Untitled Document

Alle pagina's

Voorbereiding

Home
Introductie
Landen-info
Reisverslag
Projecten
Relevante sites
Opleiding SMA
Naar NorGhaVo
Regelen, regelen...
Gastenboek

Uitzending

De buurlanden
van Ghana

Landen-info

25 oktober 2004
Vandaag gaan we naar Bart en Emmy in Kaduna. (Noord-Nigeria). We werden weggebracht door John Atoba en Rafaël. Omstreeks 15.15 uur stonden we bij de ingang van het stadion in Kaduna en werd via de mobiele telefoon contact opgenomen met Bart. Even later verscheen hij in een volgepropte jeep van de co-foundation.
Voor achtergrondinformatie over de co-foundation: Zie onze website onder introduktie.
Wij reden met John en Rafaël achter de auto van Bart aan.
Omstreeks 15.30 uur arriveerden we bij het huis van Bart en Emmy. We maakten nader kennis. Ook de tweeling Tom en Bart en baby Nito (8 weken) waren aanwezig.
Tevens zagen we het personeel en jawel …….drie honden!
Bovendien was vorige week een andere gast gearriveerd: Elly (welzijnswerkster) gaat een jaar twee projecten van de co-foundation begeleiden: Natuurtalenten en Patiëntenrehabilitatie-project.
Voor achtergrondinformatie over beide projecten: Zie onze website onder introduktie.
Er werd gezellig samen gegeten en gekletst.

26 oktober 2004
`s Morgens onze digitale foto's op de laptop van Elly bekeken; berichten gecheckt; een brief geschreven e.d. We lieten Emmy onze projecten zien en ze gaf ons adressen van ambassades. Dit kan handig zijn voor het verkrijgen van fondsen.
`s Middags gewandeld en een privé-school bezocht (Ladela). Hierna naar het project geweest dat Elly zal gaan leiden. Dit is een hostel waar 16 talentvolle tennis-spelers wonen en begeleid worden. (Project: Natuurtalenten).
`s Avonds Tiffany ontmoet. In het verleden is zij betrokken geweest bij het zeefdrukproject van de co-foundation.
(Patiëntenrehabilitatie-project). Morgen zullen we haar man ontmoeten in Zaria.
Zijn naam is Ihaab; hij is moslim (nu is het Ramadan) en hij is als compagnon van Bart aktief bij de co-foundation.
Hij heeft ons uitgenodigd om morgenavond bij hem te komen eten. Tevens kunnen we overnachten.
Overigens..............Iedereen die op zondag is geboren, schijnt hier 'Sunday' te heten!

27 oktober 2004
Brief laten posten. Tassen klaargemaakt voor overnachting. We slapen vannacht namelijk niet in Kaduna, maar in het huis van Ihaab en Tiffany in Zaria. (Iets ten noorden van Kaduna).
Tot chauffeur Ibrahim ons kwam halen om ons naar Zaria te brengen, werd er geschreven; pc-werk verricht; Euro's gewisseld in Naira's; gelezen; gegeten e.d.
In de jeep van de co-foundation vertrokken we. Al snel arriveerden we bij de polikliniek/apotheek.
We maakten kennis met Ihaab en mochten het spreekuur van een arts bijwonen. Veel moeders met kinderen zagen we verschijnen. De arts vertelde dat 70% van de kinderen malaria had.
Hierna maakten we een rit door de oude stad. Zeer de moeite waard! We stopten bij het huis van Ibrahim. Jammer dat onze chauffeur geen Engels sprak. Hij was echter steeds bereid om te stoppen, zodat wij vele 'kiekjes' konden maken.
Overal groepen kinderen die je achterna renden………………….
Uiteindelijk gingen we naar het huis van Ihaab. Helaas bleek Tiffany niet thuis te zijn. Echter ….er waren wel meerdere gasten aanwezig. Velen waren werkzaam op ambassades. Uiteindelijk gingen we met acht personen aan tafel.
Het werd een gezellig en heerlijk etentje. Hierna buiten in de tuin gezeten en nagepraat.

