegen het lijf te lopen……. En dat nog wel op het strand van Takoradi op de 50e verjaardag van Dees…….! Uiteraard nodigden wij deze ontzettend aardige landgenoten uit om samen met ons iets te drinken en te 'smullen' van de mierenzoete 'birthday cake'. Wij voerden fijne gesprekken en zo hadden wij dan plotseling nog Nederlanders op verjaardags-visite in Ghana. Uiteraard hadden wij wel bekijks en zo kon het dan ook gebeuren dat je spontaan werd gefeliciteerd door Ghanezen die ook aan zee vertoefden. De warme Ghanese omhelzingen zijn altijd mooi om te ervaren. Grappige bijkomstigheid: Men nodigt zichzelf dan gewoon uit om ook een stukje van de 'birthday cake' te proeven. Toen wij zeiden: 'No problem, you are welcome, but wait small, the cake is in the fridge', duurde dat blijkbaar te lang en vertrok men weer. Toen wij later op de midddag weer met z'n tweetjes waren, genoten we van een heerlijk etentje 'entre nous'. Tegen 19.00 uur keerden we huiswaarts, nadat het personeel alle ballonnen, de toefjes, de linten, de overgebleven cake en de spandoek in onze auto hadden gelegd. Kortom: Een bijzondere dag!!! Compound-boy Wilson zag ik - door omstandigheden - pas 2 dagen later en hij bracht toen een verlaat Engelstalig verjaardagslied ten gehore in de tuin. Heel erg leuk!!

Op Oudjaarsdag zijn we een dagje met de bus naar Cape Coast geweest. Dit is zo'n anderhalf uur verwijderd van Takoradi. Op Nieuwjaarsdag zijn we met de auto naar Axim geweest. Ook dit is ongeveer anderhalf uur rijden. Cape Coast ligt ten oosten van Takoradi en Axim ligt ten westen van Takoradi.

Onderstaand: De zee in Axim.

Dees heeft kiespijn en vraagt zich af of dit nog steeds de nasleep is van 2 wortelkanaalbehandelingen, die in september 2009 bij een tandarts in Wassenaar tijdens ons verlof in Nederland, hebben plaatsgevonden. Gelukkig zijn wij al die jaren in Tamale behoed voor kiespijn en konden we jaarlijks naar onze tandarts in Nederland gaan (Venlo). Nu echter kan Dees niet wachten totdat we weer in Nederland zijn. Dat duurt nog te lang. In eerste instantie bood compound-boy Wilson aan om een 'local treatment' te realiseren…..als je rechts pijn hebt, 3 druppeltjes in je linkeroor inbrengen…… Later liet hij weten dat hij het spul niet meer kon traceren. Inmiddels had ik toch al besloten om naar een echte tandarts te gaan en kon alleen maar hopen dat een tandarts in het Zuiden van Ghana beter geoutilleerd zou zijn dan een tandarts in Noord-Ghana. En inderdaad…..bang geweest voor niets!

Op 29 december trok ik dan toch maar de stoute schoenen aan en begaf mij - met de moed der wanhoop - naar een Ghanese tandarts. Ik had geluk!
Tandarts Osei Kuffour Osskoff van de Smile Dentalclinic (What's in a name?), bleek niet alleen ontzettend aardig te zijn, maar zijn praktijk zag er voor Ghanese begrippen goed uit en alle voorzieningen waren aanwezig. De tandarts vertelde dat hij in Praag had gestudeerd en dat zijn zoon momenteel voor een cursus in Nederland was. Hij vond mijn Franse voornaam erg mooi, maar daardoor werd hij even op het verkeerde been gezet. Hij dacht toen namelijk dat de mensen in Nederland Frans spraken! Toen ik hem liet weten dat ik slechts een Franse voornaam heb, maar wel een echte Nederlandse ben en in Nederland Frans heb gestudeerd, mompelde hij: 'Wonderful; it's very interesting'. Het klikte meteen en hij was erg geinteresseerd in het werk dat wij in Tamale hadden gedaan. Zijn woorden waren: 'You did well; 4 years in the North…..how is it possible…..it's not easy'. Ja, dat klopt…..daar weten wij alles van…..werken in het Noorden van Ghana is absoluut geen makkie. Hij informeerde ook nog naar het Nederlandse voetbal. Maar goed……de kwaal……..hij vond dat ik het goed kon uitleggen en voor ik het wist lag ik in een Ghanese tandartsstoel. Wat bleek? Er was sprake van een bacteriële infectie van het tandvlees. Ik kreeg een hele lading pillen mee, inclusief gorgeldrankje.

Een dag later (30 december) was het weer raak en zat ik (Dees) in het ziekenhuis. Ik voelde me al een hele tijd niet lekker. Naast de malaria, had ik veel uitstralingspijnen in de linkerarm. Verder stootte het eten op; was er sprake van knallende hoofdpijn en misselijkheid. Op naar het ziekenhuis dus! Het was de eerste keer dat we gebruik moesten maken van het ziekenhuis in Takoradi. (GPHA Port Clinic). Dokter Bernard Boateng-Duah was erg aardig en ik werd 'binnenste buiten' gekeerd. Zijn diagnose was: 'You are a workaholic; you have to rest and to relax more'……Overwerkt! Nou ja zeg………….!

Op 4 januari keerde de kiespijn van Dees in alle hevigheid terug. Nee toch………………en op 5 januari zat ik weer bij tandarts Osei Kuffour Osskoff. De behandeling van een week eerder werd herhaald. Wederom werd de ontsteking gereinigd (met een soort van touwtje). Dit keer geen pillen meer.

Genieten aan de zee in Takoradi.

Onderstaand: De zee in Takoradi.

5 januari: Eindelijk is het er dan toch van gekomen. Vandaag zaten we in Ghana in de trein!!! Er zijn eigenlijk nauwelijks trein-trajecten in Ghana. Wij kennen slechts 2 korte trajecten: Het kleine stukje van Accra naar Tema en het mini-mini-mini stukje van Takoradi richting Sekondi (Kojokrom). Dit behelst enkel 12 km. Deze laatste treinverbinding (heen en terug) is slechts in de vroege ochtend-uren en in de vroege avond-uren operationeel. Wij kozen voor de laatste mogelijkheid. Een zeer bijzondere ervaring, al was het maar het kopen van het harde kartonnen treinkaartje dat met name de oudere lezer zich ongetwijfeld nog zal herinneren. Als 'Obruni' (white men) hadden we behoorlijk bekijks. Je zag de mensen denken: ……'Welke witte gaat er nou in zo'n gammele trein zitten?'.......We werden er dan ook op aangesproken en dit leidde tot hele gezellige gesprekken. Erg jammer dat het spoorwegnet er zó slecht bij ligt, maar Ghana heeft plannen om een en ander te verbeteren.

Onderstaand: Ghana Railway Station.

De benzineprijs in Ghana is m.i.v. 4 januari 2011 behoorlijk gestegen. Oorzaak is de hoge olieprijs op de wereldmarkt.

