Het wordt tijd voor ons tweede bericht uit Takoradi. Ons eerste bericht sloten we af met de vermelding dat we de Tamale Kayayoo-girls in Takoradi terug zouden gaan sturen naar Tamale. Ons doel was namelijk om deze meisjes een gratis programma aan te bieden in 'sewing' en 'hairdressing' in ons eigen trainingscentrum in Tamale, maar………we zijn nog steeds in Ghana en dat betekent dat je je plannen vaak moet bijstellen. Wat gebeurde er?
Op 21 oktober 2010 hadden we onze eerste 'meeting' met o.a. de Dagomba-Chief (het stamhoofd dat van origine uit Tamale afkomstig is en behoort tot de Dagomba-stam). Dit gesprek kreeg een follow-up op 23 oktober. Niet alleen de Dagomba-Chief was aanwezig, maar ook 4 Districts-Chiefs, de Dagomba-imam, de ouderlingen, een vertaler enz. Kortom: De scene voldeed weer aan alle culturele Ghanese normen en waarden!

Onderstaand: Vergaderingen met de Chiefs in Takoradi, inzake het eventueeel terugsturen van de Kayayoo-girls naar Tamale.

Het resultaat van beide bijeenkomsten was voor ons teleurstellend: Wij zouden geen Tamale Kayayoo-girls uit Takoradi terug kunnen sturen naar Tamale. Men gaf hiervoor de volgende redenen:
1.Als er - in z'n algemeenheid - een Dagomba Tamale meisje in Takoradi arriveert, dan stuurt de Chief haar onmiddellijk terug naar Tamale.
2.De Kayayoo-girls in Takoradi komen uit de Western Region of uit de Upper East of uit de Upper West Region, maar niet uit de Northern Region (waar Tamale onder valt). Bovendien zijn deze dames al volwassen.
3.De meisjes die wél afkomstig zijn uit Tamale en die in Takoradi zijn, zitten in de 'selling business' en zij hebben familieleden in Takoradi.
Kortom: De meisjes waar wij naar op zoek waren, zijn niet te vinden in Takoradi.
Er werd gebrainstormd over alternatieven en men lanceerde het plan om ons werk in Accra te gaan uitvoeren. Men gaf ons al zelfs de contact-gegevens van de Dagomba-Chiefs in Accra. Uiteraard weten wij ook dat het in Accra en Kumasi wemelt van de Kayayoo-girls, maar wij wonen nou eenmaal in Takoradi en niet in Accra. Het zou té gecompliceerd worden om telkens te moeten afreizen naar Accra (vanuit Takoradi een busrit van enkel 4 uur). Men kon ons standpunt goed begrijpen. Oké, dat was dus jammer…….zeker omdat dit één van de hoofdredenen was geweest om Tamale in te ruilen voor Takoradi. Maar goed……je kunt natuurlijk ook blij zijn dat Takoradi deze problematiek niet kent!

De tweede reden om te verhuizen naar Takoradi was om dichterbij de zee te zitten en ons te oriënteren op het kopen cq het laten bouwen van een huis aan de Ghanese kust. Hadden wij vanuit Tamale reeds gezocht in Accra, Prampram, Cape Coast en Axim; nu gingen we verder met onze zoektocht en wel in Takoradi en wederom in Axim. Het voordeel was nu dat we meteen ter plekke waren. In ons vorige bericht hebben we al een beetje verteld over Axim, maar om het plaatje compleet te maken, zullen we daar nog even op ingaan alvorens aan te haken op de nieuwe ontwikkelingen in Takoradi. Axim dus! Vissersplaats Axim ligt op anderhalf uur rijden verwijderd van Takoradi. Daar worden o.a. beach-bungalows gebouwd aan zee, maar wonen in Axim betekent dat je voor alles bent aangewezen op Takoradi. Wij hadden de bouw van deze beach-bungalows al in april 2010 gezien, toen we vanuit Tamale een keer waren afgereisd naar Takoradi/Axim.
Toen we in oktober 2010 wederom gingen kijken in Axim, moesten we constateren dat er in een half jaar tijd nauwelijks progressie was geweest.
Dit gaf ons weinig vertrouwen voor de toekomst. Zoals eerder gemeld: Op die plek bouwt dus een Europese Company, die bestaat uit een Zweed en een Duitser. Zij bouwen niet alleen beach-bungalows, maar ook andere huizen. Sinds maart 2010 hadden wij via de mail al contact met Bo Carlsson (de Zweed) en Uwe Ritter (de Duitser). Na onze constatering dat er nauwelijks iets was veranderd op de bouwplek in een half jaar tijd, stuurden we dan ook een mail en spraken onze twijfels uit. Dit viel niet in goede aarde. Deze Europese Company (Palmbays Enterprise) heeft een Ghanese contactpersoon in Takoradi. Dit is een gepensioneerde Ghanese man, mister Robert Mensah genaamd. In april 2010 heeft deze mister Robert ons de bouwplekken in Axim en Eikwe laten zien. In juli 2010 (net voor ons verlof naar Nederland) en in september 2010 (net na ons verlof in Nederland), hebben we samen met deze mister Robert gezocht naar een tijdelijk onderkomen voor ons in Takoradi, in afwachting van de eventuele bouwplannen. Dit heeft er uiteindelijk toe geleid dat wij nu de benedenwoning huren van landlady Rosamond in de wijk Chapel Hill in Takoradi. Hoewel wij mister Robert verscheidene keren hebben uitgenodigd om ons te komen bezoeken, heeft hij dat niet gedaan. Waarschijnlijk kon ook hij niet waarderen dat wij eerlijk hebben uitgesproken richting Bo en Uwe dat wij geen vertrouwen hebben in de Company en dus niet in zee gaan met Carlsson en Ritter. Tsja…..Ghanese lange tenen……maar dus ook Zweedse en Duitse lange tenen…….!!!! Axim werd dus gecanceld.

