Inleiding
Het Centrum Missionaire Participatie (CMPA), opgericht in 1985, is het vormingscentrum van de SMA.
Via het CMPA kunnen kandidaten (zowel priester-als lekenkandidaten) zich voorbereiden op hedendaags missionair veldwerk. De belangrijkste doelstelling is een missionair kader te vormen dat als lid van de SMA zowel in de Derde Wereld als hier inzetbaar is. Zij richt zich tijdens die voorbereiding in het bijzonder op Afrika en de Afrikanen. En met name die Afrikanen voor wie een menswaardig bestaan in het gedrang is.

De Vormingscommissie (VC) is een beleidsadviesorgaan van het SMA-bestuur en volgt het vormingsprogramma en de werkzaamheden van de staf. Tevens zet ze een aantal lijnen naar de toekomst uit.
De VC, bestaande uit stafleden, de Provinciaal, een SMA-lekenmissionaris en een SMA-priestermissionaris, komt eens in de 6 à 8 weken bijeen.

Voor priesterkandidaten wordt met de betreffende kandidaat een eigen traject uitgezet. De lekenkandidaten volgen via het CMPA een voorbereidingsprogramma. De voorbereidingsperiode voor lekenkandidaten beslaat een jaar, verdeeld over 8 weekenden en ongeveer 4 maanden fulltime binnen het CMPA.
De weekenden beginnen op vrijdagavond en eindigen op zondagmiddag.
Gedurende zo'n weekend worden er gemiddeld zo'n 12 lesuren gegeven, inclusief deelname aan een eucharistie/gebedsviering.
Aan het einde van deze parttime voorbereidingsperiode vindt de eindevaluatie plaats; dan wordt door het SMA-bestuur, op voordracht van de Vormingscommissie, de beslissing genomen wat betreft de definitieve aanname van de betreffende kandidaat. De fulltime periode start meestal op maandagochtend en eindigt op vrijdagmiddag, met uitzondering van de stage in het Afrika-huis.
Aan het einde van de gehele voorbereidingsperiode vindt een evaluatiegesprek met de kandidaat plaats waarna de vormingsperiode is afgesloten en kan de kandidaat een verzoek indienen bij het SMA-bestuur om geassocieerd lid te worden en uitgezonden te worden naar Afrika.
Op het moment dat de kandidaten lid zijn geworden van de SMA houdt de verantwoordelijkheid van het vormingscentrum op en valt men rechtstreeks onder het SMA-bestuur, zoals elke andere SMA-missionaris. Niettemin biedt de staf vanuit haar competentie nog een aantal diensten aan die doorlopen, zoals contacten onderhouden met de lekenmissionaris in het veld, in vakantieperiodes en bij terugkomst; zaken afhandelen met CMC, met zakenwaarnemers, enz.

Inhoudelijk omvat het vormingsprogramma cursusonderdelen behorende tot het blok 'missionaire vorming' en tot het blok 'praktische vorming'.
'Missionaire vorming' wil vanuit verschillende invalshoeken systematisch vragen op tafel krijgen om de eigen motivatie voor uitzending binnen SMA-verband naar een Afrikaans land te verhelderen en te verdiepen. Bovendien bereidt het de kandidaat voor om als missionaris te leven en te werken vanuit een evangelische inspiratie.
'Praktische vorming' probeert een bijdrage te leveren tot meer begrip voor de mogelijkheden en de problematiek van de ontwikkelingslanden. De verschillende thema's geven zowel theoretisch als praktisch inzicht in het leven en werken in Afrika. Daarnaast wordt er aandacht besteed aan diverse vaardigheden die een noodzakelijke basis vormen voor het optimaal functioneren in Afrika.

De cursusblokken bestaan uit verschillende onderdelen die hieronder kort worden toegelicht.

MISSIONAIRE VORMING

SMA-geschiedenis
De SMA heeft een lange geschiedenis op het Afrikaanse continent. In een aantal lessen wordt o.a. aandacht geschonken aan de geschiedenis van de sociëteit en haar doelstellingen.

Bijbel en gerechtigheid
De eis tot gerechtigheid is een evangelische eis. We drukken hiermee uit dat we betrokken moeten durven raken bij situaties van mensen, waar dan ook ter wereld, die niet mee tellen en maatschappelijk afgeschreven zijn of worden. Dit vanuit de overtuiging dat we slechts samen met die mensen veranderingen in onrechtvaardige en inhumane situaties kunnen bewerkstelligen. Deze overtuiging vinden we onder andere terug in de bijbelse tradities. Kunnen deze bijbelse en andere verhalen ons helpen om zicht te krijgen op wat gerechtigheid nu eigenlijk inhoudt?