Nog steeds hebben wij veel telefonisch contact met Tamale. Op 3 januari kregen we wel een heel erg opmerkelijk bericht te horen van onze naaister Suhayini: Zij zal dit jaar (2011) gaan trouwen. Zelf heeft zij daar niets in te zeggen gehad.
Ouders en schoonouders bepalen wel voor jou met wie je moet gaat trouwen. Waarschijnlijk heeft ze de jongen nog nooit ontmoet. Niet voor te stellen in een Nederlands kader, maar heel gewoon in de Moslimcultuur. Zij liet ons weten dat de 'husband' in Accra was. Toen wij vroegen of hij ook 'a profession' had, liet ze weten: 'He is in business…..he is selling clothes'. Op onze vraag of ze blij was, luidde het antwoord: 'Yes, I am happy'. Ach ja……zo gaat dat……………………

Een week later belde ze weer en vertelde dat ze in Accra was bij de 'parents of my husband' en 'I have a ring now'. Ze is dus verloofd. O, dit moslim-meisje is er zó trots op dat ze eerst gaat trouwen en dan pas een kind zal krijgen. Zij wil niet zoals die andere NFD-meisjes zijn, die maar zwanger raken en soms niet eens weten wie de vader is…….Suhayini vertelde nog meer nieuws: 'Mister Ben and madam Dies, I also want to tell you that little Hawa has a baby-girl and Feruza also'. Dus wéér 2 NFD-meiden die een kind hebben gekregen. De teller staat volgens ons nu op 6 baby's (van de 13 meiden die een shop hebben gekregen).

En dan slaat 's morgens op 7 januari in alle vroegte de hond aan. Ben neemt poolshoogte aan de voorzijde van het huis. Er staat een man bij de gate alsmede een four-wheeldriver met draaiende motor. Ben vraagt: 'What is happening?'. De man antwoordt dat de broer van de landlady (advocaat) hem wil spreken en of Ben maar even de gate wil openen. Wij hebben echter geen sleutel van de gate aan de voorzijde, aangezien wij aan de achterzijde van het huis wonen. Ben verzocht dan ook vriendelijk om even naar de achterzijde van de woning te komen. De bewuste man liep weer naar de four-wheeldriver, kwam terug en sommeerde Ben dringend de kleine gate te openen. Nogmaals zei Ben: 'I don't have that key' en liep vervolgens weg. Na bijna 5 jaar Ghana wist Ben dat je in dit soort situaties gewoon iets moet doen, anders krijg je oeverloze discussies. Halverwege werd Ben echter wéér teruggeroepen. Er klonk iets van wanhoop in die stem. Wat was er toch aan de hand?…Ben liep weer terug en opende met veel moeite de grote gate waarvoor geen sleutel nodig is. Als in Ghana een 'big man' je wil spreken is het de bedoeling dat jij naar de auto loopt en hem te woord staat via het raampje. De opstelling jegens elkaar bepaalt duidelijk wie er de baas is…..Ben zag deze hierarchische bui al hangen en opende gewoon expres de deur aan de drivers-zijde. Wij worden nou eenmaal onpasselijk van arrogantie! Helemaal fout dus…En ja hoor, de lawyer zat in zijn korte broek, koffie-drinkend en krantje lezend (airco op volle toeren) bevelen te geven aan zijn driver…….You stupid boy….De lawyer zocht de security man en niet de white man……Toen maakte Ben de lawyer duidelijk dat wij helemaal geen security man hebben…….. Beste lawyer, jouw zus betaalt niet, dus onze Wilson speelt niet voor security man……..

De lawyer viel bijna uit zijn auto…..Maar wat doet Wilson dan wel? was zijn vraag. Het antwoord van Ben luidde: Hij werkt 12 uur per dag op de farm, aangezien hij moet overleven. Hij kan namelijk niet leven van de 5 Cedis die Nana Carlo hem wekelijks geeft. (Een vriendin van Rosamond die de honden en de katten komt verzorgen) en tussendoor onderhoudt hij de tuin. Ben was erg duidelijk met zijn mededeling dat hij -Ben- in feite als huurder de onbetaalde security man was. Een zeer zuinig glimlachje verscheen op het gezicht van de advocaat. ….Zijn zus had hem gevraagd een oogje in het zeil te houden (richting security man) gedurende haar verblijf in Australie. Nu begreep de lawyer ook waarom hij de security man nooit had aangetroffen tijdens zijn controles!

De conclusie van Ben was dat de communicatie tussen broer en zus zeer slecht was, typisch Ghanees. ….De lawyer wordt verzocht de security man te controleren terwijl er helemaal geen security man is……!!!!

Ben adviseerde de lawyer om naar de farm van Wilson te gaan. Op dat moment bleek Wilson daar echter ook niet te zijn. De advocaat liet dan ook een bericht achter bij een vriend van Wilson, die ook werkzaam is op de 'farm'. Toen wij Wilson even later thuis op de compound zagen, vertelden wij hem dat de lawyer op zoek was naar hem en dat hij een boodschap moest ophalen op de 'farm'. Het leek ons praktisch om Wilson even telefonisch in contact te brengen met de advocaat, zodat alles afgewerkt kon worden.

Aangezien Wilson geen telefoon heeft, gaven we hem onze telefoon en toen liet de lawyer weten dat hij de 'Christmas Box' had willen geven. Wij vroegen ons af waarom de lawyer het Kerstcadeautje voor Wilson dan niet aan Ben had gegeven, zodat Ben dit aan Wilson had kunnen geven? Wij trokken dezelfde conclusie: Allemaal poeha en bluf van die advocaat. Telefonisch liet de lawyer aan Wilson weten dat hij een dag later terug zou komen en dan zou Wilson alsnog de 'Christmas Box' krijgen. Nee dus…..dit gebeurde natuurlijk niet. O, die arrogantie van die lawyer was zó ergerlijk, dat wij contact met hem opnamen en hem even haarfijn uit de doeken deden wat hier allemaal speelde: Wilson wordt niet betaald door Rosamond (zijnde de zus van de advocaat).

Toen wij de benedenwoning gingen huren en deze voor de eerste keer zagen en in onderhandeling waren over de prijs, deed Rosamond voorkomen dat wij erg blij mochten zijn met de prijs, aangezien dit inclusief een securityman was en je betaalde al gauw 200 Cedis per maand voor een watchman. Toen wij op die eerste bewuste kijkdag (4 september 2010) geen securityman zagen en vroegen waar hij dan was, liet ze weten dat ze hem een vrije dag had gegeven. Achteraf allemaal leugens! Voor onze komst per 1 oktober had Wilson al 3 maanden lang gratis voor haar gewerkt. Iedere keer werd hij aan het lijntje gehouden. Ze had hem zelfs niet verteld dat ze naar Australië zou gaan. (Dat gebeurde pas 3 dagen voor haar daadwerkelijke vertrek). Op de dag van vertrek liet zij hem weten: 'I am on travelling and I will pay you when I am back'. Tegen ons liet ze weten dat alles met Wilson was geregeld. Toen Rosamond al ongeveer een maand in Australië was en Wilson ons toevertrouwde dat Rosamond hem niet betaalde, hebben wij Rosamond via de mail hiermee geconfronteerd. Wel gemakkelijk…….naar Australië gaan en Wilson creperend achterlaten……De versie die wij toen te horen kregen werd ontkend door Wilson. Rosamond liet ons namelijk weten dat er geen echte 'agreement' was geweest tussen haar en Wilson. Zij had hem laten kiezen uit 2 mogelijkheden: Óf 24 uur per dag watchman zijn, betaald, maar toestemming vragen om de compound te mogen verlaten óf slechts een dak boven je hoofd (schuurtje), met gebruik van water en elektriciteit, in ruil voor tuinonderhoud, niet betaald. Wilson zou voor deze laatste variant gekozen hebben. Wilson heeft ons altijd gezegd dat zij hem nooit heeft laten kiezen. In ieder geval: Dankzij ons kan Wilson de hele dag op de 'farm' werken en zijn eigen geld verdienen. Onze security is de hond en dat tuinonderhoud doet hij wel tussen de bedrijven door.