28 oktober 2004
Na het ontbijt in de tuin gezeten van het huis van Ihaab in Zaria en gepraat met verschillende mensen. Omstreeks 11.00 uur arriveerden Bart en Elly. We zullen samen het patiëntenrehabilitatie-project bezoeken. Ook Natascha (één van de tafelgenoten van afgelopen avond) vergezelde ons. We zagen de zeefdrukkerij. Tot voor kort werden hier mooie T-shirts, tafelkleden, beddenlakens en dekbedovertrekken gemaakt. Momenteel ligt het stil. Het is de bedoeling dat Elly dit weer nieuw leven in gaat blazen. Zou eigenlijk wel moeten gaan lukken; het had zijn bestaansrecht in het verleden namelijk reeds bewezen.
Ook verschillende trainingsafdelingen ; de bibliotheek e.d. werden bekeken.
Na een korte pauze bezochten we het ziekenhuis waar lepra- en TBC-patiënten lagen. Gelukkig hadden we in onze 'Holy Ghost'-periode al diverse ziekenhuizen bezocht, zodat we al een beetje wisten wat we konden verwachten. Maar deze beelden wennen natuurlijk nooit! Mens-ont-erend is het enige woord dat hier op zijn plaats is!!!
Hierna mochten we een kijkje nemen in het laboratorium. Er werd ons verteld dat 70% van de actieve leprapatiënten (tussen 17 en 40 jaar) besmet is met het HIV-virus.
Ter afsluiting van de dag hebben we de training bijgewoond van de tennis-spelers. Alles wat we gelezen hadden over het project 'Natuurtalenten' werd nu aanschouwd in de praktijk.
Terug op de 'basis' werd opgefrist, spullen uitgepakt en gemaild.

29 oktober 2004
`s Morgens heeft Emmy ons het ziekenhuis laten zien, waar haar kantoor van de Leprastichting is gevestigd.
Met de jeep van deze organisatie gingen we ernaar toe.
Natuurlijk moesten we met Bart ook weer een kijkje gaan nemen in de hostel, waar Elly de scepter zal gaan zwaaien.
Onderweg kregen we een telefoontje van Emmy. Zij had een kleine aanrijding gehad op de rotonde bij het stadion: Een druk kruispunt. De jongste telg bevond zich eveneens in de auto. Even schrikken, doch gelukkig slechts geringe blikschade.
Na geruime tijd in de hostel vertoefd te hebben, wilden wij ons weer nuttig maken. Bart had nog wel een idee:
De tuin moest nog van planten worden voorzien. Met 'driver' Ibrahim (de chauffeur van Ihaab), gingen we op pad. Al spoedig waren we weer terug. De jeep was volgepropt met planten. Dankzij goed onderhandelen van Dees werd een prima slag geslagen.
Voorbereidingen getroffen voor ons vertrek morgen. Er zal een chauffeur voor ons gereed staan op het nationale vliegveld van Lagos. I.v.m. onze vlucht naar Accra (Ghana), moeten we van het nationale vliegveld naar het internationale vliegveld gaan.
De ervaring leert dat dit een heel gedoe is, omdat de taxichauffeurs een gemakkelijke prooi zien in de reizigers en dan voornamelijk in de 'white men'.
Deze categorie reizigers wordt ook wel genoemd: 'Johnny just arrived!' (Type 'niet doorgewinterde reiziger': Nerveus om zich heen kijkend; onzeker; niet vastberaden e.d.).
`s Avonds werd nog gemaild naar Albert Claessens van afdeling Werk-Inkomen-Zorg van Gemeente Horst a/d Maas. Wellicht kan hij iets betekenen voor de 13-jarige Sunny, één van de talentvolle tennis-spelers van het project Natuurtalenten van de co-foundation. Aangezien Sunny van half januari t/m.eind maart 2005 iedere middag in Valkenswaard zal moeten trainen, lijkt het een goed idee om hem tijdens de ochtenden Nederlandse lessen te laten volgen. Hiervoor zal de Internationale Schakelklas benaderd worden.
De dag werd afgesloten met een afscheidsetentje. (Schaap). Morgen gaan we Nigeria verlaten en beginnen we aan onze Ghana-periode.

