Nieuwsbrief 21                    April 2008

April begon met de maandelijkse pannenkoekenmeeting van NorGhaVo: Het moment om de nieuwe vrijwilligers welkom te heten. Eén van de nieuwelingen was Tim die ons trakteerde op een gitaarsolo. Over pannenkoeken gesproken…….De maandelijkse 'pannenkoekenbakker' van NorGhaVo is staflid Peter. Inmiddels is zijn 'recept' bij velen bekend. In ieder geval staan teacher Paul van NFD, supervisor Taiba van Kukuomarket en Job van de compound te popelen om 'Dutch pancakes' te maken voor Ben en Dees.

Op 1 april vond de uitvaart plaats van de kardinaal, die woonachtig was in Tamale. President Kufuor was hierbij aanwezig.

Ook actueel op dit moment is een stammenoorlog in noord-oost Ghana (Bawku). In deze Upper East Region is onenigheid ontstaan tussen verschillende 'tribes'.

Zoals in de vorige nieuwsbrief vermeld, is teacher Paul 19 maart vader geworden van een zoon. Wij hadden hem uitgenodigd om in de plaatselijke spot (kroeg) een Star (pilsje) te gaan drinken en te toasten op de nieuwe wereldburger. A star was born……A black star! Nou….op 1 april was dit een feit. In de spot 'Timeless', pal gelegen aan de drukke Kumbungoroad, werd nog eens stilgestaan bij de geboorte van Ausbert. Toen wij plaats wilden nemen aan een tafeltje, stelde Paul echter voor om ergens anders te gaan zitten. Toen wij naar de reden hiervan vroegen, liet hij ons weten dat een plaatsje achteraf meer safe was. Het gebeurde namelijk wel eens dat roekeloze taxidrivers gewoon naar binnen reden!!! De volgende gebeurtenis is het vermelden waard…….. Een typisch voorbeeld van cultuurverschillen: Tijdens de adoration op 29 maart j.l. waarbij de naam van de baby-boy bekend werd gemaakt, hadden wij gevraagd of wij foto's mochten maken. Door ons werd speciaal toestemming gevraagd om de besnijdenis te fotograferen. Iedereen liet ons toen weten dat het geen enkel probleem was. Wij gingen er dan ook vanuit dat plaatsing op de site oké zou zijn. Voor de zekerheid toch nog maar even nagevraagd en wat bleek? Zolang het een foto van de baby alleen is, is het prima, maar als er familieleden op de foto's prijken, dan gelieve deze niet te plaatsen. Natuurlijk respecteerden wij dit. Nadien liet Paul ons echter weten dat hij zijn vader nog beter moest consulteren aangaande dit issue. Hij zou het wel of niet plaatsen dan ook in heroverweging nemen. Dus…..wellicht tóch weer adoration-foto's op de site. Erg onduidelijk allemaal, maar ja………..this is Ghana!!! En jawel hoor……….Na een tijdje kregen we 'groen licht' en mochten we de foto's uiteindelijk dan toch nog plaatsen.

Teacher Paul woont in dezelfde community als enkele NFD-meiden. De hutjes van Fozia, Feruza en Rohana grenzen bijna aan het onderkomen van Paul. Hij is dan ook goed op de hoogte van het wel en wee binnen die families. Zoals die ene keer toen hij Feruza hoorde schreeuwen. Zij werd afgeranseld door haar vader. Reden: Midden in de nacht op vrijerspad! Pa heeft namelijk al verschillende zwangere tienerdochters gehad en concludeerde waarschijnlijk dat ook Feruza het slechte voorbeeld zou volgen. Volgens teacher Paul is deze kans zeker aanwezig. Dat het nog niet eerder is gebeurd, is volgens Paul te danken aan NFD. Hoe het ook zij….Ben liet weten Feruza als laatste in aanmerking te zullen laten komen voor haar eigen kiosk. En mocht ze inderdaad zwanger zijn, dan worden het geen 13 maar 12 shops. Financieel tevens iets gunstiger.

Zoals bekend kunnen 'onze' straatmeiden gebruik maken van de Shekinah-kliniek; een ziekenhuis dat gesponsord wordt door een Canadese organisatie en 'free of charge' is voor de allerarmsten. In het verleden hebben we de kliniek met verschillende NFD-meiden bezocht . Samen bleven we dan uren wachten. Tegenwoordig 'droppen' we de meiden en blijven zelf niet meer wachten. We geven de dames geld voor de taxirit terug naar de stad. Echter, ten gevolge van het enorme aanbod van patiënten, zijn de regels blijkbaar gewijzigd. Of……kwam het doordat de 'witte' zijn hielen lichtten? Want op het moment dat Ben Suhayini achterliet, moest eerst naam en nummer geregistreerd worden. Vervolgens moest Suhayini als tegenprestatie de hele compound van de kliniek schoonvegen. Inclusief het bezoek aan de dokter en het afhalen van de medicijnen nam de hele procedure uiteindelijk 4 dagen in beslag. Erg omslachtig, tijdrovend en duur in de taxiritten……..

De eerste week van april was Taiba (supervisor Kukuomarket) 3 dagen afwezig, i.v.m. een 'wedding'. In diezelfde week had ze echter ook een 'funeral': een goede vriend van haar man had zelfmoord gepleegd. Dit had natuurlijk een behoorlijke impact. We lieten haar dan ook praten en merkten dat ze dit erg fijn vond. Het uiten van gevoelens is hier namelijk vaak 'not done'. Nadien liet ze ons weten: 'It released my mind' en 'I wish you were a moslim'. Taiba is een gelovige moslimvrouw. De Islam is haar leidraad. De dood van de moslim-vriend was aanleiding om ons te vertellen over haar religie. Huilen tijdens een begrafenis…..liever niet, aangezien de tranen op het graf ervoor zouden zorgen dat het dode lichaam verbrandt.

Kwaliteit van materialen is slecht hier. Dit in combinatie met het niet zuinig omgaan met je eigen spullen heeft als resultaat dat de zaken snel kapot gaan. Eind februari zijn 6 fietsen aangeschaft, opgeknapt, voorzien van nieuwe banden, zadels e.d. Sommige zadels zijn al helemaal stuk. Deze straatmeiden 'spoilen' alles. Een radiootje van ons ter bruikleen aan de meiden gegeven zodat ze tijdens hun werk een beetje muziek hadden, heeft het 2 weken volgehouden. Eerst had één van de meiden het mee naar huis genomen in plaats van het in te leveren bij de supervisor. Hierna werd het weliswaar teruggebracht, maar vernield dus. Toen we de dames hierover aanspraken, begonnen ze te lachen. Tsja…..als men zich hier geen houding weet te geven, begint men te lachen!

In een verloren uurtje op Kukuomarket speelde Dees met de meiden een potje 'memory'. Alle afbeeldingen op de kaartjes zijn onbekend. Het is toch eigenlijk te zot voor woorden als die grote grieten bij een plaatje van een dolfijn aan je vragen: 'Madam Dies, what is this?' In een ander verloren uurtje fungeerden wij als klanten voor de meiden van hairdressing. Dat was dikke pret! Na afloop van de 'behandeling' liet de kleine Azara 3 triomfantelijk weten: 'Mister Ben; it's 5000' (in old currency). In new currency: 50 pesewas oftewel ongeveer 40 eurocent. Een echt businessvrouwtje in spé!!!

We kregen bezoek van enkele nieuwe NorGhaVo-vrijwilligers: Tim (woont bij ons op de compound); Saskia (werkt bij ons op de compound op het project van huisbaas Jacco); Jasper (is de opvolger van oud NorGhaVo-vrijwilligster Maartje; het project met de blinde bedelaars, dat Ben op afstand heeft gecoachd) en Melissa. Altijd weer leuk om ervaringen te delen.

Soms krijgen we iets mee van het werk dat Saskia hier verricht. (Ontwikkeling van jeugd in rurale gebieden). Hoewel ze geregeld naar de community gaat, is er ook een groepje kinderen van Kpaluu Junction dat deelneemt aan de aktiviteiten. Hun niveau is beduidend hoger. Middels bepaalde spelvormen werden op een speelse wijze sociale vaardigheden aangeleerd en werden groepsprocessen inzichtelijk gemaakt. Het doel van deze praktische werkwijze is uiteindelijk de ontwikkeling in algemene zin van deze kinderen te bevorderen. Alles speelde zich dit keer buiten af. Tussen alle buurtkinderen was zelfs Eddy aanwezig. (Het zoontje van onze huisbaas Jacco). Dit 11-jarige knaapje vindt alles interessant, dus ook het project van zijn vader, die nu dus tijdelijk versterking heeft gekregen van de Nederlandse Saskia.