En hoe verliep de huizenjacht in Takoradi?
Rondneuzen aan de beachroad in Takoradi maakte duidelijk dat er geen enkel vrij bouwplekje meer te vinden is. Meer landinwaarts betekent vaak dat je een bouwval kunt kopen. Ons idee om in Takoradi een beach-bungalow te realiseren aan de zee bleek niet realistisch te zijn. Via een watchman van een appartementencomplex kwamen we terecht bij een paar real estate agents (makelaars). De appartementen werden bewoond door mensen die in de olie-branche werkzaam zijn. Met de makelaars (of wat daar voor door mag gaan) gingen we op pad, maar het leverde allemaal niets op. (Veel blabla, maar weinig resultaat!). Het was moeilijk voor ons om er nog in te blijven geloven. Op verwijzing van landlady Rosamond, kwamen we een tijdje later terecht bij haar broer die advocaat is. Op zijn kantoor aangekomen liet hij ons weten dat bouwen in Takoradi niet mogelijk zou zijn, maar wel in een dorpje bij Takoradi, Adjua Beach geheten, ongeveer een half uur verwijderd van Takoradi. Hij gaf ons de naam van de eigenaar van een stuk grond en wederom gingen we op pad. Deze man heette Gassan. Toen wij arriveerden op de afgesproken plek, kwam er een licht getinte man op ons af. Hij vertelde dat hij een Ghanese moeder had, maar geen Ghanese vader. Zelf was hij in Ghana geboren. Hoewel wij het een typische snuiter vonden, waren we wel erg nieuwsgierig geworden. Oké, op naar Adjua Beach! De bouwgrond werd omsloten door water; aan de voorzijde door de zee en aan de achterzijde door een lagune. De weg er naar toe was slecht en we hadden veel bekijks toen we door het dorpje reden. Wij voelden ons erg ongemakkelijk. Toen we arriveerden, viel onze mond open van verbazing: De man liet ons bouwtekeningen zien van 1984 en verder liet hij weten dat we de grond niet konden kopen, maar slechts konden huren! (En zo'n verwijzing krijg je dan van een advocaat!!!)
Hoewel wij op dat moment al zeker wisten dat we hier nooit zouden gaan bouwen, vroegen we hem toch om de 'estimates' op papier te zetten.
Wij waren benieuwd naar de prijs en zouden dit dan kunnen vergelijken met de beach-bungalows in Axim. Hij beloofde ons van de nodige informatie te voorzien, maar natuurlijk bleef het bij een belofte.
Ook na verscheidene telefoontjes van onze kant, gebeurde er niets. Het enige dat we te horen kregen was: 'I beg you, give me some more time!'
Na weken van wachten werd ook deze bouw-mogelijkheid door ons gecanceld.
Moeten we misschien constateren dat we tóch beter in Nederland aan zee kunnen gaan wonen?! De tijd zal het leren…….

Ons bezoekje op 25 oktober aan de broer van Rosamond, (de advocaat in Takoradi), was tweeledig: Enerzijds mogelijkheden bespreken om te bouwen en anderzijds goede informatie verkrijgen, als het gaat om het regelen van onze verblijfsvergunning. Als wij besluiten om een huis te kopen in Ghana, dan geven wij de voorkeur aan een 'long term residence permit without workpermit'. In het verleden zorgde de werkvergunning altijd voor problemen; de verblijfsvergunning echter is meestal geen probleem. Mochten wij echter besluiten om niet lang meer in Ghana te blijven, dan hebben we uiteraard zo'n verblijfsvergunning voor bijvoorbeeld 3 jaar niet nodig. De advocaat heeft contact opgenomen met zijn collega 'lawyer' in Accra en dit resulteerde in het volgende verhaal: Als onze status wordt gewijzigd, dan moeten we hiervoor naar de Immigratiedienst in Accra gaan; als het daarentegen een kwestie is van het verlengen van je NGO waar je werkzaam bent, dan kun je terecht op de Immigratiedienst van Sekondi (de stad die bij Takoradi hoort). Oké….Wij werken op papier voor de NGO Community Partnership for Youth and Women Development (CPYWD) van mister Jacob (onze eerste huisbaas) in Tamale en hij rapporteert naar Social Welfare in Tamale. Dit contract eindigt eind januari 2011. Onze verblijfsvergunning verloopt op 17 maart 2011. Wij gaan het contract met CPYWD niet meer verlengen en willen onze verblijfsvergunning regelen zonder NGO. De Immigratiedienst van Tamale, Accra en Sekondi (Takoradi) geven tegenstrijdige informatie. In Tamale moet je bijvoorbeeld je 'permit' met een jaar verlengen; nu in Sekondi (Takoradi) kun je tussentijds ook met slechts een paar maanden verlengen. De regels zijn gewoon niet éénduidig. Het scheelt wel dat we 'good records' hebben in zowel Tamale als Accra en dat we kunnen verwijzen naar enkele 'hoge pieten' aldaar, (bijvoorbeeld de Regional Commander in Tamale en de directeur in Accra). Toen we op 9 november de Immigratiedienst van Sekondi (Takoradi) bezochten, was het allemaal 'no problem'. Onze ervaring is echter dat gaande het proces, je te horen krijgt: 'The problem is…..'en dan volgt er weer een prachtig verhaal. In ieder geval waren we veel te vroeg en men adviseerde ons om terug te keren in februari 2011. Het was zoals altijd in het begin…..no problem at all!

Nou, bovenstaande verhalen zorgen ervoor dat we hebben gemerkt dat er een soort van 'metaal-moeheid' bij ons begint op te treden. Hoewel Takoradi meer geciviliseerd is dan Tamale, blijft het natuurlijk toch Ghana en dat betekent dat bijvoorbeeld de houding naar werk ook hier slecht is. Zomaar een paar voorbeelden uit het leven van alledag……de Elektriciteitscompany en de Watercompany.
Op het kantoor van de elektriciteitsmaatschappij lijkt het wel of niemand iets doet.
In Tamale heet de elektriciteitsmaatschappij VRA; hier in Takoradi heet deze ECG (Electricity Company of Ghana). Maakten we in ons vorige bericht nog melding van het feit dat we slechts 1x stroomuitval hadden gehad, tussen 19 en 22 oktober was het echter behoorlijk raak en waanden we ons weer even terug in Tamale……lights off dus!
Als je belt, wordt er óf niet opgenomen, óf er is een 'error in connection', óf je krijgt de melding 'out of coverage area'; in ieder geval….netwerkproblemen. Als je dan eindelijk iemand aan de telefoon krijgt, dan kan men niet zeggen wat het euvel is, noch wanneer men denkt dat het euvel verholpen is……'For that I don't know…..unless they finish the work…..and then the lights will come back'….enz. Het schiet in ieder geval niet op en je wordt er geen steek wijzer van. Als je naar kantoor gaat, ligt iedereen onderuit gezakt en heeft de uitstraling van: 'Waar maak je je druk om?' De enige manier om iets te bereiken is om te schermen met: 'I want to speak to the manager or the director'. Als je die woorden uitspreekt, dan vliegt men…….Hiërarchie is erg belangrijk in Ghana!
Onze klacht had te maken met het feit dat 1 elektriciteitsgroep niet werkte. In eerste instantie werd dit provisorisch verholpen. Men maakte een verbinding tussen groep 1 en groep 2 met een slecht geïsoleerd kabeltje: Levensgevaarlijk! Nadien werd groep 1 gelukkig door de elektriciteitsmaatschappij extern hersteld.