Exegese
Hoe zijn bijbelse boeken ontstaan? Wat zijn hun historische achtergronden? Welke is de rode draad die door de bijbel loopt? Er wordt dieper ingegaan op een specifiek onderdeel van de bijbel met als richtpunt: Welke rol kan de bijbel spelen in het persoonlijk geloven?

Missiologie
De SMA is een missionaire organisatie. Wat 'missie' en 'missionair werk' nu inhoudt is niet gemakkelijk te omschrijven. Het begrip 'missie' roept veelal negatieve associaties op. Vaak terecht. Maar 'missie' en 'missionair werk' hebben de laatste decennia een radicaal andere betekenis gekregen dan wat deze begrippen bij de meeste mensen nog oproepen. Missionair werk nù kan omschreven worden als het op zoek gaan naar mogelijkheden om andere mensen en culturen nabij te komen. 'Nabij komen' betekent onder andere: Steeds opnieuw ontdekken waar mogelijkheden liggen om aan ondersteuning van de opbouw van menselijke gemeenschappen te werken. Met andere woorden: Leren van anderen en van elkaars cultuur en daarmee onlosmakelijk verbonden ook leren over je eigen persoon, je eigen cultuur en samenleving. Engagement, solidariteit en dialoog zijn hierin sleutelwoorden. Jouw persoon en jouw werkzaamheden kunnen zo een impuls geven aan hoop op verandering en verbetering, hoop op een menswaardige toekomst voor mensen.
In de lessen wordt zowel ingegaan op de belangrijkste ontwikkelingen van het begrip 'missie', alsook op de door onszelf te beantwoorden vragen hierover.

Missionaire presentie
Tijdens een aantal bijeenkomsten wordt ingegaan op de betekenis van missionair present zijn en op een aantal personen die door hun leefwijzen invulling gaven aan hun missionaire presentie, zoals o.a. Charles de Foucauld.

Geloof en leven
Er wordt gevraagd om je eigen levens-en geloofsovertuiging onder woorden te brengen. In je eigen levensverhaal zijn waarschijnlijk allerlei momenten aan te wijzen waarin je belangrijke keuzes hebt gemaakt. Waarom en waardoor maak(te) je bepaalde keuzes? Doel van deze bijeenkomsten is leren reflecteren over je eigen spiritualiteit.

Islam
Gezien de huidige ontwikkelingen in de wereld is kennis over de islam van essentieel belang. In een aantal lessen wordt aandacht besteed aan de overeenkomsten en de verschillen tussen de islam en het christendom, de koran en de bijbel, Mohammed en Jezus. Ook hier zal de ontmoeting en de dialoog tussen beide godsdiensten als een rode draad door de lessen lopen.

Religieuze antropologie
Het dagelijks leven in Afrika is doorweven van verschillende religieuze uitingen. Vanuit antropologisch perspectief wordt er in dit onderdeel gekeken naar traditionele godsdiensten en het Afrikaans christendom, waarbij met name de ontmoeting van godsdiensten en culturen centraal staat. Onder andere wordt ingegaan op de invloed van bovennatuurlijke krachten en de rol van de voorouders. Er wordt stilgestaan bij de invloed die het christendom heeft gehad op de Afrikaanse samenleving, het afrikaniseren van het christendom binnen de eigen culturele context, de onafhankelijke kerken, etc.

Kerkwijzer
Als SMA-lekenmissionaris werk je niet alleen vanuit, maar ook binnen een r.k.-organisatie. Je zult dus enige kennis moeten hebben van gebruiken binnen de r.k.-kerk. In een aantal lessen geven we je informatie zodat je binnen de r.k.-kerk kunt participeren en gesprekken niet uit de weg hoeft te gaan. De opbouw van de kerk, het leven van de kerk, het gebruik van de missaal, etc. komen aan bod.

Eucharistieviering
Zowel in de weekenden als ook in de fulltime periode vinden er op gezette tijden eucharistie-of gebedsvieringen plaats. Er wordt van iedereen een actieve participatie verwacht, vooral wat betreft voorbeden, liederen e.d.
Het aangaan van de officiële verbintenis met de SMA vindt aan het einde van de voorbereidingsperiode plaats in een eucharistieviering. Deze viering wordt door de kandidaten zelf voorbereid, in nauwe samenwerking met de docent kerkwijzer.