Saani (timmerman die veel geholpen heeft tijdens de bouw van de containers op Kukuomarket) belt regelmatig op 'just to greet us'………De eerste vraag is altijd: 'How is madam?' Maar of het nu Saani is of de jongen van het internetcafé of n'importe qui……Iedere keer wordt een gesprek met Ben gestart met de vraag hoe het met Dees gaat. (Andersom is dit tevens het geval!) De mensen hier zijn ongelooflijk aardig! Aangezien niemand voldoende units heeft voor zijn of haar telefoon, worden wij meestal geflasht. Je wordt weliswaar gebeld, doch de verbinding wordt meteen verbroken. Je krijgt het telefoontje dan binnen als 'missed call'. Vervolgens verwacht men dan dat je terugbelt. Inmiddels kennen wij onze 'flashers' wel……..!!!

4 april………….een gedenkwaardige dag………………..Het hout werd gekocht voor de eerste shop van de meiden. Akiti was de gelukkige! De afspraak was dat we timmerman Steven zouden afhalen in de community. We dachten dat we de weg naar Steven's house wel wisten, doch raakten het spoor volledig bijster. De eerste de beste passant dan maar even de weg vragen en wat schetste onze verbazing…..We ontmoetten Mutah, een knaap met wie we in 2004 al in Tamale kennis hadden gemaakt. Dankzij zijn hulp arriveerden we vrij snel bij Steven. Samen met Steven (van het werkgroepje 'wooden kiosks') gingen we naar Timbamarket. Wij (als 'witten') kregen het vriendelijke verzoek in de auto te blijven zitten, (anders schiet de prijs omhoog!) Ook Akiti zelf was aanwezig, samen met de timmerman die haar kiosk zal maken. Zij was nodig om de weg te wijzen, waar het hout afgeleverd moest worden. Natuurlijk bezochten wij nadien de community van Akiti waar haar nieuwe shop binnenkort zal verrijzen. Het hout lag te wachten en de timmerman ging dan ook voortvarend aan de slag. Wij zullen de bouw blijven volgen. Dat laatste is ook wel nodig, omdat je beduveld wordt waar je bij staat! Als je bijvoorbeeld afspreekt met de timmerman dat je om 15.00 uur terugkomt voor 'bouwinspectie', dan is de kans aanwezig dat er plotseling een tekort is aan materialen. Kort voor bedoeld tijdstip heeft de timmerman dan nog een en ander verkocht en gaat er vanuit dat de white man wel weer zal aanvullen !!!! Volgens teacher Paul is this the ghanian way! Dus geen tijd afspreken is het devies, doch plotseling opduiken! In het eerste weekend van april waren we dan ook iedere dag te vinden in de community van Akiti. Het werk ging gewoon door op zaterdag en zondag, maar toen was het eerste exemplaar dan toch klaar!!! Samen met teacher Paul waren we van de partij. Eén keer werden we vergezeld door Tim (de Nederlandse NorGhaVo-vrijwilliger die bij ons op de compound woont). Na afloop zetten we ons gesprek voort in een spot. Erg gezellig! Voor de duidelijkheid: De houten kiosk wordt kaal opgeleverd. Schilderwerk, een eventuele veranda en het hang-en sluitwerk zijn voor eigen rekening!

Nu Akiti haar eigen shop heeft, werd het tijd om deze in te richten. We vroegen haar dan ook om een budget te maken. Wij weten natuurlijk wat we kunnen spenderen per meisje, maar het leek ons goed om Akiti zelf ook eens haar huiswerk te laten maken. Resultaat: Een stukje papier met daarop de tekst: 'Things that I need for my shop', met een volledige opsomming van shampoo tot conditioner en van een spiegel tot handdoeken enz. enz. Echter…….de prijzen had ze niet genoemd. Oh, oh, die Akiti toch………………………..Wellicht te hoog gegrepen voor een 'streetgirl', maar het hoort nu eenmaal bij de bewustwording om te komen tot een 'business woman'! Aangezien wij niet alle prijzen kennen, vroegen wij aan Paul of hij samen met zijn vrouw Abena (juf hairdressing) de prijzen kon noteren. Met Taiba (supervisor Kukuomarket) en Akiti zelf en Adam Rafia (ook een hairdressing-girl) gingen we richting markt om de kappersattributen te kopen. Aangezien wij de 'wrong colour' hebben, bleven wij een beetje op de achtergrond. We gaven Taiba het budget en het geld (90 GHc) en spraken af dat ze ons - in case of - altijd telefonisch kon bereiken. Even 'flashen' en we bellen terug……………. In onze openheid en eerlijkheid hadden we in het verleden een bedrag van 150 GHc voor de materialen genoemd. Echter, nadien is dit bedrag door Ben verlaagd tot 90 GHc. Het hogere bedrag hadden de meiden natuurlijk nog paraat. Conclusie was dat Paul werd beschuldigd. Volgens de meiden was hij er de oorzaak van dat er een lager bedrag uit de bus kwam. Natuurlijk trok Ben het boetekleed aan en besprak het met de meiden. Bovendien bleek de noodzaak aanwezig te zijn het systeem van de lening inclusief rente en de terugbetaling ervan nog eens duidelijk uit de (financiële) doeken te doen. Het blijft moeilijk de systematiek van microfinanciering uit te leggen aan deze straatmeiden. Bovendien begrijpen de meiden maar niet dat bijvoorbeeld voor sewing en weaving andere bedragen gelden dan bijvoorbeeld voor hairdressing. En het feit dat een lagere lening zal leiden tot een snellere aflossing is helemaal een brug te ver. Kortom: Werk aan de winkel!!!!

Het valt niet mee om alles hier in goede banen te leiden. Het volgende voorbeeld spreekt voor zich: Steven (timmerman en broer van onze huisbaas Jacco), die ons helpt bij het monitoren van de realisatie van de 'wooden kiosks' en ook deel uitmaakt van het werkgroepje, dacht een vooruitziende blik te hebben. Er bleek een tekort te zijn aan spijkers. Steven gaf alvast geld van ons budget aan de betreffende 'carpenter' om het tekort aan spijkers te betalen. Ben kreeg dus minder wisselgeld terug. Maar………deze transactie werd niet kortgesloten met Ben. Toen de dienstdoende 'carpenter' dan ook geld vroeg voor de betaling van het tekort aan spijkers, werd door Ben braaf betaald. De bewuste 'carpenter' kreeg dus twee keer geld voor de spijkers en natuurlijk niemand die ons iets zegt………………………

Op 5 april kwamen er maar liefst 11 mensen uit Europa en de Verenigde Staten naar onze compound om het project van onze huisbaas Jacco te bekijken. (CPYWD: Community Partnership for Youth & Women Development Ghana). Het was leuk om even van gedachten te wisselen. Deze mensen waren in het kader van een 'peace project' in Ghana. Momenteel waren zij tijdelijk woonachtig in Nederland. Zij konden dan ook een beetje Nederlands verstaan. Voor Tim (NorGhaVo-vrijwillger die op de compound woont) en voor Saskia (NorGhaVo-vrijwilligster die op de compound werkt) en voor Ben en Dees was het een leuke ervaring. Mister Jacco legde al die witten maar eens vast op de gevoelige plaat! Deze groep bleef een week in Tamale en had een druk programma. Alles werd georganiseerd en gecoördineerd door onze huisbaas Jacco en door de NorGhaVo-vrijwilligster Saskia. Toen de groep mensen na een week weer vertrok, zagen we dat Jacco rustiger werd. Hij had een drukke week achter de rug. Ook de Ghanees Elisha die op het project van Jacco werkt liet merken dat hij 'very tired' was. Tsja…….al die Europeanen en Amerikanen, al die 'workaholics'; dat was men niet gewend!

Als Ben naar de kapper gaat, is het altijd lachen in de houten 'barber-saloon'. Als de kapper zijn werk heeft gedaan, vraagt hij steevast aan Dees: 'Mummy; is it okay?' Als Dees hierop bevestigend antwoordt, glundert hij over zijn hele gezicht en is zijn reactie: 'Yes, I know how to barber daddy!'

Eind maart hadden wij onze 3-maandelijkse evaluatie geschreven voor NFD, NorGhaVo en de sponsoren. Dus ook teacher Paul kreeg een exemplaar toegezonden per e-mail. Hij liet ons weten geen geld te kunnen cq te willen besteden aan het uitprinten van een verslag van 4 pagina's..Het maken van een printje vindt men duur: 20 Pesewas; ongeveer 0,15 eurocent. Paul kon het dan ook waarderen dat wij de printjes betaalden, want hij wil natuurlijk wel op de hoogte blijven.