En dan op 11 november…….zat er een engeltje op onze schouder. Buiten de poort op de 'dirt road' staat een elektriciteitspaal. Plotseling hoorden we mensen schreeuwen: 'The pole is burning!' We zagen rook en binnen enkele seconden viel er een elektriciteitskabel naar beneden. Het knetterde aan alle kanten. Op dat moment liep ik (Dees) richting het schuurtje waar watchman Wilson verblijft en ik zag achter mij de vuurspetters vallen en ik hoorde de kinderen van de aangrenzende school gillen. Ben had even de compound verlaten om brood te kopen. Het stalletje is nog geen 3 minuten lopen van ons vandaan. Hij had bijna de kabel op zijn hoofd gekregen. Wij waren behoorlijk van streek, maar de mensen hier werden er niet koud of warm van. Ook watchman Wilson leek het de normaalste zaak van de wereld te vinden…….'This is Africa'…….Ben daarentegen sprong in de auto en reed naar de elektriciteitsmaatschappij. Toen hij het verhaal vertelde, begon men te lachen! (Als Ghanezen zich geen houding weten te geven, dan beginnen ze te lachen; voor ons Nederlanders lijkt het echter net of je wordt uitgelachen en niet serieus wordt genomen). Op het kantoor van de elektriciteitsmaatschappij deed men er dus niets op uit. Dus werd het tijd om het hogerop te zoeken en samen bezochten we een dag later de districts manager. De inmiddels bekende strategie werd door ons weer toegepast en werkte meteen: 'I want to speak to the manager or the director' en binnen een mum van tijd werd geregeld dat we op kantoor van de grote baas zaten. Hij belde direkt naar de mannen in het veld en dezelfde dag werd het euvel opgelost.

De nota van de elektriciteit is met 100% verhoogd. Wij maken gebruik van een prepaid card waarop je elektriciteits units kunt laten bijschrijven.
Op 1 december 2010 ging Ben naar het betreffende nutsbedrijf en kreeg te horen dat de verhoging van 1 juni 2010 effect kreeg vanaf 1 december 2010.
In de praktijk betekent dit dat voor de eerste 36 GHc geen units worden bijgeschreven. Zodra je voor meer dan 36 GHc units koopt, worden ze wel bijgeschreven.
Ben betaalde 70 GHc (35 Euro) en kreeg uiteindelijk slechts voor 34 GHc units bijgeschreven op zijn kaartje. (70 minus 36 bedraagt 34). Gedurende de maanden december, januari en februari zal dit het geval zijn. Daarna is de prijsverhoging 'ingelopen'.
Uiteraard word je weer door niemand hierover ingelicht. Bij het bedrijf zelf was het niet gemakkelijk om duidelijkheid te verkrijgen over deze kwestie. Pas de derde persoon - zijnde de manager zelf - was in staat en bereid om tekst en uitleg te geven.

En dan de Watercompany: De landlady had een te hoge rekening ontvangen van de Watercompany. Er was sprake van een lek op de compound, omdat een boomwortel door de waterleiding was gegroeid. De waterrekening was dus ontzettend hoog. Er ontstond een geschil tussen de Watercompany en de landlady.Volgens haar kon de geringe lekkage van de waterleiding niet de oorzaak zijn van de extreem hoge nota.
Er dreigde een afsluiting. Dit alles gebeurde op het moment dat de landlady op het punt stond te vertrekken naar Australië.
Onder druk van deze omstandigheden betaalde zij dan ook maar, weliswaar onder protest en met de mededeling dat na haar terugkomst alles tot op de bodem diende te worden uitgezocht.
Voor ons kreeg het ook nog een staartje.

Hier in Ghana wordt de nota persoonlijk aan huis afgegeven en vervolgens wordt de meterstand afgelezen. Als er echter niemand thuis is, wordt de nota tussen de planken van de houten poort gestopt en wordt er dus geen meterstand opgenomen.
Je krijgt in deze situatie dan ook geen nieuwe nota. Het is de kunst om de meter-opnemer naar je huis te laten komen, maar dit laatste is een heel gedoe!
Uiteindelijk heeft Ben via de baas van de meteropnemer geregeld dat de betreffende werknemer ons huis bezocht en toen kon eindelijk de stand worden opgenomen.
Voor wat betreft het tarief van het water: de eerste 20 eenheden worden afgerekend tegen een prijs van 0,8 GHc (80 Pesewas) en de volgende eenheden tegen 1,20 GHc. Deze constructie staat los van de periode van verbruik. Het is dus zaak om regelmatig de stand van de meter te laten opnemen.
Grappige constatering: Aan de achterkant van ons huis staat een lantaarnpaal en het is de bedoeling dat je zelf middels een aan-uit-knop het licht aan en uitmaakt!!!
Als je naar de bouw van ons huis kijkt, is eigenlijk de achterkant, de voorkant, maar……aangezien daar slechts een 'dirt road' is, noemt men het de achterkant.
Vuilnis wordt opgehaald aan de voorkant (wat eigenlijk de achterkant is, maar waar een verharde weg is). Voor het ophalen van vuilnis wordt 5 GHc per maand gevraagd.

21 oktober: 6 dagen nadat landlady Rosamond was vertrokken richting Australië, kreeg hond Rosky 5 jonge puppies (4 mannetjes en 1 vrouwtje). Uiteraard stuurden we foto's naar Australië.

Onderstaand: Hond Rosky en haar vijfling.