Wij vertelden bovenstaand verhaal tegen de arrogante lawyer (de broer van Rosamond, zijnde de advocaat) en hij mompelde: 'My sister didn't give me the details'. Wij spraken hardop uit richting lawyer dat het beter zou zijn geweest als zijn zus op een open manier had gecommuniceerd met iedereen. Dat had een heleboel miscommunicatie kunnen voorkomen. Het werd afgedaan met: 'This is Ghana'…..

Tevens lieten we hem nog weten dat het niet erg beschaafd is om je chauffeur 'a stupid boy' te noemen……He is a human being, you know……Zijn reactie: 'I didn't call him a monkey'. Wij moesten even schakelen, maar blijkbaar is het erger om iemand een 'monkey' te noemen en is 'stupid boy' in de Ghanese cultuur normaal.

Maar uh……hoe zat het nou met de 'Christmas Box' die Wilson van deze advocaat zou krijgen? Wij herinnerden de lawyer er nog maar eens aan en uiteindelijk toog Wilson naar zijn kantoor waar hij maar liefst 9 uur heeft gewacht voordat hij de advocaat ontmoette. Dit resulteerde dan in een Kerstcadeautje van 20 GHc (ongeveer 10 Euro). Verder had hij Wilson laten weten dat the white people very serious waren en dat hij not serious was geweest. Hij doelde hiermee op zijn uitspraak dat hij zijn chauffeur 'a stupid boy' had genoemd. En daarmee is het dan afgedaan. Erg gemakkelijk, nietwaar? Verder had hij Wilson gevraagd: 'Is it true what the white people told me, that my sister is not paying you?' Een volmondig 'yes, that is true' uit de mond van Wilson was het antwoord. Prima! Wij hebben in ieder geval ons best gedaan voor Wilson.

Wilson kookt zijn potje altijd op houtskool; soms op de 'farm'; soms bij zijn schuurtje op onze compound. Soms echter koken wij een beetje extra rijst en geven hem ook een bordje. Zoals die ene keer op 10 januari…….'Wilson, you like some jollof rice?', vroeg Dees hem. Zijn antwoord luidde: 'Oh, I love it; may God bless you; today I eat again from my mother'………….

Wilson heeft in het verleden veel contact gehad met een zekere pastor Henry uit Takoradi, met pastor Chuck en pastor Scabelli uit de Verenigde Staten. Dit i.v.m. zijn 'bible school'. Wilson had ons verteld dat de pastors uit Amerika weer zouden overkomen naar Ghana en Wilson verheugde zich daar erg op. 7 januari was het zover. Er was een heel programma in elkaar gedraaid (inclusief enkele dagen Accra). Wilson mocht zijn medewerking hieraan verlenen. Wij gaven Wilson het advies: 'Take that opportunity; talk with them and enjoy!!'

Wij kregen een uitnodiging van de Nederlandse Ambassade voor een Nieuwjaarsreceptie op 10 januari 2011 in het huis van de Ambassadeur in Accra. In het verleden moesten wij hier altijd van afzien, gelet op de grote afstand Tamale-Accra (13 uur in de bus). Nu wonen we weliswaar in Takoradi, maar nog steeds is dat 4 uur verwijderd van Accra. Op zich zou dat geen probleem moeten zijn, als de Nieuwjaarsreceptie overdag zou plaatsvinden, maar helaas….er wordt op het nieuwe jaar getoast tussen 18.00 en 20.00 uur en dat betekent dat we 's avonds/'s nachts terug moeten rijden. En 's avonds reizen in Ghana doen wij nou eenmaal nooit. Gewapende overvallen komen té vaak voor. Bovendien moeten we de volgende ochtend weer fris voor de klas staan. Dus….jammer! De digitale uitnodiging was ondertekend met een voor ons onbekende naam. Blijkbaar is er een nieuwe Ambassadeur benoemd op de Nederlandse Ambassade in Accra. En inderdaad: Lidi Remmelzwaai is vertrokken en Gerard Duijfjes heeft haar plaats ingenomen.

11 januari: De eerste schooldag weer na de Kerstvakantie. Inmiddels had de school een opknapbeurt ondergaan en was al gedeeltelijk mooi geschilderd.

Onderstaand: Een nieuwe lik verf aan de voorkant van de school.
Onderstaand: Een nieuwe lik verf aan de achterkant van de school.
Onderstaand: Ben op de 'dirt road' tussen de school en ons huis.

Ook kwam de schilder op 14 januari bij ons op de compound om de muur van de school - die grenst aan ons huis - te voorzien van een fris geel kleurtje.

Onderstaand: De schilder van de Tessark-school schildert de muur die grenst aan ons huis.
Onderstaand: En weer is er een stukje klaar……..……..
Onderstaand: En dan zijn de schilderwerkzaamheden zo goed als voltooid.

Op 11 januari nodigden wij de teachers bij ons thuis uit voor een toast op het nieuwe jaar.

Onderstaand: 6 leerkrachten van Tessark bij ons thuis. Van links naar rechts: Nanama (de dochter van madam Theresa); Aboitie; Josephine; Eric (ICT-teacher); Sammy en George.

Zoals reeds zo vaak vermeld wordt er niet of nauwelijks (en dan nog heel erg slecht) gecommuniceerd in Ghana. De school waar wij lesgeven is daar dus geen uitzondering op. Toen Dees op 12 januari wilde starten in de klas P1a was deze weg!!!!! En dan te bedenken dat je er een dag eerder nog gewoon les hebt gegeven. Het lokaaltje was veranderd in een crèche. Niemand die iets uitlegt. Navraag leerde dat P1a verhuisd was naar boven. Zat eerst P1a beneden en P1b en P2 op de eerste verdieping; nu zaten P1a en P1b op de eerste verdieping en zat P2 op de tweede verdieping, in de nok van het gebouw.

Tijdens onze lessen is er meestal wel één van de teachers aanwezig, die óf het huiswerk van de kinderen aan het corrigeren is, óf met zijn of haar mobiele telefoon aan het spelen is óf besluit om te gaan eten in de klas óf het hoofd gewoon op tafel legt en gaat slapen!!!! Iemand zei me eens: 'Ghanezen zijn net paarden; ze kunnen staande slapen!' Dat is inderdaad een waarheid als een koe. Maar goed, in dit geval slapen de leerkrachten dus zittend of half liggend.

Onderstaand: Klas P1a-P1b-P2.

Zoals eerder gemeld is de school onze buurman en kijken we vanuit het leslokaal dus zó op onze compound. Soms zien we Wilson lopen. Als we naar elkaar zwaaien, vliegen alle kinderen de banken uit richting raam……..en dan breekt het spektakel natuurlijk los. Op de school waar zo'n 500 kinderen zitten, is aan kabaal uiteraard geen gebrek.