En toen konden we Paul blij maken met een nieuwe donatie uit Nederland, die bestemd is voor zijn opleiding. Volledigheidshalve: De voorkeur van Paul gaat uit naar het Presbyterian University College in Kumasi (midden Ghana), waar hij enkele modulen wiskunde en statistiek wil volgen. Periode: Juni-september 2008 en juni-september 2009. Dit is een privéschool, waar natuurlijk een prijskaartje aan hangt! Maar dankzij deze donatie is in ieder geval de financiering voor een kwart rond. Aangezien Paul dit wil gaan doen naast zijn normale baan als teacher op een basisschool, moet het schoolhoofd toestemming geven. Mocht deze optie niet lukken, dan heeft hij een alternatief. Hij zal dan op de University in Cape Coast (zuid-Ghana) een management-opleiding (project-management/business administration) gaan volgen via distance learning. Door bedoelde donatie kan hij in ieder geval deze opleiding (overheidsschool) gaan volgen en dat vindt hij echt helemaal geweldig! Bijkomend voordeel van deze optie is dat hij geen toestemming van zijn baas nodig heeft. Hij heeft dan namelijk geen verzuim op de basisschool. Hoe het ook zij en wat het ook moge worden: De centjes zijn aanwezig om te kunnen starten. Werkelijk fantastisch!!! Dat Paul blij was bleek wel uit een handgeschreven bedankbrief die wij voor hem richting Nederland verzonden. Maar de gulle gever gaat nog verder: Aantekeningen statistiek (in het Engels) zullen per post worden verzonden naar Paul.

Zoals bekend verblijft sinds eind maart Tim op onze compound. Tim heeft aangeboden om Paul bij te spijkeren in de vakken wiskunde en statistiek. Paul heeft toegezegd er gebruik van te willen maken. Dus van twee kanten stroomt de statistiek-kennis binnen!

En dan komt er weer een donatie binnen vanuit Nederland, bestemd voor teacher Paul. Een geweldig gebaar! Deze persoon is in Ghana geweest en heeft ons project met eigen ogen gezien. Ook Paul heeft hij in november 2006 ontmoet. Hij weet dus hoe we hier moeten 'struggelen'! Voor ons is het altijd weer een opsteker als we vernemen dat er NFD- sympathisanten zijn in Nederland!

Inmiddels kunnen we melden dat Paul zijn hele eerste jaar van de university zal kunnen bekostigen en dat er zelfs nog een beetje over is voor het tweede jaar.

Tim de Nederlandse NorGhaVo-vrijwilliger die bij ons op de compound woont, is te beluisteren op de radio hier. Zijn praatje wordt muzikaal opgeluisterd.

Op 6 april kregen we een telefoontje van Hawa uit Accra, dat haar oma was overleden. Deze oma hebben wij verschillende keren ontmoet. Zij runde in Tamale een kindertehuis en verder was zij een tijdje 'member of the NFD-Board'. Op 19 april kwam de 'body' vanuit Accra naar Tamale en vond de 'funeral' plaats. Op 20 april was er een dienst in de kerk. Ook NFD gaf 'acte de présence'. Nadien bleek dat het niet de oma van Hawa was, maar haar tante (zus van haar moeder). O,o, die familie-relaties zijn erg onduidelijk! Iedereen is je brother of sister. Soms houdt dit slechts in dat je uit hetzelfde dorp komt. In ieder geval is de kans groot dat er niet wordt bedoeld broer of zus in de betekenis die wij eraan toekennen (dezelfde vader en dezelfde moeder). De viering in de kerk was zoals gebruikelijk erg uitbundig met zang en dans en kleurrijke kleding. Over kleding gesproken…………..De smock voor de heren is een vertrouwd kledingsstuk. Dit komt echter voornamelijk voor in het Noorden van Ghana. In het Zuiden daarentegen dragen de mannen vaker een gewaad dat één schouder helemaal bloot laat.

April…..het begin van het regenseizoen en daarmee is tevens de mango-periode weer aangebroken. Heerlijk…..mango's……niet te versmaden!!! Ook zijn de Fan-Milkijsjes niet aan te slepen in deze vreselijke dagelijkse hitte!!!

Hadidja (weaving girl Kukuomarket) heeft voor Ben een hoesje gemaakt voor zijn mobiele telefoon in de kleuren van de Ghanese vlag. Haar zusje Hawa (sewing girl Kukuomarket) heeft het in elkaar gezet. Kwaliteit weaving: Prima! Kwaliteit sewing: Slecht! Naaister/supervisor Taiba herstelde uiteindelijk het prutswerk van Hawa.

Supervisor Ayisha op Kukuomarket stelt ons behoorlijk teleur. Hoewel ze regelmatig ziek is en wij daar begrip voor hebben, maakt ze het nu toch wel te bont. Ze is ziek en komt dus niet naar ons trainingscentrum. Maar blijkbaar is ze niet ziek genoeg……we krijgen te horen dat ze 'on travelling is'. 's Ochtends halen 'onze' meiden de sleutels van de containers op bij Ayisha, omdat zij op Kukuomarket woont. Als Ayisha dan plotseling zonder overleg 'on travelling' is, staan 'onze' meiden voor een gesloten deur. Achteraf blijkt dat ze uren voor een gesloten container-deur hebben gewacht. Erg vervelend allemaal, temeer omdat de meiden zelf regelmatig verzuimen en wij dan van onze kant ons ongenoegen uitspreken over dit gedrag. Ayisha is een betaalde kracht en dan mag je toch meer betrokkenheid verwachten. We overwegen dan ook sterk om Ayisha haar congé te geven. Wij van onze kant kunnen natuurlijk niet constant bij de containers aanwezig zijn. Daarvoor zijn uiteindelijk Ayisha en Taiba ingehuurd. Maar zelfs Taiba reageerde niet professioneel in deze situatie.Gewoon even een belletje naar ons was voldoende geweest. Dan hadden wij ons programma kunnen aanpassen. Met onze sleutels hadden we dan de containers kunnen openen, zodat de meiden aan de slag hadden kunnen gaan. Maar ja……meedenken, vooruitdenken……….dat is voor iedereen hier blijkbaar een 'brug te ver'! En dan ineens blijkt dat Ayisha niet voor de 'fun' aan het reizen is, maar dat zij door haar familie naar de 'village' is gestuurd voor een 'local treatment'. Ze blijkt wel degelijk behoorlijk ziek te zijn en zou zelfs even niet meer hebben kunnen praten. Dit maakt haar afwezigheid legitiem. Feit blijft wel dat ze ons via iemand had moeten inlichten en zorg had moeten dragen voor de overdracht van de sleutels. Er volgt een speuraktie richting Ayisha. We slagen erin contact te krijgen met de partner van Ayisha, die echter nog niets heeft vernomen van Ayisha. Ook proberen we haar vader te traceren. Uiteindelijk horen we van haar partner dat Ayisha contact heeft gehad met haar broer en wat bleek?………….. Toen ze ziek werd, had ze de sleutels aan 'onze' meiden gegeven. Welke meiden, dat was onbekend en de dames hadden de sleutels niet meer teruggebracht. De NFD-meiden wisten natuurlijk ook weer van niets en zo kunnen we nog wel een tijdje doorgaan. Iedereen schuift de schuld af op een ander. Typisch Ghanees: Men neemt geen verantwoordelijkheid voor het eigen falen; een excuus heeft men altijd klaar; het is altijd de schuld van de ander!!!! Wij werden er in ieder geval doodmoe van en besluiten in juli/augustus (voor ons vertrek) nieuwe sloten aan te schaffen voor alle containers en de sleutels onder te brengen bij NorGhaVo. Kukuomarket is even stuurloos. Niet alleen Ayisha, ook Taiba werd ziek en heeft een tijdje moeten verzuimen.

Budgetteren is een hoofdstuk apart in Ghana. Aanvankelijk had Ben de kosten van de shop van de meiden begroot op respectievelijk 150 (hairdressing), 300 (sewing) en 500 GHc ( weaving). Maar in deze begroting was hij uitgegaan van een open paviljon/stretcher (4 houten palen met een dakje van stro of zink) voor een bedrag van 100 GHc. Wij waren niet echt gelukkig met een open paviljon, die uiteindelijk 195 GHc zou gaan kosten. Tijdens de vergadering met de ouders bleek dat allen grote bezwaren hadden; men wilde gewoon een gesloten houten kiosk. Redenen waren: Regen gedurende de 'rainy season'; de opslag van de materialen en de presentatie richting klant. Een periode van veel rekenen brak aan. Veelvuldig werd overlegd met timmerlieden. De ouders/verzorgers werden gevraagd de kosten van de timmerman voor eigen rekening te nemen. Bijna alle caretakers konden zich hierin vinden. Naast de kale kiosk moet er natuurlijk ook gezorgd worden voor de nodige materialen om te starten met de aktiviteiten. Uiteindelijk zal aan de meiden een lening (inclusief fiets, exclusief rente) verstrekt moeten worden van ongeveer 450 GHc (hairdressing), 525 GHc (sewing) en 600 GHc (of 700 GHc) (weaving).