Wilson, onze watchman, houdt de gemoederen ook aardig bezig. Hij blijkt een illegale vluchteling te zijn uit Liberia (waar de oorlog heeft gewoed van 1989 tot 2003) en is via Ivoorkust, terecht gekomen in Ghana. Uiteraard heeft hij zijn papieren verloren (het bekende verhaal). Hij heeft niet eens een Health Insurance Card! Je mag hopen dat hij niet ziek wordt. Hij heeft ons verteld dat hij al 13 jaar in Ghana is. Verder liet hij ons weten dat hij een vrouw en 2 kinderen in Liberia heeft, die hij dus al 13 jaar niet meer heeft gezien. Wilson is 46 jaar. Hij is intelligent en niet het type van een watchman cq compound-boy. Als wij hem met Job en Hudu vergelijken (onze compound-boys uit Tamale), dan zien we grote verschillen. Job en Hudu waren niet alleen veel jonger (in de twintig), maar waren ook echte jongens uit de 'village', die alles aanpakten. Deze Wilson is ouder en slimmer. Hij kijkt ons (en met name Dees) soms net iets té doordringend aan en dat is af en toe een beetje beangstigend. We zijn extra alert. Toch klikt het wel op de één of andere manier.
Humor werkt in dit soort situaties meestal wel goed.

Naarmate de stijd verstrijkt laat Wilson ons weten dat hij het waardeert dat wij hem overal in betrekken en op die manier een stukje eigen verantwoordelijkheid geven.
Ook vindt hij onze open communicatie erg fijn en op een keer liet hij weten: 'You are so lively; I love you both for that'.
Aangezien hij graag leest en schrijft, hebben wij hem voorzien van enig leesvoer, waaronder het boek: 'Where there is no doctor'; een soort medische gids die je kan helpen als er geen arts in de buurt is. Hij spit het boek van voor tot achter door en we weten dat hij er het liefst copieën van zou hebben, want….zo liet hij weten: 'It can help me in the future'. Zijn droom is om een weeshuis in de bush te realiseren in Liberia. Maar ook Franse kruiswoordpuzzels worden verslonden. Hij spreekt namelijk naast Engels (Liberia/Ghana) ook erg goed Frans (Ivoorkust). Toen we hem onze radio (een wereldontvanger) ter leen aanboden, was zijn geluk compleet.
Hij mag deze gebruiken zolang we samen op de compound wonen. Zijn hele levensverhaal heeft hij opgeschreven (schriften vol met lappen gekriebelde tekst) en wij mochten dit lezen.
Zeer aangrijpend en niet voor te stellen! Toen hij echter vroeg of Dees dit alles wilde overtypen, hebben we dit a.h.w. afgekocht.
Wij stelden voor iemand anders hier voor te vragen, die dit tegen betaling (door ons) zou willen doen.

Op een gegeven moment zijn we gestart om hem computerles te geven en er gaat werkelijk een wereld voor hem open. Hij pikt het erg snel op en is zeer leergierig.

Onderstaand: Computerles voor Wilson.

Om hem onafhankelijk te maken van ons en onze laptop, hebben we een eigen emailadres voor hem gerealiseerd en hebben we hem een keer meegenomen naar een internetcafé, alwaar we hem hebben uitgelegd hoe hij daar zijn mails kan checken. Met het geven van 'some extra credits' kan hij even vooruit. Ook werd hij verblijd met enkele 'prints' van foto's waar hij zelf op staat en deze zullen ongetwijfeld weer toegevoegd worden aan zijn levensverhaal.
De computerles is dus een schot in de roos! Toen wij hem een keer een krant lieten lezen uit Liberia, liet hij ons weten: 'I am back in Liberia now'. Toch hadden we dit een beetje onderschat, want het greep hem heel erg aan. Maar ja, wat wil je ook? Hij had maar liefst 13 jaar lang geen nieuws meer gelezen over Liberia!!!! Nu zoog hij weliswaar alle informatie op als een spons, maar het maakte hem ook verdrietig. Zijn land waar een burgeroorlog had gewoed, stond nog steeds bol van de corruptie. Liberia telt slechts zo'n 3 miljoen inwoners. Regelmatig zagen wij Wilson slikken; tranen uit zijn ogen wrijven en uitroepen: 'Oh Lord'. Op een gegeven moment werd duidelijk dat het genoeg voor hem was geweest. Hij gaf dat zelf heel goed aan.

's Morgens in alle vroegte vertrekt hij naar de'farm' om op het land van alles te verbouwen. Regelmatig trakteert hij ons op tomaten, pepers, cassave, maïs, watermeloen, kokosnoten, sweet potatoes, okro (Ghanese groente) e.d.

Onderstaand: Wilson met produkten van de 'farm', dit keer grote aardappelen.

Op een keer kwam hij ons zelfs warme kokosnootkoekjes brengen! Uiteraard hebben wij zijn 'farm' ook bezocht en hebben hem gestimuleerd om hier extra aandacht aan te besteden (het was nogal erg 'bushy') en wellicht een combinatie te bedenken, waarbij Wilson als boer op het land werkt en iemand anders de verkoop van de produkten voor zijn of haar rekening neemt.

Onderstaand: De 'farm' waar Wilson dagelijks werkt.

Hij kan het enorm waarderen dat wij meedenken. Tsja….het grootste geschenk dat je iemand kunt geven, is nou eenmaal oprechte aandacht, nietwaar?
Maar de 'farm' van Wilson is ook bittere noodzaak en is voor hem dé manier om te overleven. Wat is namelijk het geval? Wij waren in de veronderstelling dat landlady Rosamond Wilson betaalde als zijnde haar watchman/security man.
Toen wij namelijk op 4 september 2010 het huis voor de eerste keer kwamen bekijken, liet zij tijdens de onderhandelingen over de huurprijs nog pontificaal het salaris van een watchman weten. Toen wij op dat moment vroegen waar watchman Wilson was, vertelde zij ons dat zij hem een vrije dag had gegeven. Wij wisten dan ook niet beter dan dat Wilson gewoon werd betaald. Wilson echter vertrouwde ons toe dat hij helemaal niet werd betaald door Rosamond. Wij bevonden ons in een lastig pakket. Wie moesten we nou geloven? Het verhaal van Rosamond en het verhaal van Wilson waren tegenstrijdig. De Ghanese cultuur betekent vaak 'hiding' en 'covering'; in ieder geval wordt er niets uitgelegd en slecht gecommuniceerd en dit veroorzaakt vaak miscommunicatie. Wij voelden ons als een 'sandwich'; we stonden tussen beiden in.