Met name het lesgeven aan P1b is af en toe een 'mission impossible'…..de kinderen maken er soms een janboel van! De straffen zijn echter veel erger: Slaan of neerknielen en met je handen in de lucht een tijdje blijven zitten. Thuiskomen is dan ook een verademing; een oase van rust.

We zijn inmiddels weer gestart met het organiseren van excursies voor de kinderen en hebben een eerste gesprek gehad op het politiebureau en op het vliegveld. In Ghana moet alles altijd heel officieel geschieden, dus we werden geacht om een brief te schrijven met daarin ons verzoek om met de kinderen en de leerkrachten te mogen komen. Achteraf moet er dan weer een 'letter of appreciation' geschreven worden. Dit laatste verzorgt de school. Na afloop van een excursie maken we er altijd een 'projectwork' van. Voorbeeld: Het bezoek aan het postkantoor kreeg een follow-up in de vorm van enkele vragen die door ons waren opgesteld: You want to send a letter to the Netherlands. How do you do that? What did you learn at the postoffice? Give some examples. Why you liked it to go to the postoffice? Do you have an idea for the next excursion? De kinderen moesten deze vragen als een soort van 'homework' beantwoorden. Resultaat: Bedroevend slecht: 50% van de kinderen leverden het werk niet in en van die andere 50% was ook nog eens de helft onvoldoende.

Op 21 januari werd koers gezet naar het vliegveld en naar het politiebureau om de door ons gemaakte brieven voor de excursies af te geven aan de betreffende mensen. Ben ging op pad en had een medewerker van Tessark meegenomen (Richard).

De eerste plek die bezocht werd was het vliegveld. Men had Ben in een eerder stadium laten weten dat hij de brief moest richten aan de 'Base Commander' en dat hij deze ook moest bezoeken.

Eénmaal ter plekke bleek dat de Base Commander afwezig was, maar dat de adjudant het kon overnemen. Nadat aan alle formaliteiten was voldaan (registratie bij aankomst en vertrek e.d.), werd afgesproken dat wij met 3 klassen (onze P2 en de beide P1's) op 27 januari mochten komen. Twee dagen van te voren nog graag even bellen ter bevestiging…..Please call me mister Ben, just to confirm……Oké!

Hierna…op naar de politie! Was Ben begonnen op het politiekantoor in Takoradi, inmiddels was duidelijk geworden dat de betreffende excursie zou plaatsvinden op het politiebureau in Sekondi. Sekondi is 'the twin city of Takoradi'. Maar…uh…..er zijn 2 politiebureau's in Sekondi. Welke moesten we nu hebben? Wij kenden één lokatie en wel de plek waar wij ooit met Wilson waren geweest om zijn fiets terug te krijgen. Dit bleek het districts-office te zijn.

Hoewel hier straks wél de excursie zou plaatsvinden, moest Ben zich toch eerst melden bij headquarters. Ben had doorgekregen van de politie in Takoradi, dat hij in Sekondi moest vragen naar de Regional Police Commander, maar terplekke werd duidelijk dat deze niet aanwezig was. In dat geval verschijnt altijd nummer 2 in de rangorde op het toneel, zijnde de 'deputy'. Deze politie-afgevaardigde begon te zeuren over het feit dat er geen 'letterhead' boven de brief stond. 'O, je wordt gewoon niet goed van al die formaliteiten in Ghana'. Ben raakte geirriteerd en liet weten dat hij de excursie niet voor zichzelf organiseerde, maar voor de kinderen van school. Eindelijk bond de 'deputy' in en was het goed. Hij verwees Ben naar een volgende persoon en wel naar 'the Public Relations Officer', een zekere Olivia genaamd. Deze Olivia van 'headquarters' beloofde Ben één en ander te regelen met het 'districts-office'. Werd in eerste instantie de datum 3 februari geprikt voor de excursie, later werd dit met 2 weken uitgesteld en wel tot 17 februari. Ja, ja, even een paar excursies regelen heeft hier heel wat voeten in de aarde!!!

Maar goed….op 27 januari werd dan toch maar koers gezet naar de 'Airport'. In de voorbereiding naar deze excursie toe, besprak Ben dit onderwerp in zijn les 'Social Studies'. Daarbij kwam ook de veiligheid ter sprake en het feit dat er de laatste tijd zoveel ongelukken gebeuren.Daarop wilde één meisje reageren. Aangezien het kind erg zachtjes sprak, kon Ben haar niet verstaan en verwees haar naar de 'classteacher'. Toen het meisje haar vraag in het oor fluisterde van de 'classteacher', begon deze te lachen en ging er verder niet op in. Ben echter was nieuwsgierig geworden en vroeg aan de leerkracht wat het meisje had gevraagd. 'Oh, she was asking if we will also get an accident if we go to the airport'. Ben liet hem voelen dat het niet erg goed is om zo'n vraag zomaar weg te wuiven en richtte zich vervolgens weer naar het meisje en stelde haar gerust. Ja, het is toch triest…..inhoudelijk wordt er helemaal niet ingegaan op zo'n vraag, terwijl men wél hamert op het feit dat de kinderen er netjes moeten uitzien als zij op excursie gaan: 'You have to wash your uniform and polish/clean your shoes'. Ja, altijd weer die vorm en buitenkant. Ook maakte Ben het hoofdstuk veiligheid bespreekbaar bij headmistress madam Theresa. Zij deelde de bezorgdheid van Ben en beloofde met 2 bussen te gaan in plaats van met 1 bus. Verder wilde zij dat er in iedere bus 1 witte zou zitten! Tenslotte liet Ben weten aan Theresa: 'We (Ben and Dees) are not responsible in case anything will happen. Let it be clear that the school is responsible'. Ook hier kon Theresa zich in vinden. Haar reactie: 'It's good that you think about all these things; that is typical the European way; we Africans we don't do that!' 'Don't worry….nothing will happen……by God's Grace…….'!

Het aantal kinderen dat uiteindelijk deelnam aan de excursie was meer dan 80. Verder waren er 6 leerkrachten aanwezig (George, Samuel, Aboitie, Josephine en Ben en Dees), 2 chauffeurs en 2 knapen die multifunctioneel inzetbaar zijn op Tessark. De kinderen vonden het erg spannend om naar het vliegveld te gaan. Daar aangekomen, meldden Ben en ik (Dees) ons bij de adjudant. Deze verwees ons naar de mensen die uiteindelijk de rondleiding zouden gaan verzorgen.

Onderstaand: Aankomst vliegveld.

De rondleiding was grandioos! De kinderen kregen tekst en uitleg over de cockpit, de cabine, de laadruimte, de functie van de vleugels, propeller, motor, verkeerstoren, de hangar, verschil vliegtuig en helikopter e.d. Leuke bijkomstigheid was, dat er gedurende ons bezoek diverse vliegtuigen en helikopters opstegen en landden.

Onderstaand: Op het vliegveld.

Ook konden de kinderen gedurende de twee uur durende excursie vragen stellen.

Onderstaand: In de hangar.

Het vliegveld in Takoradi is zeer kleinschalig, zodat je alles van korte afstand kunt zien.

Onderstaand: Buiten de hangar.

Vanwege de vondst van de olie, vliegen er momenteel veel helikopters tussen de luchthaven en de booreilanden. De grootste verrassing voor de kinderen was, dat zij op het einde van de excursie plaats mochten nemen in enkele kleine vliegtuigjes (Cessna), die geparkeerd stonden in de hangar. De stralende snuiten spraken boekdelen…..……..!!