Toen we vorige maand op de Immigration Service in Accra waren voor onze werk cq verblijfsvergunning, kregen we te horen dat we omstreeks 9 april moesten (laten) informeren in hoeverre de workpermit klaar was. 9 april was the date to check on application. We vroegen de commander van de Immigration Service in Tamale (Baba Salami) of hij contact wilde opnemen met de Immigration Service in Accra (Judith). Ook vroegen we Baba of hij bereid was onze workpermit en paspoorten op te halen. Hij moet namelijk geregeld naar Accra. Maar we kunnen natuurlijk ook nog altijd uitwijken naar de NorGhaVo-staf (Peter, Musah of Alex). Op het einde van iedere maand gaat meestal Musah richting Accra om nieuwe vrijwilligers op te halen. Wij zelf hopen in ieder geval niet meer af te hoeven reizen naar Accra. Wat blijkt? We boffen! De commander van de Immigratiedienst in Tamale vond het geen enkel probleem om te informeren bij de Immigration Service in Accra of onze werk/verblijfsvergunningen klaar zijn. Sterker nog……Hij stond op het punt af te reizen naar Accra en kon het dus combineren.

Stroomuitval……Op een avond viel om 21.00 uur de stroom uit en dit duurde tot de volgende middag 13.00 uur. Dit betekende dat we in de nacht van 9 op 10 april niet konden slapen van de hitte. Zonder fan boven je hoofd, drijf je je bed uit!!! De enige oplossing is dan: Gewapend met zaklamp enkele malen per nacht een verfrissende douche nemen! (En blij zijn dat er water is!)

Op 10 april werd gestart met shop nummer 2: Een houten kiosk voor kleine Azara 3. 'Haar' timmerman is dezelfde als de timmerman die de houten kiosk voor Akiti heeft gemaakt. De vader van Akiti heeft zich zeer betrokken getoond. We lieten hem weten dit erg te waarderen….'Als alle caretakers waren als de vader van Akiti, dan hadden wij niet veel te vrezen'……..Zijn reaktie daarop was: 'We all have different fingers!' Op 14 april werden de kappersmaterialen voor Azara 3 gekocht. Net als bij Akiti gingen Ben en ik niet mee naar de markt om de benodigdheden te kopen. Als men 'wit' ziet, schiet de prijs omhoog. En dan zou Azara 3 minder kunnen kopen voor haar budget van 90 GHc……en dat is natuurlijk jammer. Aangezien Taiba (supervisor Kukuomarket) ziek was, ging teacher Paul mee. Ook Azara 3 zelf was natuurlijk aanwezig evenals haar collegaatje Rabbie, die mee moest om spullen te dragen. Nadien bezorgden we alles in de community van Azara 3. Aan bekijks was natuurlijk geen gebrek!

Slecht nieuws: We kregen te horen dat Steven (broer van onze huisbaas Jacco, teacher 'general science' en tevens timmerman die zich nu bezighoudt met het monitoren van de bouw van de wooden kiosks) een ongeluk had gehad. Op zijn brommer aangereden door een taxi. De taxidrivers hier rijden als idioten….Het verbaast ons niets. De brommer van Steven was 'spoiled'; zelf kwam hij ervan af met 'a cut in the body'. Op diezelfde dag vernamen we dat de peettoom van Dees uit Breda was overleden. Tsja……….that's life!

Met het werkgroepje 'wooden kiosks' kwamen we op 12 april bij elkaar om te evalueren over de bouw van de eerste en de tweede kiosk. Wat ging er fout? Wat ging er goed? Wat kan er beter? De kiosk zal geplaatst worden op cementblokken. De gemaakte begroting bleek niet waterdicht te zijn. Er was een tekort aan spijkers en andere materialen. De kiosk wordt kaal opgeleverd. Zoals bekend zijn bepaalde zaken voor eigen rekening: Schilderwerk; hang-en sluitwerk en een eventuele veranda. De vader van Akiti is erg betrokken en heeft inmiddels de kiosk van zijn dochter aan de binnenkant geschilderd en voorzien van een slot. De veranda zal hij t.z.t. aanbouwen. Hij liet ons weten al 100 GHc extra te hebben uitgegeven. Het kopen van het hout op Timbamarket loopt tot op heden goed. De 'witten' laten hun gezicht niet zien. Het betreffende NFD-meisje gaat samen met haar eigen timmerman en Steven van het werkgroepje 'wooden kiosks' naar de verkoper van het hout. Er wordt onderhandeld en betaald en het transport wordt geregeld. Als Steven geen tijd heeft, wordt hij vervangen door de oom van Suhayini, die ook timmerman is. Wij vinden het prettig om met deze mensen samen te werken en tot nu toe zijn we tevreden over de gang van zaken. Aangezien de prijs van het hout binnenkort zal stijgen ten gevolge van het regenseizoen, krijgen we het advies om zo snel mogelijk zo veel mogelijk hout te kopen. We hebben Steven gevraagd om 'furniture' te maken voor de 13 shops. Voor ieder meisje een stoel/krukje en een bank; voor de sewing-girls tevens nog een tafel; voor de weaving-girls nog een paar boxen; voor de sewing-girls nog een houten rek om materialen over heen te kunnen hangen. Voor dit laatste (houten rek sewing) zal waarschijnlijk geen geld meer zijn. Is namelijk niet begroot. De rest echter zal gerealiseerd kunnen worden. We merken dat de mensen van het werkgroepje 'wooden kiosks' er ook lol in beginnen te krijgen, net als wij…..We werken echt als een team en hebben allen hetzelfde doel voor ogen: Iedere week minstens 1 houten kiosk verwezenlijken! Een nieuwe vergadering wordt niet meer gepland, omdat wij elkaar allemaal mobiel kunnen bereiken. Bovendien loopt het nu en is het een kwestie van…………..blik op oneindig, verstand op nul (nou ja niet helemaal natuurlijk) en bouwen maar!

Inmiddels weten we dat vele NorGhaVo vrijwilligers worden geconfronteerd met materiele vragen van de gezinsleden van hun gastgezin. In de ogen van de Ghanezen is onze blanke huidskleur nu eenmaal inherent aan geld! Tot dusver hadden wij op onze compound nooit een dergelijke vraag gehoord. Totdat…………….. Kleine Eddy (11) had een kapotte fiets en vroeg uncle Ben om de reparatie te betalen. Ben verwees laconiek naar zijn 'daddy', maar die had - volgens het ventje - geen geld. Er werd uitgelegd dat Ben en Dees daar natuurlijk niet aan kunnen beginnen………. Inmiddels zijn we ook al gewend bij afwijzingen altijd te horen: 'Thank you'. En zo geschiedde ook deze keer!!! Volledigheidshalve: Zo expliciet als Eddy het vroeg was nieuw voor ons. Job echter 'probeert' het vaker, maar dit gebeurt op een meer slinkse manier.

De timmerman die de eerste en de tweede kiosk heeft gebouwd, heeft goed werk geleverd. Deze timmerman was geregeld door de vader van Akiti en de tante van Azara 3. Op 15 april werd gestart met kiosk 3 en 4. Ja, inderdaad…..twee tegelijk! Dit heeft te maken met het feit dat het 2 zusjes betreft die beiden in dezelfde community hun business gaan starten. Naast hun huisje zal Hawa proberen als naaister aan de slag te gaan; haar zusje Hadidja hoopt een centje te kunnen verdienen als weefster. Nou ja zusjes……Zoals zo vaak…..dezelfde vader, maar niet dezelfde moeder. Toen we een paar dagen voor de start van de 'bouw' naar de community gingen, liet de vader weten erg 'grateful' te zijn. De vader van de beide dames heeft zelf een timmerman geregeld. Samen met deze 'carpenter' en met Hadidja, maar ook met teacher Paul en Steven (beiden lid van het werkgroepje 'wooden kiosks') togen we weer naar Timbamarket om het hout te kopen. We houden de vaart er een beetje in, aangezien zowel Paul als Steven nu vakantie hebben van school en dus meer tijd hebben om ons te helpen. Op de dag van de start van de bouw liet de vader van de 2 NFD-girls (via zijn dochter Hadidja) ons weten dat men niet 2 aparte shops wilde, doch 1 grote kiosk. Hoewel het voor de timmerman geen probleem was, besloten we het (in overleg met Ishmel, de microfinancierings-deskundige) echter toch af te keuren. Dit om problemen in de toekomst te vermijden; mede gelet op de terugbetaling. In normaal Nederlands: Het eigendomsrecht. Dus……2 separate shops! Achteraf bleek dat dit idee niet van de vader kwam, maar van dochter Hadidja zelf. Zij had dit plannetje bedacht. Jammer voor haar, maar dat feest ging niet door! Natuurlijk waren we weer paraat om de bouw te monitoren. Het hele proces verliep nagenoeg probleemloos. Hoewel……probleemloos? De timmerman van Hadidja en Hawa werd geholpen door enkele van zijn 'brothers'. Hij vond echter dat de planken niet vertikaal, maar horizontaal bevestigd moesten worden. Dit betekende echter meer afval, dus een tekort aan hout. Zijn eigen keuze respecteren we, maar de financiële gevolgen zijn niet voor ons. Toen de beide shops na een paar dagen gereed waren, werden de materialen aangeschaft om te kunnen starten. Hawa moest daarvoor opgetrommeld worden. Zij was 'on travelling' naar Yendi. Ongelooflijk! Wij realiseren een shop voor haar en zij gaat gewoon weg………! We vroegen mister Halilahi (stagebegeleider sewing) om ons te vergezellen bij de aankoop van een nieuwe naaimachine. Het oog van de meester zal ongetwijfeld een goede naaimachine adviseren. Voor wat betreft de weefmaterialen voor haar zusje Hadidja: Deze werden gedeeltelijk uit de weef-container op Kukuomarket gehaald. Dit om kosten te besparen.