Het was een vreemde situatie: Rosamond zat in Australië, maar wij zagen dagelijks Wilson die probeerde op allerlei manieren te overleven. Zo had hij op een goede dag bedacht om telefoon-units van MTN te gaan verkopen. Daarvoor heb je een 'yellow MTN umbrella' nodig en na verloop van tijd was hij er in geslaagd om deze te kopen. Echter……nu moest hij zelf eerst de units kopen, alvorens deze te kunnen verkopen en daar was nog geen geld voor. De gele parasol stond dus voor zijn schuurtje op de compound en er werd niets mee gedaan.

Onderstaand: De gele MTN parasol van Wilson voor het verkopen van telefoon-units.

Een broer en zus van Rosamond waren een keer langs het huis gereden en hadden de gele paraplu gezien en onmiddellijk Rosamond in Australië ingelicht. Via ons kreeg Wilson dan ook het uitdrukkelijke verzoek om de parasol in te klappen en op te bergen in z'n schuurtje. Madam Rosamond wil geen handel op de compound! Maar ook buiten de compound (aan de voor-of achterkant van het huis) mag Wilson niets verkopen.

Regelmatig stoppen wij hem iets toe; geen geld, maar etenswaren. Als hij echter een klusje voor ons doet (bijvoorbeeld de auto wassen), dan geven we hem een geldelijke blijk van waardering.
Wilson vertelde ons dat hij in oktober een betaalde baan aangeboden had gekregen. Die had hij echter geweigerd, omdat hij Rosamond niet wilde teleurstellen door weg te gaan. Onze rol is af en toe best moeilijk.
We besluiten in ieder geval om afstand te bewaren en geen partij te kiezen. In de praktijk van alledag is dit echter gemakkelijker gezegd dan gedaan.
We betrappen Wilson erop dat hij in onze vuilniszak snuffelt. En waarom mag Wilson hond Rosky niet voeren? Iedere middag komt er een vrouw, Nana Carlo, genaamd, die de hond en de katten voorziet van hun voer.
Deze Ghanese Nana Carlo is getrouwd met een Italiaan en zij is de vriendin van Rosamond. Wij hadden al snel door dat deze Nana Carlo een controlemiddel van Rosamond is richting Wilson. Zij houdt op die manier gewoon in de gaten of Wilson aanwezig is, de tuin onderhoudt e.d. en zij mailt haar bevindingen vervolgens door naar Australië.
Hoewel Nana Carlo hond Rosky voorziet van zeer goed voedsel, moeten wij constateren dat de hond nauwelijks iets eet. Vaak piept Rosky er tussenuit als wij wegrijden met de auto en de poort dus open staat. Zij eet dan het vuilnis op dat op de straat ligt.
Toen wij Nana Carlo hierover aanspraken, liet zij weten dat dit normaal is na het krijgen van een vijfling. Zij wil echter pilletjes gaan kopen voor de hond om de eetlust op te wekken. Wij worden een beetje simpel van zo'n verhaal, maar goed…..In onze beleving is het gewoon een verwend beest. De mensen in Tamale zouden hun vingers aflikken als zij het eten van de hond zouden krijgen. Ook moeten we constateren dat Rosky wél eet als Wilson de hond iets geeft.

Onderstaand: Nana Carlo, die gedurende de afwezigheid van Rosamond, de honden en de katten verzorgt.

Als Wilson ons iets wil toevertrouwen, begint hij vaak zijn verhaal met: 'To be frank with you'…..en dan komt er weer iets waarvan wij denken: 'Hoe moeten we dit nu weer op waarde schatten?' Zo liet hij plotseling weten dat hij via Nano Carlo geld zou krijgen van Rosamond.
Voor ons werd het tijd om duidelijkheid te krijgen en we mailden richting Australië. Wat bleek? Hij krijgt iedere woensdag via Nana Carlo 'pocketmoney'; zo'n 5 Cedis per week (twee en en halve Euro). Verder vertelde landlady Rosamond ons het volgende verhaal: Er was slechts een mondelinge 'agreement' tussen Wilson en haar. Wilson had destijds mogen kiezen: Óf 24 uur per dag watchman zijn tegen betaling en dit betekende bijvoorbeeld dan ook toestemming vragen om de compound te mogen verlaten, óf slechts een dak boven zijn hoofd in het schuurtje met gebruikmaking van water en elektriciteit en in ruil daarvoor tuinonderhoud, maar geen betaling. Aangezien Wilson erg gesteld is op z'n vrijheid en bovendien zijn verplichtingen op de 'farm' had, had hij gekozen voor de laatste optie. Dit verhaal werd door Wilson weerlegd. Die betaling was volgens hem een lachertje geweest. Normaal verdient een watchman minstens 120 GHc per maand; Rosamond had hem echter af willen schepen met 60 GHc. Rosamond had hem echter wel andere zaken gegeven, waaronder een muskietennet, een 'cooking pot', etenswaren e.d. Verder had zij hem ook 'cartoons' gegeven, die hij mocht verkopen. Hoe het ook zij……Wij lieten beiden weten dat wij slechts de huurders waren en geen zin hadden om hier tussen in te staan. Zij moesten het samen maar uitvechten als Rosamond terug zou zijn uit Australië. Beiden vonden dit een goed idee. Prima! Boek gesloten! Wilson heeft vaak te kennen gegeven voor ons te blijven. Hij overweegt sterk om weg te gaan als Rosamond terug is.
Hij wil terug naar Liberia en wel…..per fiets! Even had hij het plan om in december al te vertrekken, maar uiteindelijk besloot hij om pas te gaan als Rosamond weer terug is.
Saillant detail: Volgens Wilson heeft Rosamond een geweer in huis!

In z'n algemeenheid heeft Rosamond ons een keer gewaarschuwd voor situaties in Ghana, waarbij men alleen maar uit is op je geld. Nu weten wij dit natuurlijk ook wel, maar ze formuleerde het erg treffend: 'Don't open only your heart, open also your eyes!'
Aangezien Wilson veel op de 'farm' werkt, komt het tuinonderhoud op een laag pitje te staan. Regelmatig moeten wij hem activeren om in de tuin te gaan werken.

Onderstaand: Een ananas in de tuin en Wilson in de weer als tuinman.

Van een 'watchman' is al helemaal geen sprake: 's Nachts slaapt hij gewoon. De hond is een betere 'security' en natuurlijk onze 'iron gate' aan de binnenkant van onze deur.