Onderstaand: In de cockpit.

Eénmaal terug op school bespraken we onze positieve ervaringen met Theresa en Eric, of tewel 'Grandma and Grandpa'. Wij hopen met het organiseren van excursies, dat het onderwijzend personeel - straks na ons vertrek - zelf het initiatief neemt en follow-ups regelt.

Na een excursie plannen we altijd 'projectwork' en geven de kinderen dan een week de tijd om enkele vragen te beantwoorden, zoals bijvoorbeeld in dit geval: What is a cockpit? What is a cabin? What is a cargo compartment? What did you learn more at the airport? Give some examples etc. etc.

Als wij naar school gaan, maken wij altijd gebruik van de achterpoort van de school, omdat dit voor ons handiger is als wij onze compound verlaten. Deze achterpoort is altijd afgesloten. Als wij op de ijzeren poort bonken of als wij roepen om binnengelaten te mogen worden, dan is het meestal één van de crècheleidsters die de poort openmaakt. Al enkele maanden ging het op deze manier, totdat één van de leidsters liet weten: 'Roep maar mama Caro'……..of Paulina….. of……….

Ik (Dees) heb een wedstrijd georganiseerd voor het grut. In Tamale heb ik destijds enkele toetsen gegeven, die ik nu ook in Takoradi gebruik. Het competitie-element in Ghana is erg belangrijk. Ik motiveer dan ook de kinderen om hun uiterste best te doen, met de slogan: 'We have to beat Tamale; we want the Tessark school in Takoradi to be the winner!' Nou, het werkt prima!

Canen……slaan met de stok…..iedere dag zien we het weer……en we proberen er alles aan te doen om dit niet te laten gebeuren……Ook bestaat de straf vaak uit het moeten neerknielen voor het schoolbord, waarbij de armen dan in de lucht gehouden moeten worden. Op een dag ging het wel erg ver. Teacher Samuel van P2 had zeker 15 leerlingen uit zijn klas naar buiten gestuurd. Behalve neerknielen met de armen in de lucht, kregen ze bovendien nog 2 zweepslagen op hun rug. Eén klein manneke begon vreselijk te huilen. Toen was voor Dees de maat vol. Ik greep in met de woorden: 'If you do that in my country, then you as a teacher, you have a big problem!' Zijn reactie was: 'This is Ghana'………….Verder liet hij weten dat hij vroeger ook door zijn leerkrachten was geslagen en er niets aan over had gehouden, dus: 'Nothing will happen'…….Tegen het kleine kereltje zei ik: 'I can understand that you cry, I also cry almost, it makes me very sad'. Een lachje door zijn tranen heen was mijn beloning.

Aan het einde van de les gaf Samuel (Sammy) de kinderen de opdracht om een lied te zingen voor 'madam Desereen' (zo klinkt mijn naam in mijn oren). Blijkbaar meende Sammy iets te moeten doen of te moeten rechtzetten. Een Jezus-lied over 'trust and obey' galmde door het lokaaltje. Tsja…..dan moet je glimlachen, je hoofd schudden en denken: 'Er is nog een lange weg te gaan……'

Mijn collega Frans, mister George, is een aparte snuiter waar ik een leuk contact mee heb. Uiteraard probeert hij om zoveel mogelijk Frans te praten in de les, maar als hij een dik meisje 'la grosse' noemt, lijkt mij (Dees) dat niet echt aardig.

En dan komt 'madam Desereen' met een map foto's naar school….Ja, het is tijd voor fototaal…….altijd weer een succes! De kinderen stralen; dát is weer iets nieuws; de leerkrachten kijken de kat uit de boom. Na een uitleg van mijn kant, leg ik alle foto's op de grond en nodig de kinderen één voor één uit om naar voren te komen en die foto eruit te kiezen die hij of zij het mooiste vindt. De foto wordt getoond aan de klasgenootjes. Tot zover geen probleem. Dan vraag ik: 'Why you have chosen this particular picture?' en dan komen de meesten niet verder dan: 'Because I like it'……..'Because it's a nice picture'…..

Ik geef als antwoord: 'Yes my dear, it's a nice picture, but why is it nice?, (alle foto's zijn namelijk mooi). ……Tsja en dan zie je iedere keer weer dat een kind niet in staat is om zijn of haar gevoelens te uiten en hopeloos om zich heen kijkt.

Ook spreken zij heel erg zachtjes en fluisteren het antwoord het liefst in mijn oor. Ik blijf het grut aanmoedigen en stimuleren en - als het kwartje dan eindelijk valt - en er een antwoord komt in de trant van: 'I have chosen this picture, because I like to eat fish' (bij een foto van visvangst), dan klappen we met ons allen voor dit antwoord. De kinderen moeten erg wennen aan deze vrije expressie, maar zij vinden het geweldig. Zij zijn slechts gewend om te denken in termen van goed of fout. Soms zaten er ook grappige antwoorden bij. Een klein kereltje had een foto gekozen van brandende kaarsen en associeerde dit met: 'Lights off!' Heel goed gevonden, vanuit het Afrikaanse referentiekader…….als de stroom uitvalt steken we een kaars aan…….! Ik merkte opnieuw dat foto's van bijvoorbeeld een kerk tot de verbeelding spreken. Religie is erg belangrijk in Ghana. Als er daarentegen foto's verschijnen van blije of droevige gezichten, dan wordt het duidelijk moeilijker voor de kids om hier iets zinnigs over te zeggen. Emoties tonen is nou eenmaal 'not done' in Ghana. Des te beter om hier dan ook extra aandacht aan te schenken. Het accent werd dan ook bewust gelegd op foto's waar je duidelijk vreugde, verdriet, angst of pijn kon aflezen. Na een uitleg van mijn kant, werd ik uiteindelijk beloond met een prachtige conclusie van één van de kinderen uit P2. Hij had een foto uitgekozen waarop een blij en gelukkig echtpaar stond afgebeeld en hij liet de klas weten: 'I have chosen this picture, because it's important to love each other!!!' Nou….fantastisch toch?

Nu wij alweer een tijdje op de Tessark-school lesgeven, merken we dat de leerkrachten loskomen. Wij hebben een leuk contact samen. Soms horen ze dat Ben en ik met elkaar in het Nederlands praten. Toen ik een keer riep: 'Ben, hoe laat is het?', herhaalde teacher Aboitie van P1b deze zin. Natuurlijk kende hij de betekenis niet. Toen wij hem de vertaling gaven, vond hij dat erg interessant. Op het moment dat wij hem een compliment maakten over zijn perfecte uitspraak, glom hij van trots en straalde van oor tot oor en liet weten: 'Now I can learn Dutch!'

Het onderwerp 'emancipation' in de les Social Studies van Ben, maakte heel wat los. Ghana zit nu eenmaal nog helemaal verankerd in de vaste rolpatronen: Een vrouw wast, kookt en zorgt voor de kinderen. Juf Josephine van P1a schrok zich het bekende hoedje, toen Ben stelde dat ook mannen kinderen kunnen opvoeden. Dat was voor haar 2 bruggen te ver en absoluut niet bespreekbaar!