In de schoolvakantie van Paul gingen we natuurlijk ook nog wel eens kijken naar de kleine Ausbert. Vol trots lieten Paul en Abena zien dat de kleine baby-boy geen last meer had van de besnijdenis………No pain anymore………….Alles was geheeld! De nieuwe wereldburger werd toegedekt met een………lege rijstzak!

Over de bouw van een houten kiosk gesproken……over timmerlieden gesproken………… Afgesproken was dat de caretakers zouden zorgen voor een timmerman die gratis wilde werken of dat de verzorgers zouden betalen voor de 'labour'. In de praktijk blijkt dat de meesten een timmerman hebben gevonden en deze krijgt van de ouders/verzorgers van de meiden een kleine vergoeding. Van 4 caretakers hadden we nog steeds niet vernomen of zij erin waren geslaagd om een timmerman te vinden. Dus gingen we samen met Paul de community maar weer in. Het is altijd een heel gesjouw en het kost veel overredingskracht om de mensen te bewegen überhaupt iets te doen! De vader van Salamatu (die niet haar vader bleek te zijn, maar een oom), liet weten dat de timmerman 'on travelling was'. Toen wij lieten merken dat we echt niet meer zitten te wachten op al die excuses, begon hij te lachen. Oké……hij had wel een timmerman……by the grace of God. Dees liet zich ontvallen: 'Niks..... by the grace of God, maar.... by the grace of the carpenter!' De man schaterde het uit van plezier, sloeg met zijn beide handen op de handen van Dees en riep uit: 'Oh madam, you are funny……by the grace of the carpenter…..Hahaha!!!' De moeder van Fozia kon ons vertellen dat men een timmerman had gevonden. De moeilijkste klus is altijd om naar de vader van Feruza en Rohana te gaan. Volgens Paul is dit een echte 'lapzwans'. Hij is ook degene die nog steeds niet de eigen bijdrage van de fietsen heeft betaald. Hij komt z'n beloftes nooit na. Hij is geslepen en niet te vertrouwen. Toen we hem vroegen of hij een timmerman had geregeld, kregen we het volgende verhaal te horen: 'Een kiosk bouwen is niet nodig; breng slechts de materialen naar me toe; mijn dochters zijn nog niet bekwaam genoeg in hun vak; ik zal ze dan ook weer terugsturen naar hun stageplek'. Inmiddels doorzien wij de handelswijze wel van deze man. Hij zal ongetwijfeld de materialen gaan verkopen en de opbrengst in z'n eigen zak steken. Toen we hem confronteerden met: 'Take it or leave it', kon er wél meteen een carpenter geregeld worden. Het risico is echter groot dat we kunnen fluiten naar de terugbetaling van de lening. Een case dus voor Ishmel, de microfinancieringsman.

Deze Ishmel is niet echt stipt als het gaat om het nakomen van gemaakte afspraken. Toen we dan ook een keer een afspraak hadden gemaakt om 10.00 uur, lieten de mensen van zijn community weten: 'He is going to the forest'. Nee toch……! Maar wat bleek? Going to the forest betekent: Going to the toilet!! Poepen in het bos dus…..!!!!

16 april….. een pechdag…………………. We hadden afgesproken om de laatste 6 lokaties te gaan bekijken waar 6 NFD-meisjes hun shop zullen krijgen. Samen met teacher Paul, microfinancierings-deskundige Ishmel en de NFD-meiden gingen we op pad. Meeting-point was Kukuomarket. We zaten allemaal in de auto om te vertrekken en toen…………startte de auto niet meer. Onze vriend Francis (automonteur) was weliswaar in Kumasi, maar toen we hem belden regelde hij meteen 'een mannetje' in Tamale die naar de plek des onheils moest komen. Al snel werd duidelijk waar het aan schortte: De benzinepomp was kapot. Dit euvel was ter plekke niet te verhelpen. De auto werd dan ook weggesleept en wij hadden het nakijken……Iedereen teleurgesteld! Een dag later dus een nieuwe poging gewaagd…………..!

Hoewel nog steeds geen auto, besloten we niet langer meer te wachten……..The show must go on! Per taxi gingen we met Paul en Ishmel de communities in om de plekken te bekijken van Adam Rafia (hairdressing); Rabbie (hairdressing); Azara 1 (hairdressing); Salamatu (weaving); Asia (weaving) en Suhayini (sewing). Op de plek van Rabbie na, waren alle lokaties in orde: Legaal en waarschijnlijk voldoende klanten. Rabbie had ons weliswaar naar haar lokatie geloodst, maar dit bleek niet de uiteindelijke plek te zijn waar de kiosk wordt neergezet. Het was slechts de plaats waar de kiosk in elkaar zou moeten worden getimmerd. Waarom? Omdat op de uiteindelijke bestemming geen materialen kunnen worden opgeslagen, aangezien er geen toezicht is. Diefstal ligt dan voor de hand. Op de plek waar de kiosk in elkaar wordt gezet, is sprake van permanent toezicht. De 'watchman' is echter de stiefvader van Rabbie, die niet wil dat zijn stiefdochter haar shop op zijn grond plaatst. Sterker nog: Hij gunt Rabbie niet dat het haar in de toekomst wellicht beter gaat. Hij dwarsboomt als het ware haar toekomst. Hij is slechts bereid om de materialen bij zijn huis op te slaan. Binnenkort zullen we de nieuwe plek van Rabbie gaan bekijken. De inkt is nog niet opgedroogd of…….het hele Rabbie-verhaal is alweer achterhaald. Het meisje bleek plotseling weer een andere plek gekozen te hebben. Hoe het ook zij……..de nieuwe lokatie was in orde. Hoewel teacher Paul mij (Dees) een trucje heeft geleerd als het gaat om het wel of geen hand geven aan een bepaald soort moslim-man, gaat dit trucje helaas niet altijd op. Volgens Paul moet je naar de lengte van de broekspijpen kijken. Hangt de broek 'op hoog water', dan als vrouw gelieve geen hand te geven. Is de lengte van de broek normaal, dan kun je als vrouw met een gerust hart een hand geven. Bij de oom van Azara 1 ging ik (Dees) in de fout. Ik was zó bezig met het inhoudelijke aspect (checken van de lokatie voor de shop), dat ik de vorm even vergat. De broek van de oom van Azara 1 hing inderdaad 'op hoog water'; nietsvermoedend stak ik echter mijn hand uit, die dus werd geweigerd. In een reflex keek ik naar de lengte van de broekspijpen en inderdaad……..'hoog water'. Stom, stom, stom….. Toen we dan ook bij de vader van Asia arriveerden, was ik extra alert. Ik weet inmiddels dat ik deze man geen hand mag geven. Tot zover ging het goed. Maar………..samen met de vader van Asia gingen we naar een ander familielid die ook om raad werd gevraagd, als het gaat om het plaatsen van Asia's shop. Deze man had een broek aan met een normale lengte. Opgelucht stak ik dus mijn hand uit, maar deze werd geweigerd. Wanhopig keek ik naar Paul. Nu kan ik het echt niet meer volgen. Iedereen begon te lachen. Wat bleek? Zijn broeklengte was weliswaar normaal, maar zijn baard had mij aan het denken moeten zetten. Nou ja zeg....