Missionair reflectieverslag
Zowel de parttime als fulltime voorbereidingsperiode wordt afgesloten met het schrijven van een verslag. Tegen de achtergrond van alle verworven kennis tijdens de voorbereidingsperiode en aan de hand van een aantal richtvragen dient de vraag beantwoord te worden 'waarom je als SMA-lekenmissionaris uitgezonden wilt worden'.

PRAKTISCHE VORMING

Afrika-geschiedenis
Bestudering van de globale geschiedenis (en aardrijkskunde) van de verschillende landen.

Ontwikkelingsproblematiek
De problematiek van ontwikkelingslanden kan alleen begrepen worden in mondiaal perspectief. Daarom zal aandacht worden besteed aan kennisverwerving en inzicht in de ontwikkelingsproblematiek en aan de mogelijkheden die bijdragen aan de emancipatie van ontwikkelingslanden.

Interculturele communicatie
Leven en werken in ontwikkelingslanden vereist kennis van de verschillende culturen, normen en waarden, gewoonten en gebruiken. Er wordt aandacht besteed aan de verwachtingen en onzekerheden ten aanzien van het eigen functioneren.

Tropische gezondheidszorg
Hoe blijf je gezond in de tropen? Naast puur praktische informatie, wordt o.a. ook ingegaan op (tropische) ziektes als cholera, lepra, malaria, AIDS en SOA's en tuberculose.

Tropische landbouw
In Afrika is het merendeel van de bevolking werkzaam in de (zelfvoorzienende) landbouw. Gezien de grote gevarieerdheid van de landbouwsector wordt een inleiding gegeven over de meest voorkomende landbouwmethoden en voedselproductiesystemen in Afrika.

Talenstudie
Het doel van de talenstudie Engels of Frans is dat men in de officiële voertaal van een land redelijk kan converseren en zich schriftelijk kan uitdrukken. De lokale talen worden tijdens intensieve taalcursussen in het desbetreffende land geleerd vanuit het Engels (of Frans).

Groepswerk
Het werken met groepen vormt in veel gevallen een belangrijk onderdeel van je werkzaamheden in Afrika. Hiervoor is het noodzakelijk om je enige groepsvaardigheden eigen te maken. Om je enig inzicht in groepsvorming en groepsprocessen te geven, is hiervoor een inleidend onderdeel opgenomen.

Fondswerving
Bij fondswerving voor onze activiteiten in kleinschalige projecten in Afrika zijn goede contacten belangrijk. Hoe kom je de juiste fondsen op het spoor als je straks in Afrika bent? Om je hier enige handvatten te bieden is er een dagdeel ingepland met een ervaringsdeskundige.

Vrouwenhandel
Om een bijdrage te leveren aan de strijd tegen de groeiende vrouwenhandel in vrouwen en de daaruit voortvloeiende gedwongen prostitutie is in de 90-er jaren de Stichting Religieuzen Tegen Vrouwenhandel opgericht. Deze organisatie geeft informatie om zo bewustwording en preventie te bewerkstelligen.

Stage Afrika-huis
De SMA houdt zich intensief bezig met pastoraal werk onder Afrikanen die in Nederland, onder moeilijke omstandigheden leven. Tijdens het voorbereidingsjaar gaat iedere kandidaat een volle week stage lopen in het Afrika-huis in Amsterdam, om kennis te maken met dit project en met de problematiek van Afrikanen in Amsterdam en de inbedding van dit project in de omgeving.

Groepsgesprek
Gedurende het hele studietraject vinden er regelmatig groepsbijeenkomsten plaats. In de parttime periode heeft dit een wat algemener karakter. Er komen allerlei zaken aan de orde met betrekking tot de opzet van het programma, het verloop, maar ook mogelijke problemen kunnen worden uitgewisseld. Er vindt een eerste verkenning plaats van ieders eigen manier van leren.

Groepssupervisie
In de fulltime periode hebben de groepsbijeenkomsten meer het karakter van groepssupervisie. Er vindt verdieping plaats van het groepsproces. Er is ruimte voor reflectie: Je bevindt je op een 'scharnierpunt' in je leven. Wat betekent het voor je om deze stap te zetten? Waar liggen hobbels, waar de positieve leerervaringen?