Toen Ben een keer 2 kinderen uit P2 tot de orde moest roepen en het grut verder ging met 'disturbing the lesson', zei Ben min of meer voor de grap: 'Are you in P2? You have to go back to nursery!' Tot zijn verbazing pakte teacher Samuel de 2 kinderen beet en bracht ze inderdaad naar de kleuterschool, alwaar zij 10 minuten moesten blijven.

De school is bezig om een musical in te studeren om t.z.t. te kunnen opvoeren en wel 'the Sound of Music'. Wij worden hier ook in betrokken. Leuk!

Op dit moment (januari 2011) zitten we in de Harmattan en is er sprake van veel stof. Maar dit valt in het niet als we het vergelijken met Tamale. Daar zat je tijdens de Harmattan in een echte zandbak!

15 januari: Pup nummer twee heeft het loodje gelegd. En toen waren er nog 3……..(van de 5). Dit betekende dus een mail richting Australië. Een dag eerder hadden we het bewuste hondje nog gefotografeerd.

Onderstaand: Op 14 januari zijn er nog 4 puppies; degene met de grote oren (links boven) gaf een dag later de geest.	Onderstaand: De overgebleven 3 puppies.
Onderstaand: Moederhond Rosky met haar 3 jongen.

Samen met madam Nana Carlo begroeven we pup nummer 2 op de compound. Volgens haar heeft de pup een tik gekregen van één van de katten en zou dat de doodsoorzaak zijn geweest.

Nana Carlo vertelde dat een kleine kat met één slag zelfs een grote hond kan doden. Nana Carlo is een aardige, nederige en zeer gelovige vrouw. Zij is al ruim 40 jaar getrouwd met een Italiaan. In haar huis verblijven ook huurders (een Ghanees/Canadees stel); een nichtje dat aan een rolstoel gekluisterd is met haar zoontje Kofi en op dit moment wonen er tevens twee oude Italiaanse mensen die 5 maanden blijven. Nana Carlo zorgt voor iedereen (inclusief een hele veestapel aan honden en katten!)

Nana Carlo heeft niet alleen veel ervaring met dieren, zij weet ook veel over 'local treatment'. Enkele voorbeelden: Kokosnootmelk drinken is goed voor je hart; bepaalde bladeren koken en vermengen met gember werkt goed als je last hebt van 'stomach pain' enz. Ze wees verschillende soorten bladeren aan op onze compound en zei dan bijvoorbeeld: 'This one is good for malaria and this one is good for your teeth'.

Terug naar de puppies…………..Nee toch………Op 17 januari zien we dat één van de drie overgebleven puppies (degene met de witte pootjes) doodstil onder de auto van madam Rosamond ligt. Het zal toch niet waar zijn……..?! Toen madam Nana Carlo de honden kwam voorzien van voedsel en water, strompelde pup 3 met zijn laatste kracht naar de waterbak. Hij was zelfs niet meer in staat om iets te drinken. Wij opperden het idee om de dierenarts in te schakelen, maar madam Nana Carlo liet weten dat het hiervoor al te laat zou zijn. Zij was er van overtuigd dat ook deze derde keer de kat de boosdoener was geweest. Nooit kunnen bedenken dat de uitdrukking: 'Leven als kat en hond' zó duidelijk zou worden.

In de ochtend van 18 januari zagen wij dan ook puppy nummer 3 dood onder de auto liggen. Dus dat betekende dat we weer naar Rosamond in Australië moesten mailen.

Dit keer lieten we er geen gras over groeien en lieten haar weten dat er nu toch écht iets moest gebeuren. Wilde zij de 2 overgebleven puppies nog in levende lijve zien, dan leek het ons raadzaam om de 2 puppies bij iemand onder te brengen, die in ieder geval geen katten had…….!!! Bij haar zus? Bij haar broer? Bij Nana Carlo? Op de Tessark-school? Wij vroegen haar om een beslissing te nemen en haar besluit aan ons door te mailen cq door te bellen naar Nana Carlo. In een eerdere mail had zij voorgesteld om de puppies van de katten te scheiden, maar dat is onmogelijk op de grote compound.Uiteindelijk liet Rosamond per mail weten dat haar zus zo spoedig mogelijk de 2 puppies zou komen halen.

Onderstaand: En toen waren er nog maar 2 puppies……..(van de 5)…………

In ieder geval moesten wij voor de derde keer een puppy begraven. Zoals eerder gemeld had Wilson in december 2010 de eerste pup op de compound begraven en wij hadden samen met Nana Carlo op 15 januari 2011 de tweede pup begraven.

Aangezien Wilson op 18 januari al enkele dagen afwezig was, i.v.m. kerkactiviteiten in Accra, gingen we ervan uit dat wij en Nana Carlo ook de derde 'funeral' moesten regelen. Maar……tot onze grote schrik had moederhond Rosky het graf van de tweede dode pup opgegraven en zagen wij het lijkje 'boven komen drijven' (dat er dus pas 3 dagen in lag). Ze was zelfs begonnen aan het opeten van de dode pup!!!! Conclusie: Wij hadden een té ondiep gat gegraven. Maar ja…..dat werk is te zwaar voor ons en de grond is te droog en te hard. De spade die we van school hadden geleend, schoot qua werktuig ook tekort. We besloten dan ook om hulp te halen en onze school bood uitkomst. Op de Tessark school werkt een jonge knaap, een zekere Richard, die het transport van de school regelt. Deze Richard - van origine een teacher - kwam met 2 spades en een houweel en slaagde erin om 2 diepe kuilen te graven……..één voor de 'reburial' van pup 2 en één voor de 'burial' van pup 3.

Als de 2 puppies zouden worden opgehaald, dan zou het volgens Nana Carlo niet meer lang duren of Rosky zou weer zwanger zijn en dan zou de hele geschiedenis zich gaan herhalen. Heel fijn……dat is onze zorg niet meer…….dan zijn wij al lang vertrokken. Over Rosky gesproken: Veel mensen zijn bang voor deze hond. Sommigen durven niet eens op de compound te komen, zoals de schilder of de man die de stand van de watermeter moet aflezen. Met Nana Carlo en met ons heeft Rosky geen problemen, maar ja…..dat is logisch……van die mensen krijgt ze te eten! Wilson ligt er ook uit bij Rosky, aangezien Wilson de hond wel eens heeft geschopt en met een steen heeft bekogeld en de kleine puppies heeft aangeraakt. Toen wij Wilson vertelden dat hond Rosky elke dag voor 2 of 3 Cedis voedsel krijgt (en wij daar veel moeite mee hebben), moest hij even slikken (en wij ook): Wilson kan slechts 5 Cedis per week besteden aan eten!!!!

Miscommunicatie is aan de orde van de dag in Ghana. Had Rosamond ons laten weten dat haar zus zo snel mogelijk (binnen 2 dagen) de puppies zou komen ophalen, na een week was er nog steeds niets gebeurd. Wij kregen er toch wel een beetje tabak van en besloten om zus Rebecca te bellen. De strekking van ons verhaal was: 'Wanneer komt u nou? Wij kunnen er niet meer voor instaan; iedere dag dat de puppies hier langer op de compound verblijven, wordt de kans groter dat ze sneuvelen en hallo….wij zijn geen hondenoppassers …….we hebben al meer dan genoeg gedaan en voelen ons totaal niet meer verantwoordelijk voor die hele dierentuin hier' . Tot onze grote verbazing liet zus Rebecca doodleuk weten dat zij de puppies helemaal niet wilde hebben (ze heeft zelf al 2 grote honden), maar dat iemand op de achtergrond wél belangstelling heeft voor de puppies. Echter…..het probleem is dat diegene eerst moet verhuizen. Het kon dus nog wel een tijdje duren voordat de puppies zouden worden opgehaald.