Na 2 dagen hadden we onze auto gelukkig weer terug. Fuel-pomp (benzinepomp) en timing-belt (distributieriem) waren de oorzakers van de ellende. Later bleek ook dat de remschijven vervangen moesten worden en zaten we weer een dagje zonder auto. In de taxi is het echter altijd dikke pret. Iedereen kent ons inmiddels en de eerste vraag was: 'Hé mister Ben, where is your car?' en 'How are you old people doing?' (Ja, voor Ghanese begrippen zijn wij al een beetje oud). Toen de taxichauffeur echter vroeg: 'How is Paul doing?' vroegen wij ons af hoe hij wist dat wij samenwerken met Paul. Toen wij onze verbazing hierover uitspraken, luidde het antwoord: 'Paul is my brother'. Ja, ja, dat zal wel……….Dus we vroegen: 'Same father, same mother?' Zijn reactie: 'No, but….. he is my brother!!!' Oh, I love Ghana!

Aangezien weven het duurste 'department' is, zijn we genoodzaakt om binnen nu en enkele maanden de weefcontainer op Kukuomarket leeg te halen en de spullen naar 3 weef-meisjes in hun eigen kiosk te transporteren. Gelukkig geldt dit slechts voor weven. De containers sewing en hairdressing blijven wel voorzien van alle materialen. Voor weefmeisje nummer 4 moeten we nog de hele weefuitrusting aanschaffen. Gelukkig weten we hiervoor inmiddels een goed adresje (ITTU). De weefmeisjes verdeelden de materialen onder elkaar en Hadidja maakte alles in gereedheid om haar spullen in de pick-up te leggen. Van Kukuomarket werd koers gezet naar haar community/shop. Net voor vertrek wilde zij echter 'het onderste uit de kan hebben' en trok resoluut een weefstof van het weefgetouw. Salamatu protesteerde heftig en eiste haar deel op. De vlam sloeg in de pan en Hadidja knipte de mooie stof in twee stukken en smeet de helft naar haar weef-maatje Salamatu. Resultaat: Totaal vernield. Het is toch niet te geloven………..! Ja, zo verliep de laatste Kukuomarketdag van Hadidja………..

Regen…………..Heerlijk! Als het regent, dan regent het ook goed: Meestal kort maar hevig. Ja, we zitten in het regenseizoen. The rainy season start in april en duurt tot ongeveer oktober. Vervelende bijkomstigheid: Stroomuitval. Bovendien koelt het niet af. Het blijft bloedheet! In het regenseizoen komen meer muskieten voor dan in het droge seizoen. Dees is alweer behoorlijk lek gestoken. We kregen dan ook het advies om ons huis 2x per week te sprayen.

Een dag waarop alles weer eens tegenzat was maandag 21 april. We begonnen al met een achterstand in het werk. Toch besloten we om eerst een keer onszelf voorrang te geven. De commander van de Immigratiedienst in Tamale had ons beloofd dat we naar zijn kantoor konden komen, aangezien de kans groot was dat hij ons de werkvergunning zou kunnen overhandigen. Hij had zijn bezoek aan Accra gecombineerd met een bezoekje aan de Immigratiedienst aldaar om te checken of onze werkvergunning klaar was. Vanaf 9 april zou dit namelijk gereed kunnen zijn. Deze commander had al vaker gezegd dat we naar zijn kantoor konden komen en iedere keer was hij afwezig. Dat zou nu dus niet anders zijn. Ja, we hebben helaas te veel slechte ervaringen als het gaat om afspraken nakomen. Eerst dus maar even bellen. Dit bleek heel verstandig te zijn, aangezien hij dus weer niet op de office was. Hij zat in een auto en was onderweg van Accra naar Tamale. Hij liet ons weten dat de werkvergunning nog niet klaar was en verder kregen we te horen dat we zelf de Immigratiedienst in Accra maar moesten bellen en zelf maar weer moesten afreizen naar Accra. Is er dan niemand hier die iets voor ons wil doen? Wij werken alleen maar voor anderen, maar andersom is er niets, dat wil zeggen…..slechts excuses en beloftes. De dag verliep verder. Op naar de volgende frustratie! We hadden afgesproken dat we de sewing-materialen zouden gaan kopen voor NFD-girl Hawa. Aangezien haar shop in de community klaar is, gingen we op pad om haar kiosk in te richten met spullen. Mister Halilahi (stagebegeleider sewing) zou ons vergezellen en advies geven bij de aankoop van een naaimachine. We spraken af om Hawa om 10.00 uur op te pikken op Kumbungoroad, waar het NFD-kantoor is gelegen. De afspraak met mister Halilahi stond namelijk gepland om 10.30 uur. Maar……….je kunt niet plannen in Ghana!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! Om 10.00 uur natuurlijk geen Hawa te bekennen. En dat terwijl we al op vrijdag gestart waren om haar te vertellen dat we op maandag materialen zouden gaan kopen. Teacher Paul had haar er in het weekend ook nog eens aan herinnerd. Op de bewuste ochtend vroegen we Paul in alle vroegte om nogmaals naar haar community te gaan . Zij woont namelijk vlakbij Paul. Notabene 's ochtends om 6.30 uur stond Paul alweer bij haar op de stoep om haar in te peperen om 10.00 uur bij de office (de lokatie van stap 1) te staan. Maar zoals gezegd geen Hawa te zien. De meiden uit stap 1 wisten ons te vertellen dat Hawa naar Kukuomarket was gefietst. (De andere kant van de stad). Voor de zekerheid eerst weer de community ingegaan. We zagen dat haar shop en die van haar zusje klaar waren, maar dat de deuren ontbraken. Hawa was niet thuis. Dan maar weer naar Kukuomarket. Wat een verspilling van onze tijd, onze energie en brandstof! En daar zat ze doodleuk op ons te wachten. Ze presteerde het zelfs om met een stalen gezicht te verklaren dat Paul haar had gezegd naar Kukuomarket te gaan. Liegen is ook al normaal. We schoten dan ook behoorlijk uit onze slof en zo togen we dan uiteindelijk naar mister Halilahi. Ik had me een leuker uitje voorgesteld. En begrijpen doe ik het al helemaal niet meer…………Er wordt een shop voor je gebouwd, een nieuwe naaimachine wordt aangeschaft en bovendien worden alle materialen gekocht zodat je kunt starten en het enige dat we zien is een gezicht 'dat op onweer staat'. Een dank-je-wel verwachten we niet eens, maar is het dan teveel gevraagd om je aan een afspraak te houden? Zo stagneert het hele proces. We vragen slechts om een beetje medewerking. Moeten we dan alles alleen doen? We kunnen toch niet op alle plaatsen tegelijk zijn? In deze fase waarin we de shops bouwen, zijn we namelijk te vinden op Timbamarket om het hout te kopen; daarna moeten we in de community het bouwproces blijven volgen. Verloopt alles enigszins normaal? e.d. Hierna moeten we de materialen kopen om te kunnen starten. Kukuomarket schiet er een beetje bij in, hoewel we daar toch nog dagelijks even ons gezicht laten zien. Het is heel vervelend dat Kukuomarket al een tijdje stuurloos is. Beide supervisoren zijn ziek. Inmiddels hebben 4 van de 13 meiden nu hun eigen shop en dit betekent sowieso dat het steeds stiller wordt op Kukuomarket. De vader van Hawa en Hadidja (kiosk nummer 3 en 4) liet ons weten dat de timmerman een tekort had aan spijkers en dat zou de reden zijn dat er nog geen deuren in de shop zaten. Met andere woorden……..Witte trek de knip maar! Wij zaten er dan ook helemaal doorheen en maakten duidelijk dat het budget voor de beide dochters nu toch echt 'finished'was. We hebben nog meer meiden…………………Bovendien: Kiosk 1 en 2 zijn gemaakt voor hetzelfde bedrag; dus als er een probleem is voor kiosk 3 en 4, dan is dat in ieder geval niet ons probleem! Wij weten echter wel waarom er een tekort aan hout is. Deze timmerman heeft de planken horizontaal bevestigd in plaats van vertikaal en dan is er meer verspilling van hout. Voor ons is dit niet meer dan een constatering. Als we daar óók nog allemaal aan moeten denken……. En dan kom je thuis en is er geen water én geen stroom, terwijl ook daar het werk ligt te wachten (o.a. financiële verantwoording uitgaven). Maar gauw vergeten zo'n dag……….!!!