Wilson blijkt in juni 2010 een ongeluk te hebben gehad met een fiets, die hij van een priester had gekregen. Hij werd aangereden door een taxi. De vraag was: Wie was de schuldige? Wilson ging op de vuist (is een bokser) en belandde uiteindelijk 2 weken in de gevangenis in Sekondi (twin-city van Takoradi). De fiets werd in beslag genomen en stond al die tijd op het politiebureau in Sekondi.
Op 11 november gingen we er samen naar toe en we spraken met de 'police officer'. Het was niet moeilijk om de fiets mee te krijgen. Wilson was uiteraard erg blij!

Dat Wilson ons waardeert, blijkt wel uit de volgende mail:
I felt very humble to see the move you made in getting the bicycle for me. Please be reminded that I need you more than ever before. I am delighted to see white men who love a black man like me. I am award that God has a great plan for us to implement but I believe that there is an appropriate time for everything. But who knows the future? I am always thinking of your philosophy of the doing church issue. An example of the doing church is when out of the blue I got my bicycle unexpectedly without paying a cent. Please be reminded that I cherished highly. Greetings and I am patiently waiting for your reply in the nearest future. Wilson.

En nog een Wilson-verhaaltje…….Hij had ons verteld dat hij in het verleden 3 jaar lang erg aktief was geweest in een bepaalde kerk, 'Greater Grace' genaamd. Ook had hij deelgenomen aan een soort bijbelschool, waar hij vanaf werd getrapt (té kritisch). Regelmatig trakteert hij ons op uitspraken als: 'A clever person is hard to be taught'; of wat te denken van: 'Don't fear people, fear God'; of: 'Love people, don't trust them'; of: 'Let us light, not fight'!
Hij had ons laten weten in het verleden contact te hebben gehad met een paar pastors uit Amerika, pastor Chuck en dr. Scibelli genaamd. Toen hij de mogelijkheid van ons kreeg om te mailen, greep hij deze kans aan om beiden een bericht te sturen en tevens te vragen naar het emailadres van een zekere pastor Henry. Wat schetste onze verbazing? Het bleek dat deze laatstgenoemde pastor Henry om de hoek woont, hier in Takoradi!! De beste man vroeg zich dan ook terecht af waarom Wilson via Amerika (Baltimore) een lijn had uitgezet, terwijl hij (pastor Henry) op een steenworp afstand woont! Pastor Henry nodigde Wilson dan ook uit om naar 'church' te komen. Hoewel Wilson even over een drempel heen moest, is hij uiteindelijk wel gegaan en keerde opgelucht terug.
Hij had zelfs gesproken met de vrouw van pastor Henry, die uit zijn geboorteland Liberia komt. Bij het zien van Wilson na zo'n lange tijd, was zij in huilen uitgebarsten.
Zoals eerder gemeld kunnen wij - ondanks de verhalen waar je wellicht je wenkbrauwen bij fronst - goed door één deur met Wilson. Ben noemt hem de 'bushman' en Wilson op zijn beurt geeft Ben de naam: 'The beachman'.

Op advies van Rosamond hebben wij op 15 november de 'Deputy' van de 'Regional Minister' bezocht, mevrouw Betty Busomptwe-Sam genaamd. Rosamond kent haar van de 'Methodist Church' en zij zou connecties hebben op een project voor 'teenagers' en jong volwassenen in 3 arme bush-dorpjes, te weten: Amanful Kuma, Adwoa en Funko. Het was te vergelijken met ons project in Tamale. Wellicht iets voor ons? Tijdens het gesprek bleek al snel dat er slechts één prioriteit was en wel: Fondsenwerving voor microkredieten voor vrouwen.
Aangezien wij dit al in Tamale hebben gedaan en bovendien niets meer doen aan 'fundraising', werd dit plan al snel gecanceld.
Zij informeerde belangstellend naar het project in Tamale en gaande het gesprek kwam ook de problematiek en de mentaliteit van 'the North' aan de orde (slechte houding naar werk; alleen maar éénrichtingsverkeer; de witten die in hun perceptie alleen maar moeten geven enz.). Ze vertelde ons dat wij met de moeilijkste doelgroep hadden gewerkt. Toch klopte niet alles wat ze zei. Vol trots liet ze ons weten dat het Noorden van Ghana geen belasting hoeft te betalen; gratis onderwijs krijgt en gratis medische hulp.
Wij weten echter wel beter……..Wij hebben teveel praktijkvoorbeelden van mensen aldaar die absoluut geen toegang hebben tot onderwijs of medische zorg. Maar goed, dat is een andere discussie! Hoewel wij een afspraak hadden gemaakt, moesten wij 2 uur wachten. Dit i.v.m. een belangrijke 'meeting' die onverwachts aan de orde bleek te zijn.
De wachttijd was echter geen straf. Inwendig moesten wij erg lachen om alle komische taferelen die zich daar op de 'office' afspeelden. Het leek net op een kantoor uit 1890!!!!
Kortom: Weer een ervaring rijker!!!

Nog even zomaar enkele ditjes en datjes uit Takoradi:
Op 9 november bezochten we de haven van Sekondi. Deze haven heet: Albert Busomptwe-Sam Fishing Harbour; genoemd naar de overleden broer van de afgevaardigde van de 'Regional Minister', die wij hadden bezocht voor het eventuele project in 'the village'. Een mooie vissershaven, waar het echter verboden was om te fotograferen. Toen we aan de 'securityman' van de haven lieten weten dat wij het jammer vonden dat we geen foto's mochten maken, adviseerde hij ons om contact op te nemen met de 'manager'. Twee dagen later keerden we terug (dit keer samen met Wilson, nadat we zijn fiets hadden opgehaald op het politiebureau) en kregen we toestemming van de manager om te fotograferen.

Onderstaand: Haven in Sekondi.

Sinds onze komst in Takoradi heeft Dees vaak last van iets raars, namelijk…..slapende voeten! Maar goed, beiden hebben we nog geen malaria gehad. Twee keer echter dacht Dees dat het wel weer raak was, aangezien een daverende hoofdpijn ons richting priklab bracht. Wij hebben hier verschillende mogelijkheden om te laten checken op malaria.
Meestal gaan we naar Citilab of Medlab. Gelukkig was er in beide gevallen (23 oktober en 17 november) geen malaria aan de orde.

Aangezien er hier sprake is van een hogere luchtvochtigheidsgraad dan in Tamale, hebben we kamfer op sommige plekken in huis gelegd. Dit om te voorkomen dat kleding en leer kunnen beschimmelen. Dit geldt voornamelijk voor plekken waar geen ventilatie bij kan komen.