Maar, zo liet zij weten……Geen nood, want zus Rosamond zelf zou binnen 2 of 3 weken ook weer terug zijn in Takoradi en dan kon zij zelf de problemen oplossen. Nou ja zeg………wij moesten deze informatie dus weer via via vernemen. Wij hebben dan ook ons ongenoegen per mail uitgesproken naar Rosamond in Australië. Haar reactie deed ons ook weer verbazen: 'If the puppies die, I will arrange the burial'. Hé, denkt ze nou werkelijk dat wij de eventuele hondenlijken weken op de compound laten liggen totdat zij is teruggekeerd naar Takoradi en zelf de honden gaat begraven? Wij kunnen het echt niet meer volgen. De logica is ver te zoeken……

Wilson keerde op 18 januari terug op de compound, nadat hij enkele dagen met de mensen van zijn 'church' had doorgebracht in Accra. Op 19 januari vertrok hij echter wederom. Reden? Wilson moet geopereerd worden aan zijn oog. Natuurlijk heeft hij geen geld. Hij heeft echter het geluk dat hij contact heeft met o.a. 2 pastors uit de Verenigde Staten, die bereid zijn om niet alleen de operatie te betalen, maar ook de vliegticket naar Amerika en de verblijfskosten aldaar (maar liefst voor 6 maanden!) Het enige dat de pastors vragen is dat hij zelf een paspoort regelt. Wij vragen ons af of dit een zoethoudertje is of dat het aanbod van de pastors écht is. Ook de aanschaf van een paspoort kost geld……Bovendien is hij illegaal in Ghana…….Een vriend van Wilson had hem inmiddels zijn paspoort gegeven en hem aangeraden om alleen maar de pasfoto te vervangen. Dit is toch werkelijk weer onvoorstelbaar! Wij hebben Wilson dan ook geadviseerd deze praktijken niet toe te passen!

Wilson is een doorzetter. Hij heeft ook geen alternatief. De pastors hebben hem inmiddels gevraagd om de bouw van een kerk en een school te gaan coördineren in Zuid-Ghana, op zo'n 2 uur rijden verwijderd van Accra. Hij overweegt zeer sterk om dit te gaan doen. Bovendien mag hij weer starten met zijn 'Bible School' in Takoradi, waarvan hij destijds is geschorst.

T.z.t. zal er ook een 'Bible School' komen in de buurt van Accra, waar de nieuwe kerk en de nieuwe school zullen worden gebouwd. Als we Wilson mogen geloven, wordt hij betrokken bij alle projecten. Verder is voor Wilson de situatie met Rosamond erg vervelend. Hij wordt niet betaald en Rosamond zit nog steeds in Australië. Hij denkt er sterk over om de compound in Chapel Hill te gaan verlaten als Rosamond terug is gekeerd in Takoradi. Wilson is dus duidelijk bezig om zijn toekomst te plannen. Op 19 januari sprong hij 's avonds op zijn fiets met 50 Pesewas op zak ( 25 Eurocent) en vertrok richting Accra (een busreis van 4 uur). Eerst zou hij een tussenstop maken bij een vriend. Zijn plan was om daar enkele dagen op het land te gaan werken en daarmee geld te verdienen om richting Accra te geraken en bovendien nog een paspoort te kunnen aanschaffen. Hiervoor moet hij naar de Liberiaanse Ambassade in Accra gaan. In onze beleving…..een 'mission impossible!' Maar Wilson is Wilson, so…….you never know!!!

We hebben bovenstaand verhaal nauwelijks toevertrouwd aan het digitale papier, of de situatie is alweer anders. Wilson vertrok op 19 januari 's avonds en was op 20 januari 's morgens alweer terug!!!! Wat was er gebeurd? Onderweg had hij plotseling besloten dat hij het regelen van een paspoort nog best met een jaartje zou kunnen uitstellen en bovendien hadden wij 'sad' gekeken op het moment dat hij vertrok. Bovendien wil hij zich coulant opstellen richting landlady Rosamond. Hij wil voorkomen dat ze straks zal zeggen dat hij de compound heeft verwaarloosd. Dat waren de redenen voor hem geweest om terug te keren naar Takoradi.

Het gezicht van Ben is inmiddels een bekend gezicht geworden op de Watercompany. Er is iedere keer wel weer iets niet in orde en dan staat Ben weer op de stoep. Aangezien wij aan de achterzijde van het huis wonen, horen wij niet als de 'meter-reader' aan de voorzijde staat.

Tel daarbij op dat Wilson er nooit is en dat de wateropnemer bang is voor de hond….en je hebt het plaatje compleet.

Ben had dus bijvoorbeeld in december zelf de stand mondeling doorgegeven aan madam Josephine van de Watercompany, maar…….Josephine had dit niet verwerkt in de administratie, waardoor Ben weer een maand op zijn waterrekening kan wachten. Kortom: 'There is always a problem!'

De jeugd in Ghana is het niet eens met het beleid van de regering en klaagt bij 'Assembly' (Gemeente). Het klagen geschiedt op een geweldadige manier, bijvoorbeeld het aanvallen van politie-agenten op motoren. Deze jeugdige rebellen worden 'foot soldiers' genoemd. De president heeft nu gezegd dat de betreffende jeugd moet worden opgepakt en direkt in de gevangenis gestopt moet worden.

Wij lazen in de Ghanese krant op internet een zin die heel erg treffend de corruptie weergeeft van bijvoorbeeld de politieke leiders, namelijk: 'Politicians only say the truth if they say goodmorning to you!!!'

Ben is altijd wel in voor een geintje. Situatieschets: Toen Ben een keer geld ging pinnen, rolden er gloednieuwe biljetten uit de pinautomaat. Hij ging tanken, betaalde en gaf de pomphouder enkele nieuwe biljetten. Hij zei: 'I make them myself; I can teach you how to do it'. De jongen was helemaal van zijn stuk gebracht en mompelde: 'Sir, that's illegal!' Dit soort grapjes wordt gewoon niet begrepen door de gemiddelde Ghanees.

Leuke constatering: Als men in Takoradi wil zeggen: Oké, dan zegt men: Joh…….In Tamale zei men voor oké: Toh………

Het verkeer in Ghana is levensgevaarlijk. In januari 2011 zijn al 126 doden gevallen. In een krantenartikel las Ben: 'If you drive, know that you are the only one who is able to drive; all the others don't know how to drive!'

We kregen een uitnodiging van Minbuza: Snertfeest op 22 januari inclusief Nieuwjaarsduik.