Op 22 april startten we met kiosk nummer 5. Dit keer is Suhayini aan de beurt (sewing). Weer een dag vol teleurstellingen! We hadden afgesproken met Suhayini, haar timmerman Isaac (tevens haar oom) en Steven. Beide laatstgenoemden zijn leden van het werkgroepje 'wooden kiosks'. Toen we op het afgesproken tijdstip arriveerden, waren beiden echter niet aanwezig. Hoe kon dit nou weer? De avond ervoor nog telefonisch afgesproken en nu zijn de vogels gevlogen. Er wordt hier slecht gecommuniceerd; er wordt nooit iets uitgelegd; excuses heeft men echter altijd. Dus ook deze keer………Steven had in zijn schoolvakantie terug moeten keren naar de werkplek en Isaac moest naar een ziek familielid…………… 'Prima, maar waarom laten jullie ons dit niet weten?' Antwoord Steven: 'I couldn't call you, because my units were finished'……………..maar uh…… Waarom niet even flashen? Antwoord Isaac: 'I forgot to call you'. Maar oké uiteindelijk was dan iedereen present en kon het hout gekocht worden voor de shop van Suhayini. Toen we 's middags met Ishmel de laatste lokatie gingen bekijken (Rabbie) kregen we weer een stukje Ghana-cultuur voor de kiezen. Dat 'onze' meiden de gelegenheid krijgen om een eigen shop te starten, valt wel eens verkeerd in hun community. Men gunt elkaar het licht in de ogen niet! Of om met de woorden van Ishmel te spreken: 'They don't want them to grow'. Hierna wilden we richting Kukuomarket vertrekken, maar vernamen van de kiosk-meiden dat daar niemand meer was. Nu er geen toezicht meer is, lopen de meiden er 'de kantjes vanaf'. We vroegen Paul om in zijn schoolvakantie ook eens af en toe richting Kukuomarket te gaan. Waar zouden we toch zijn zonder Paul? Hij ziet aan ons dat we bijna aan het eind van ons Latijn zijn!

Maar……..nieuwe energie krijg je als je naar de kiosk gaat van Azara 3; de jongste van het stel. Toen we haar vroegen: 'He boss, how is your business?', straalde ze over haar hele gezicht en zei: 'Fine, thank you!' Ze is apetrots op haar shop en is 's morgens om 6.00 uur al in touw! Ja……….dat is een moment waarop je denkt: 'Daar doe ik het voor!'

Cultuurverschillen…………Cultuurverschillen…………Cultuurverschillen……….. Taiba (supervisor Kukuomarket) is al geruime tijd ziek. Natuurlijk hebben wij van onze kant telefonisch contact met haar gehad om te informeren hoe het met haar ging. Maar…………dit is niet genoeg binnen de Ghanese cultuur. Als iemand ziek is, dan behoor je hem of haar thuis te bezoeken. Drukke werkzaamheden zijn geen excuus! Je moet gewoon alles laten vallen en naar de zieke toegaan. Dit werd ons duidelijk 'onder de neus gewreven'. Ook de andere supervisor op Kukuomarket is ziek. Zij blijkt terug te zijn uit de 'village' en is opgenomen in het ziekenhuis in Tamale. (Tamale Teaching Hospital). Oké we besloten dan ook om een middagje op ziekenbezoek te gaan. Samen met enkele NFD-meiden (Feruza, Rohana en Fozia) togen we eerst naar het huis van Taiba. Nou ja huis…..een schuur is een beter woord. Armoe-troef ten top! Via een betonnen binnenplaatsje met -excusez le mot - 'pieshokken' (stank!) kwamen we uit op een compound. Het kamertje waar Taiba en haar man en kind wonen is armzalig. Toen we binnenkwamen was ze nogal down, maar gaande ons bezoek werd ze steeds vrolijker en tegen het einde leek de oude Taiba weer bijna helemaal terug te zijn. Toen we weggingen liet haar man ons weten: 'We are very grateful; may God bless you!' Taiba hoopte en verwachtte binnenkort weer te kunnen starten op Kukuomarket. Hierna gingen we richting Ayisha in het ziekenhuis. We werden begeleid door een buurvrouw. Nietsvermoedend liepen we achter haar aan. Nu zijn we inmiddels natuurlijk wel wat gewend als het gaat om west-Afrikaanse ziekenhuizen, maar toen de buurvrouw ons wees op een bed helemaal achter in de gang, konden we nauwelijks geloven dat dit Ayisha was. Het beeld deed nog het meeste denken aan een totaal uitgemergelde Afrikaanse vrouw; een beeld dat je kent van de televisie. Het was een complete shock……..niet alleen voor ons, maar ook voor de NFD-meiden. Feruza liep zelfs kokhalzend weg. Zoals bekend moet je - als iemand naar je gezondheid informeert - altijd zeggen dat het beter gaat (ook al ben je op sterven na dood). Dit komt voort uit het feit dat men nou eenmaal slechts hoopt op beterschap. Hoewel Ayisha niemand meer herkende, heeft ze volgens sommigen ons nog wel herkend. Dit zou kunnen komen vanwege onze witte huidskleur. Toen Dees haar aanraakte, rolde ze wild met haar ogen. Omstreeks 16.30 uur verlieten wij het ziekenhuis. De volgende ochtend belde Paul ons op dat Ayisha in de nacht van 24 op 25 april was overleden. Ben en Dees waren waarschijnlijk de laatste personen geweest die Ayisha gezien heeft. Een vreemde gewaarwording! Ayisha was nog jong (achter in de twintig) en is waarschijnlijk gestorven aan tuberculose. De dag van overlijden was tevens de dag van de begrafenis. We weten dat dit bij moslims normaal is, maar Ayisha was een christen. Toch werd ze dezelfde dag al begraven (25 april). Geld voor een koelcel was er namelijk niet. De uitvaart vond zo goed als anoniem plaats. Mensonwaardig; naamloos….Tsja, zo gaat dat hier……..de dood hoort hier echt bij het leven. Niemand die er koud of warm van wordt. Zij werd begraven op het 'kerkhof' van de Shekinah kliniek (Gurugu hospital). Dit ziekenhuis is voor de allerarmsten en dat zal tevens gelden voor de begraafplaats. Ben en ik besloten op een zeker moment om de cemetery te gaan bezoeken. Het was niet meer dan een knollenveld met enkele hoopjes zand links en rechts. Het was onmogelijk om het juiste graf te traceren, aangezien namen ontbraken. We hebben slechts de plek gezien waar de tien meest recente overledenen waren begraven. Daar zou zij dus ook bij moeten liggen…………Bizar!

Het Tamale Teaching Hospital is een ziekenhuis in zeer slechte staat. Het zou zinniger zijn geweest om te investeren in dit ziekenhuis dan bijvoorbeeld het gigantische nieuwe voetbalstadion te bouwen. Het Tamale Teaching Hospital beschikt niet eens over een generator. Dus in geval van stroomuitval, heeft bijvoorbeeld de patiënt op de operatietafel dikke pech. Je gaat dan gewoon dood en het enige dat men zegt is: 'I'm sorry……lights off!' Maar………….gedurende de African Cup of Nations (20 januari-10 februari 2008) was er plotseling wel een generator. Toen de CAN voorbij was, was ook de generator verdwenen. Pronken voor de bezoekers, maar de eigen bevolking mag slechts 'sufferen'!

Tijdens de bouw van de wooden kiosks hebben we te maken met verschillende timmermannen. Iedereen weet echter dat de afmeting van de kiosk 8 ft bij 8 ft moet worden en dat er 290 GHc besteed kan worden aan hout. Kiosk 1 en 2 zijn inderdaad 8ft bij 8 ft; kiosk 3 en 4 echter zijn 9 ft bij 7 ft. En kiosk 5 blijkt 10 ft bij 8 ft te zijn. Wij trekken onze handen hier vanaf. Verantwoordelijkheid van de betreffende timmerman, nietwaar? Men weet welk bedrag er uitgegeven kan worden en that's it! Het blijkt dat een kiosk hairdressing wordt uitgerust met planken. Dit om spulletjes op te kunnen zetten, zoals shampoo, conditioner e.d. Voor een sewing kiosk is echter deze 'aankleding' niet nodig. Het hout dat over is, wordt dus gebruikt om de kiosk iets groter te maken. Bovendien heb je soms ook gewoon mazzel: Dan blijkt dat de verkoper van het hout gunstig heeft afgezaagd!

Een planning in Ghana werkt niet! Het nakomen van afspraken is eveneens onmogelijk! Dat dit lastig is in ons werk moge duidelijk zijn. Toen wij de timmerman van NFD-meisje Suhayini (tevens haar oom), hiermee confronteerde, luidde zijn antwoord: 'Planning doesn't work in Ghana; the day will tell you what you have to do; the day will give you the answer!' Mooi gezegd, maar wel gemakkelijk! Dit verklaart waarom men altijd een excuus paraat heeft. Men verschuilt zich achter de feiten.

Aangezien het maar niet wil lukken om antwoord te krijgen op de vraag of onze werkvergunning nu klaar is, besloten we om wederom naar de commander van de Immigratiedienst in Tamale te gaan. We hebben namelijk verschillende keren gebeld naar de Immigratiedienst in Accra; we hebben gemaild, maar alles zonder resultaat. Wat bleek? Men had onze case verwisseld met een andere. (Een Nederlandse man die getrouwd was met een Ghanese!!!) De commander kon ons vertellen dat een officer binnenkort zou afreizen naar Accra en dan zouden we duidelijkheid krijgen. Hij verwachtte dat de werkvergunning klaar was. Helaas…….Helaas……….Helaas……….Dit bleek niet het geval te zijn. Nog steeds is onze workpermit niet klaar en liggen de papieren nog altijd in Accra. Geduld is een schone zaak!