Ons veelgebruikte woordenboek Engels-Nederlands/Nederlands-Engels is inmiddels in een nieuw jasje gestoken. Het ziet eruit als nieuw. Prachtig ingebonden en de kaft ingescand. Dat zou ons niet gelukt zijn in Tamale.

Ook kennis gemaakt met een zekere Thomas, een computer-man die hier in de stad een internetcafé heeft. Wij internetten nu thuis via een Zain-modem. Thomas heeft opnieuw een virusscan en Word 2007 moeten installeren.
Ons computervriendje Reginald uit Tamale had Word 2010 geïnstalleerd, maar deze versie bleek incompleet te zijn en bovendien had hij alles gratis van het internet gedownload en ons er dik voor laten betalen. Thomas liet namelijk weten dat er nog geen originele versie van Word 2010 beschikbaar was in Ghana. Wij waren dus in onze beleving gewoon belazerd door Reginald. Toen wij hem hiermee via de mail confronteerden, ontkende hij in alle toonaarden en liet hij weten dat hij naar Takoradi wilde komen om aan ons te bewijzen dat hij wél de juiste, originele software had gebruikt. Verder liet Reginald weten dat Thomas niet deskundig zou zijn.
Thomas echter beweert dat Reginald ons voor de gek heeft gehouden. Aangezien wij helemaal geen zin hadden in al dit soort gedoe, werken we nu met Word 2007 en hebben Reginald laten weten dat het niet nodig is om af te reizen naar Takoradi. (Een busreis van zo'n 13 uur).
Overigens: Inmiddels twee skype-ervaringen gehad met familieleden in Nederland!!

In het weekend gaan wij regelmatig naar de haven in Takoradi of naar de zee. Er is in Takoradi een golfclub. Deze golfclub is gelegen naast het strand. In november kwamen er een keer golf-spelers uit heel Ghana naar Takoradi om alhier te spelen. Het was weliswaar druilerig weer, maar voor de echte liefhebbers was dit van ondergeschikt belang.

Onderstaand: Zomaar een keer met Wilson naar zee.

Ook een bezoekje aan de markt in Takoradi is de moeite waard.

Onderstaand: De markt in Takoradi.

16 november: Public Holiday, i.v.m. Eid Al Adha (Feast of Sacrifice). Dit moslimfeest sluit aan op de laatste dag van de Hadj. Ter viering van dit feest wordt er een schaap geslacht.

Uiteraard is er nog regelmatig contact met onze vrienden in Tamale. Er wordt gebeld, gemaild en er worden SMS-jes gestuurd. Toch is dat voor sommigen niet genoeg. Azara 3 laat regelmatig weten: 'I am not happy'; Suhayini zegt in ieder telefoongesprek: 'I miss you' and Hudu doet er nog een schepje bovenop……'I miss you dearly'.
Dees mist Tamale meer dan Ben. Soms moet je toch lachen om de reacties van de meiden uit Tamale. Azara 3 vroeg zich hardop af: 'Madam Dies, where is your car? Is not in Tamale anymore?'…..Oh, oh, oh,……'No my dear, the car is now in Takoradi'! Of Adam Rafia die meldde: 'You are in Cape Coast now?'……..'No my dear, we are in Takoradi now'! Zij ging verder met de woorden: 'But when do you come back to Tamale?' Ook vriend Maliek gaf een vreemde reactie: 'Are you in town now?' Nog steeds wil het er maar niet in dat Ben en Dees écht weg zijn uit Tamale.
Op een gegeven moment kregen we de berichten door dat zowel onze vriend Paul als zijn beide zoontjes (Ausbert en Egbert) ziek waren. Alle drie moesten zij worden opgenomen in het ziekenhuis. Paul echter liet weten dat hij de twee kleintjes inderdaad had laten opnemen, maar hij zelf had zich geen tijd gegund voor een ziekenhuisopname. Wat was het geval? Alle drie hadden zij een heftige malaria onder de leden.
Na een week van medicijnen slikken, ging het gelukkig weer beter. Ook Suhayini was een paar dagen opgenomen geweest in het ziekenhuis, i.v.m. typhoid fever en pijn op de borst.
In Tamale ging op 20 november een groot festival van start, NAFAC, genaamd. Dit festival duurde een week. Op zulke momenten gaan onze gedachten weer even terug………….

Enkele opmerkelijke krantenberichten (www.ghanaweb.com):
Een 72-jarige vrouw uit Tema (Zuid-Ghana) werd bestempeld als een heks. Een vijftal personen, waaronder een pastor, bemoeiden zich met de kwestie. Uiteindelijk besloot men de vrouw levend te verbranden. Zij werd overgoten met kerosine en aangestoken. Na 24 uur is zij overleden in een ziekenhuis. Vreselijk! Barbaarse toestanden!

In het Noorden en Midden van Ghana hebben enkele maanden geleden veel overstromingen plaatsgevonden. Oorzaken hiervan waren: Overvloedige regenval, het lozen van overtollig water uit het buurland Burkina Faso en het eigen stuwmeer bij de Akosombo dam in Ghana.
Duizenden mensen hebben geen huisvesting meer en er zijn vele slachtoffers gevallen. Men vreest voor het uitbreken van een cholera-epidemie. Ook politieke leiders bezoeken de rampgebieden en geven dan aan de getroffen bevolking het advies, om beslist niet het water te drinken uit de rivier waarin zij eerder hun behoeften hebben gedaan!!! De elektriciteitsmaatschappij VRA (eigenaar van de Akosombo dam) voelde zich mede verantwoordelijk voor het ontstaan van de schade en het menselijke leed. Deze VRA heeft besloten om ook hulpgoederen te sturen naar de rampgebieden.
En dan heeft Nederland het over een overstroming van de Maas…………….!