Zoals eerder gemeld hebben wij nog veel contact met onze vrienden in Tamale. Onze eerste landlord, mister Jacob, liet ons weten dat zijn vrouw Suzy in maart zal bevallen van het derde kind. Wij van onze kant waren aangenaam verrast, aangezien zij 40-plus zijn en zoon Eddie al 13 jaar is en dochter Evelyne 8 jaar. Bovendien is Suzy in 2008 begonnen met een studie 'Project management' in Kumasi (7 uur rijden van Tamale). Al een paar jaar verbleef zij dus in Kumasi en was slechts tijdens de vakanties in Tamale. Nu echter werkt zij weer in Tamale (Commercial Court Unit of the Judicial Service), maar moet zij nog wekelijks afreizen naar Kumasi vanwege haar studie. Onnodig te melden dat dit een zware belasting zal worden, in combinatie met een baby! Maar ja…..een Ghanees verdraagt waar een Westerling klaagt. Mister Jacob vroeg ons: 'Pray with us for a safe delivery'………………………and……'We will manage by God's Grace'…………………………….

In Ghana is enige opschudding ontstaan door een horloge……………Tijdens het bezoek van President Obama van de VS aan Ghana in juli 2009, werd een horloge ter waarde van maar liefst 48.000 dollar aan de 'First Lady' van Amerika aangeboden. Het gouden horloge was voorzien van diamantjes en de Ghanese vlag.

Hoe het ook zij: Een vreemd idee als een ontwikkelingsland zo'n absurd duur cadeau geeft. Inmiddels circuleren er berichten dat niet Ghana het cadeau heeft gegeven, doch een Engels bedrijf dat veel zaken doet met Ghana.

Aangezien Ben zich niet lekker voelde, liet hij op 25 januari prikken op malaria. Echter…..geen malaria!

Onze auto was niet alleen geliefd in Tamale, in Takoradi is het niet anders. Iedereen zegt: 'If you go back to the Netherlands, I want to buy your car'.

Al sinds oktober 2010 waren we bezig om een P.O. Box te regelen in Takoradi. Inmiddels zijn we bijna 4 maanden verder en nog steeds is er geen P.O. Box beschikbaar. Hoewel…….Er is weliswaar een P.O. Box, maar de betreffende sleutel moest nog worden gemaakt. Aangezien dit land nog steeds Ghana heet, zien we de bui al hangen……You wait small; please have patience; you come and go……blablablabla…….Wij hadden hier allemaal geen zin meer in en besloten de hele P.O. Box te cancelen. Bovendien is de noodzaak ook niet echt aanwezig om een P.O. Box te hebben, omdat alle correspondentie via de mail geschiedt.

Als het gaat om het uitvoeren van kleine reparaties, was dit in Tamale nooit een probleem. In het meer ontwikkelde Takoradi gaat dit soort dingen lastiger.

Als Rosamond terug is uit Australië, hebben wij het plan om Tamale te gaan bezoeken. Azara maakte het op een gegeven moment wel erg spannend. Telefonisch liet ze Dees weten: 'Madam Dies, if I don't see you, then I can't sleep!!!!!!!!' Toch zijn de telefoongesprekken die we met Tamale voeren best lastig. Wij moeten constant het gesprek gaande houden. Op alle vragen die je stelt, luidt het antwoord: Fine. How are you? Fine. How is the work? Fine. How is the family? Fine. How is Tamale? Fine. Alles is altijd fine, fine, fine….……...…………….…!!! Toch hebben we wel 'mixed feelings' en die zijn zeker versterkt door de Kerstperiode. Iedere keer als we de meiden aan de lijn hadden, vroegen ze om hun Kerstcadeautje…….'Where is my Christmas box?' Dit viel verkeerd bij ons. Als je weet wat wij voor die meiden hebben gedaan………dan is het werkelijk schandalig dat ze nog om 'a Christmas gift' durven te vragen. Wij lieten dan ook weten: 'It's a shame……you got your shop for free, because you didn't pay back the loan and now you are asking for your Christmas Box…...that's a shame!'

En toen we op een gegeven moment Tahiru uit Tamale aan de lijn hadden (degene aan wie wij onze oude laptop hebben gegeven), liet hij doodleuk weten: 'They have stolen the laptop'……………..Onze gedachte was: Waarschijnlijk heeft hij de laptop gewoon verkocht.

28 januari: In grote delen van Ghana is cholera uitgebroken, vooral in het Zuiden. Aangezien de gemiddelde Ghanees zijn of haar handen niet wast na toiletgebruik, wordt nu dringend geadviseerd dit wél te doen. Saillant detail: Slechts een gering aantal huizen beschikt over een toilet! Ook wordt gehamerd op het feit om handen met zeep te wassen voordat men gaat koken en eten. De bevolking wordt opgeroepen om bij diarree, direkt naar het ziekenhuis te gaan. Tot nu toe zijn er 3 doden te betreuren en 48 mensen zijn in het ziekenhuis opgenomen. En voor de rest……..we hope for the best! Als we met Wilson praten over de cholera, is zijn reactie: 'Don't fear'. Men wordt er niet koud of warm van! Inmiddels vernomen dat ook in Ivoorkust cholera is uitgebroken.

Op dezelfde avond dat wij vernemen over de cholera-uitbraak, vindt er een bushfire plaats schuin tegenover ons huis. De vlammen zijn zeker 3 meter hoog en het vuur is slechts op nog geen 10 meter verwijderd van ons huis. Aangezien het avond is, ziet het er extra sinister uit. Wij riepen Wilson en vroegen hem: 'Do you fill the buckets with water?' Zijn reactie: 'There is no problem; it will be okay'. Dachten wij dat bushfires slechts voorkwamen in Tamale, in het meer ontwikkelde Takoradi stookt men dus helaas ook nog steeds vuilnis op. En Ben maar uitleggen op school over 'pollution'…………..

'The Minister of Transport' heeft geadviseerd om met spoed verkeerslessen te gaan organiseren voor de kinderen van de basisschool. Zij zijn een kwetsbare groep in het gevaarlijke verkeer. Wij zijn blij dat er eindelijk iets gebeurt!

De prijzen in Ghana stijgen: Brood is 20% duurder geworden; water 50%; benzine 50% en elektriciteit 100%.

30 januari: Nu is het eens een keertje geen puppy die het loodje legt, maar een kleine pussycat! De dierentuin wordt steeds kleiner……natuurlijke selectie……

Men verzint van alles om aan geld te komen. Op een zondagochtend staat er een man aan de poort, die aanbiedt om de tuin met chemicaliën te sprayen, ter bestrijding van muskieten. Wij cancelden dit.

Wij kregen een bijzondere uitnodiging: Op 31 januari en 1 februari bracht Harer Majesteits Ambassadeur te Ghana, Gerard Duijfjes, een bezoek aan de Western Region. Bij deze gelegenheid wilde hij graag kennismaken met de Nederlandse gemeenschap in de Western Region. Wij werden dan ook uitgenodigd voor een diner op maandag 31 januari 2011, om 19.00 uur bij Champs Sports Bar te Takoradi. Een unieke kans!

In februari moeten we weer naar de Immigratiedienst. Inmiddels hebben we gelezen dat de President van Ghana, Atta Mills, de direkteur van de Immigratiedienst in Accra heeft ontslagen. Deze direkteur heet Elizabeth Adjei en met haar hebben wij in het verleden contact gehad.

En wanneer zal Rosamond terugkeren naar Takoradi? In oktober liet ze weten dat ze in februari terug zou komen; eind januari vernamen we via haar zus dat Rosamond over 2 of 3 weken weer in Chapel Hill zou zijn, maar is dat ook zo? The time will tell…………..!!!