In de schoolvakantie van Paul namen we hem een keertje mee om in een internetcafé de NFD-foto's van bijna 2 jaar te bekijken. Gebrek aan geld was de reden dat hij dit nog niet eerder zelf had gedaan. Hij genoot ervan! Aangezien Paul erg leergierig is, is het leuk om hem een beetje wegwijs te maken op het web. De laatste minuten van de tijd werden benut om even in een Nederlandse krant te kijken. Toen we hem het fileprobleem vertelden, keek hij ons ongelovig aan.

Tamale kampt met waterproblemen. Op 24 april was het echter zó erg dat bijna iedereen op pad moest met jerrycans om ergens water te halen. Eén van de waterpunten was onze compound. Het zag letterlijk 'zwart van de mensen!' Zelfs ons NFD-meisje Azara 1 wist de weg te vinden naar ons huis.

Zoals bekend is onze huisbaas Jacco projectleider op het gebied van jeugd en vrouwenontwikkeling in rurale gebieden. Net als bijna alle projecten in Ghana, heeft ook zijn project een tekort aan geld. Maar………het gaat toch wel erg ver om dan aan ons een 'bedelbrief' te overhandigen. We zijn weliswaar wit, maar werken als vrijwilligers en moeten alle zeilen bijzetten om het NFD- project te kunnen bekostigen.

Aangezien Dees al een tijdje hoofdpijnklachten had werd er op 25 april geprikt op malaria. En ja hoor…………bingo!.......malaria dus! Gelukkig voel ik (Dees) me niet ziek en heb ik goede medicatie gekregen. Verder last van uitslag op rechterarm……hittebultjes…………

Inmiddels is kiosk nummer 5 klaar. Het werd dan ook tijd om samen met sewing-girl Suhayini haar materialen te gaan kopen. De eerste sewing girl (Hawa) hadden we inmiddels kunnen voorzien van een naaimachine en materialen. Mister Halilahi (stagebegeleider sewing) had ons namelijk de eerste keer vergezeld en had ons een Singer naaimachine aanbevolen (in plaats van de hier vaak voorkomende Butterfly naaimachine). Nu we wisten wat we moesten kopen, was het niet meer nodig dat mister Halilahi meeging. Een fluitje van een cent dus, dachten we aanvankelijk. Maar de winkel waar we de naaimachine wilden kopen, kon ons slechts een 'kneusje' leveren. Tijdens het transport van de lading sewing-machines waren van alle in de winkel aanwezige naaimachines de houten frames kapot gegaan. Volgende week dus maar weer terugkomen. Men zal proberen bij andere filialen in bijvoorbeeld Accra, Tema, Kumasi een adequate machine te bemachtigen. Soms schiet het echt niet op!

Inmiddels zijn enkele meiden dus gestart met hun shop. Natuurlijk werden de hairdressing meiden Akiti en Azara 3 een keer bezocht en speelden wij even een echte betalende klant. We vroegen: 'We are looking for a good hairdresser who is able to wash our hair; do you know her?' Stralende snoeten! Zeker toen Dees haar haren liet wassen door Azara 3 en Ben dezelfde behandeling onderging, maar dan bij Akiti. Toen we de prijs vroegen, kregen we te horen: 'ten thousand'. Beide dames rekenen nog in de 'old currency'. De wasbeurt kostte dus 1 GHc per persoon (ongeveer 70 eurocent). De hele community liep uit en het was dus lachen, gieren, brullen! Zeer speciaal om twee witten in de community te zien bij de hairdresser!!!

Voor 13 meiden een eigen shop realiseren……………Het is een hele klus! Het wordt ook steeds moeilijker, aangezien we begonnen zijn met de 'sterkste' meiden. Het is dus gebeurd dat een meisje dat slechts een paar maanden op Kukuomarket was eerder in haar eigen shop begon dan een ander meisje dat inmiddels al een klein jaar op Kukuomarket is. Onderling is er dan ook een competitie gaande: 'Wanneer ben jij aan de beurt?' 'Ik ben nummer 7' enz. enz. Toch maken we ons zorgen over nummer 12 en 13 (Rohana en Feruza). De vader van deze twee meiden is een werkelijke nietsnut, die veel belooft en niets doet. Sinds juni vorig jaar wachten wij al op de eigen bijdrage van de fietsen (2x 9 GHc). Onlangs zagen we Rohana op een hele oude fiets rijden. Toen we haar vroegen waar haar eigen fiets was, liet ze ons weten dat ze deze aan haar vader had moeten geven. Pa had dus zijn eigen gammele 'karretje' aan dochter-lief afgedankt. In dit licht geplaatst, baart de toekomstige terugbetaling van de lening ons natuurlijk zorgen. Maar moet je deze 2 meiden dan een eigen shop ontzeggen? Zij kunnen er toch ook niets aan doen dat zij zo'n vader hebben?! Lastig hoor!

Verschillende mensen vinden het leuk om het eindresultaat te zien van 2 jaar ploeteren op NFD en vergezellen ons dan ook naar de eigen shops van de meiden. Zo ook Job, die het tegenwoordig druk heeft met zijn school. Om even te relaxen namen we hem dan ook eens op een zondagmiddag mee naar een spot om iets te drinken en we combineerden dit met een bezoek aan de wooden kiosks. Aangezien Job het dus erg druk heeft, zal zijn broer Steven 'furniture' maken voor de eigen shop van de meiden; Tafels, stoelen, bankjes e.d. De hele familie van onze huisbaas Jacco verstaat het timmermansvak!

We gaan voortvarend te werk. Op 28 april werd gestart met kiosk nummer 6. Azara 1 (hairdressing) is dit keer de gelukkige. Samen met haar carpenter en Steven (laatstgenoemde van het werkgroepje wooden kiosks) werd weer koers gezet naar Timbamarket om het hout te kopen. Het transport verliep niet helemaal op rolletjes. We kregen te horen: 'The car broke down'. Er moest dus ander vervoer geregeld worden en dit betekende extra kosten. De timmerman van Azara 1 is dezelfde als die de kiosk voor Akiti en Azara 3 heeft gemaakt. Na een paar dagen was ook nummer 6 een feit en kon de shop ingericht worden.

Een lamp werd ter reparatie aangeboden. Toen we deze na een paar uurtjes gingen ophalen, was aan de onderkant van de lamp een stickertje geplakt met daarop de woorden: White man. Het beestje kan maar een naam hebben…………..

Supervisor Taiba van Kukuomarket is nog steeds ziek. Het overlijden van haar collega Ayisha zit ook haar natuurlijk hoog. We gaan opnieuw bij haar op ziekenbezoek en praten samen over Ayisha. Ook de NFD-meiden worden hierin betrokken. Je merkt dat ze dit niet gewend zijn, maar dat ze het erg fijn vinden. In de sewing-container had Ayisha nog verschillende materialen/lappen stof van haar zelf liggen. We brachten dit terug naar de familie. Een gebaar dat men erg kon waarderen, evenals het feit dat wij telefonisch contact hadden opgenomen met de partner van Ayisha, dat we haar schoonmoeder hadden bezocht en dat we hadden geprobeerd om het graf te traceren. 'Funeral-bijeenkomsten' vonden echter niet plaats in Tamale, zodat we dit aan ons voorbij moesten laten gaan. In de 'village' waar Ayisha vandaan kwam werd namelijk de 'funeral' gehouden. Volgens ingewijden een afstand van 200 miles. In één week werden we niet alleen geconfronteerd met de dood, we kregen ook te horen dat Taiba zwanger is (supervisor Kukuomarket)……..en dat betekent nieuw leven. Ja…..dood en leven kunnen dicht bij elkaar liggen. Nana (het 2-jarig dochtertje van Taiba) krijgt in december een broertje of een zusje……….by His Grace!

En dan is het alweer eind april en werken we aan de maandelijkse uitgaven en inkomsten van NFD.

30 april Koninginnedag……………..Dit betekent een jaarlijkse uitnodiging van de Nederlandse Ambassade in Accra en een uitnodiging van de Nederlandse pater Martin Balemans die al meer dan 40 jaar in Ghana woont en werkt. Op zijn Pastoraal Centrum in Tamale (buiten de stad) wordt dan een party georganiseerd en worden alle Nederlanders uitgenodigd voor een drankje en een etentje. De Nederlandse Ambassade biedt dit samenzijn aan en zal dus ook de rekening betalen. Voor de liefhebbers wellicht leuk; ons kan het niet echt bekoren.

Het is weer een heel verhaal geworden! Hier willen we het dan ook bij laten………………..

Lieve groet, B & D