Het is de laatste tijd een beetje raak in Ghana. Regelmatig worden overvallen gepleegd op bussen. Een groep Fulani's (bepaalde stam) is hier vaak bij betrokken. Midden in de nacht staan zij dan op de weg, met geweren in de aanslag. Zij dwingen dan vervolgens de passagiers uit te stappen en alles in te leveren (laptops, mobiele telefoons, sieraden, geld e.d.). Ook is er recentelijk een zware Ghanese crimineel opgepakt in Togo en uitgeleverd aan Ghana. Hij wordt er van verdacht 3 mensen te hebben vermoord, waaronder 2 politie-agenten. De betreffende Ghanees is al 3 keer uit de gevangenis van Tamale ontsnapt.
Je hoort hier steeds vaker dat men de bestaande doodstraf gewoon moet toepassen, omdat de betreffende criminelen volgens velen geen recht meer mogen hebben op een humane behandeling, eerlijke procesgang en hulp van advocaten.
Het spreekt vanzelf dat de gevangenissen hier mensonterend zijn. Doen we in Nederland al moeilijk over 2 personen in één cel, hier is het normaal dat er wel 24 mensen in één cel zitten. Maar….24 is nog heilig, als je leest dat het ook voorkomt dat er maar liefst 104 mensen in één cel verblijven. Deze 104 mensen waren in afwachting van de 'death penalty'.

De politie hier in Ghana klaagt dat de mortuaria van ziekenhuizen overvol geraken. Wat is er aan de hand? Stoffelijke overschotten dienen soms in het kader van een onderzoek tijdelijk 'geparkeerd' te worden in een ziekenhuis. Als het onderzoek is afgerond, worden de lichamen vrijgegeven. In de praktijk van alledag blijkt echter dat de familieleden geen geld hebben om de kosten van de koelcel te betalen, noch om een begrafenis te kunnen regelen. De overledenen blijven dus maar liggen waar ze liggen……..

Tijdens een rit van een schoolbus ergens in Ghana, zakte een kind door de vloer van de bus. In deze vloer zat namelijk een gat en dit gat was provisorisch dichtgelegd met een houten plank, waar het kind dus door heen viel. Het kind in kwestie kwam op het wegdek terecht en werd door de eigen bus overreden. Dood! Een tijdje later gebeurde precies hetzelfde ongeluk. Men leert niet van het verleden.

Zoals wellicht bekend, is er in Takoradi (vlakbij ons huis) olie gevonden. De olievelden schijnen erg groot te zijn en de prognose is dat in 2011 de Ghanese economie ten gevolge van de olie met maar liefst 13% zal groeien. Op dit moment zitten we in Ghana in de fase dat iedereen een graantje wil meepikken van de olie. De Chiefs hier in onze regio (Western Region), vragen gewoon 10% van de opbrengst en delen laconiek mede, dat er dan nog altijd 90% voor de anderen overblijft!!! Dit verzoek is inmiddels - terecht - afgewezen. Dit is echter wel een teken aan de wand.
Pessimisten (of realisten?) vrezen zelfs een burgeroorlog, als zij met een schuin oog naar bijvoorbeeld Nigeria kijken. Maar ook in andere Afrikaanse landen is het behoorlijk mis gegaan toen er olie werd gevonden. Het geld verdwijnt gewoon in de zakken van de politieke leiders en de arme bevolking mag verder gaan met 'suffering'.

Nou, ons tweede bericht uit Takoradi loopt bijna ten einde. Iedere ochtend worden we wakker van een broodverkoopster die roept: 'Teabread, teabread'. Ook in de stad zie je vaak de broodverkoopsters, die het teabread in een houten kistje op hun hoofd dragen.

Onderstaand: Broodverkoopsters op straat.

Vaak ondervinden we behoorlijke geluidsoverlast van de kerk. Er wordt niet alleen harde muziek gemaakt (dat kan nog wel mooi zijn), maar er wordt luidruchtig gedreigd met hel en verdoemenis. Echt vreselijk! Wij hebben ons beklag gedaan.
Nee, dan horen we toch liever de hele week de kinderstemmetjes van de internationale school, die onze buurman is en waar wij inmiddels lesgeven. De mangoboom in onze tuin moet - op verzoek van de school - gesnoeid worden. Deze groeit namelijk tegen het schoolgebouw aan.
Als we Takoradi vergelijken met Tamale, dan zie je toch wel enkele opmerkelijke verschillen. Zomaar een voorbeeld: In Takoradi is betaald parkeren aan de orde.
Voor 1 uur betaal je 50 Pesewas (omgerekend 25 Eurocent). Terplekke wordt door een meestal jeugdig persoon een bonnetje uitgeschreven, waarop begin en eindtijd en kenteken staan vermeld. Een goede manier om de jeugdwerkloosheid te bestrijden. In Tamale is men nog niet zo ver.

Jaarlijks komen enkele mensen van de Stichting 'Vrienden van Christopher' uit Sevenum op bezoek in Ghana. In Tamale werden wij altijd verblijd met hun bezoekjes (2006-2007 en 2008). In 2009 reisde er geen groep af naar Ghana. Dit jaar echter bezoekt men Ghana wél weer en reist men wederom van Accra naar Bolgatanga. In het verleden passeerde men dan Tamale en kwam men steeds bij ons op bezoek. Nu wij echter in Takoradi wonen, zal dit niet meer geschieden. Takoradi ligt te ver uit de route. (Het is 4 uur ten westen van Accra).

3 december: Farmers Day; een Public Holiday.

Wij sluiten bericht 2 af met de vermelding dat ons huis in Venlo nog niet is verkocht en dat je soms weer even helemaal terug bent in Nederland……..
Voorbeeld: Jaarlijkse eindafrekening Essent. Gas en elektra standen werden opgenomen door de zaakwaarnemer en conform verzoek doorgegeven aan Essent. Het bedrag van de eindafrekening was extreem hoog. Nadere info - verkregen via de zaakwaarnemer - leerde dat Essent de standen van de zaakwaarnemer niet had gebruikt, maar gewoon hun eigen cijfertjes had ingevuld, met als gevolg de zeer hoge eindafrekening.
Ingevolge automatische incasso werd het te hoge bedrag gewoon afgeschreven van de rekening. Werk aan de winkel dus om alles weer te corrigeren!!!
Maar ja, het is ook ingewikkeld! Er waren twee verschillende huurders in combinatie met twee zaakwaarnemers. Bovendien hanteert Essent op ons verzoek het zogenaamde leegstandstarief /0-tarief en hebben wij gedurende ons laatste verlof in Nederland (zomer 2010) gewoon in ons eigen huis gewoond en dus elektra en gas verbruikt.

De volgende keer zullen wij vertellen over onze ervaringen met lesgeven op de Internationale School………………(Op gesprek geweest op 28 oktober en gestart op 17 november, want……………..the headmistress was 'on travelling'……..……..!)

Tot dan!!!
B&D