30 oktober 2004
Vandaag staat een binnenlandse vlucht op de rol: We zullen vliegen van Abuja naar Lagos (Nigeria). Daarna vliegen we van Lagos naar Accra (Ghana). Om 8.40 uur vertrokken we uit Kaduna met de jeep van de co-foundation. (In gezelschap van de chauffeur van Bart en de chauffeur van Ihaab). Aankomst vliegveld in Abuja: 11.15-11.30 uur. Ingecheckt. Vertrektijd van onze vlucht van Abuja naar Lagos was: 13.20 uur. Dit werd uiteindelijk 13.30 uur. Voor Afrikaanse begrippen: Op tijd. Leuk detail: De naam van het vliegtuig van Bell-View Airlines, was: Hope. Om 14.30 uur arriveerden we in Lagos. Ruim drie kwartier gewacht op onze koffers. Gelukkig stond onze chauffeur reeds klaar. (Een kennis van een nichtje van Ihaab). Deze afgesproken persoon is nodig om redenen van veiligheid. We waren blij toen we onze namen zagen staan op een stuk karton.
Zoals gisteren reeds gemeld, is het aan te bevelen om vooraf een taxichauffeur te regelen voor de rit van het nationale vliegveld naar het internationale vliegveld. We werden inderdaad door legio mensen aangesproken.
Na een rit van 10 minuten arriveerden we op het internationale vliegveld.
Voor de incheckbalie van Ghana Airways stond een wel erg lange rij van wachtende passagiers.
We sloten aan en de tijd verstreek.
Tussentijds werd diverse malen gevraagd of we in de goede rij stonden. De tijd ging al snel richting 17.15 uur, onze vertrektijd. Klokslag 17.00 stonden we voor de incheckbalie.
We werden botweg geweigerd, ondanks dat we 2 tot 3 uur hadden gewacht en ons diverse malen hadden gemeld. Voor Ghana Airways waren we gewoon te laat.
Dit vonden wij natuurlijk niet fair. Na bemiddeling van Lufthansa - deze verzorgde de vlucht - werd alsnog onze incheck geregeld. Nadien bleek dat onze vlucht ca. 45 minuten vertraging had. In feite was er dus niets aan de hand, maar toch….....
Alvorens in het vliegtuig werd gestapt kregen we het dringende advies zelf te controleren of onze koffers ook aan boord zouden gaan.
Tot overmaat van ramp waren ze er natuurlijk ……..niet.
Uiteindelijk werd ook deze kwestie positief afgesloten: de koffers arriveerden uiteindelijk toch.
Met een vertraging van 3 kwartier arriveerden we in Accra, waar we Euro's inwisselden voor Cedis. In de Nigeriaanse Naira bleek men niet geïnteresseerd te zijn. Marleen van Asselt stond reeds klaar om ons te verwelkomen.
Zij was vergezeld van een - bleek nadien - Nederlandse HBO-V- stagiaire (Mirjam).
Vermoeid arriveerden we `s avonds laat in het guesthouse van Marleen.

31 oktober 2004
We zijn dus in het guesthouse van Marleen: Onyame Guesthouse. Misschien is het leuk om iets over Onyame te melden. Om het authentieke karakter te bewaren,
zal een gedeelte van de Engelse tekst weergegeven worden, die we lazen na aankomst:

Onyame is a Dutch/Ghanaian Foundation, founded with the aim to reduce poverty and empower women in Ghana, as well as to create or increase, among people in developed countries, awareness about and concern for development work.
Onyame is taking the following measures to achieve it's aims:
1. Assisting (with funds, advice, human resources, links with other organizations etc.) new local NGO's, which aim at poverty reduction and/or women
empowerment, to stand on their own.
2. Informing people in developed countries about project activities and development work in general through newsletters, website, presentations etc.
3. Arranging, guiding and supervising postings of volunteers, students etc. from developed countries in development projects.
Onyame acquires resources through:
a. Fundraising activities in the Netherlands and Germany.
b. Applications for funds with other donor-organizations.
c. Sales of handcrafts from Ghana in the Netherlands.
d. Hiring out of guesthouse facilities etc.
Onyame has a 3 member executive board in the Netherlands and 1 coordinator, Marleen van Asselt, in Ghana, all working on a voluntary basis.
In the near future an additional Ghanaian executive board will be formed.
Marleen is fulltime available for Onyame activities. Beside these activities she made herself responsible for raising and/or educating a number of children/young people from deprived families. She further opened a drug-store where people from Obelu and surrounding communities can come for treatment and advice concerning health related issues. In this way health facilities are made available and accessible and at the same time a little income is being generated to help sustain the 'family'. The guesthouse and meditation/transportation facilities for people from abroad form another source of income for Marleen and the youth/children.
Introduction:
- Marleen: Project coordinator/Mother.
- Maryiama: Eldest 'daughter', attending catering school in Kumasi.
- Harruna: Eldest 'son', preparing for further studies, driving the car.
- Charity: House-and storekeeper while waiting for continuation of studies.
- Lydia: Second 'daughter', secondary school student.
- Ben: Youngest 'son', primary school student.
- Marli: Youngest daughter, primary school student.

Behalve wij, zijn er ook 3 HBO-V-stagiaires bij Marleen. Zij (Ada, Hilde, Mirjam) zullen 3 maanden stage gaan lopen in Ghana.
Marleen en de 3 studenten vertrokken 's morgens; wij hielden ons bezig met het afwerken van enkele klusjes. Nadien omgeving verkend.
Al lopend kwamen we langs een school. We zagen dat er een vergadering werd gehouden. Toen men ons zag werden we uitgenodigd om de 'meeting' bij te wonen. Dat hebben we dan ook gedaan. Doel: Het verkrijgen van elektriciteit en water.
Eénmaal 'thuis' aangekomen, hebben we met z'n allen buiten gezeten, gegeten en gepraat.
Overigens: Met water uit de put wordt toilet doorgespoeld; met regenwater wordt er gewassen (zowel lichaam als wasgoed).
Marleen en de kinderen drinken regenwater (niet gekookt en niet gefilterd). Het water wordt alleen maar door een vitrage gegooid.
Slechts af en toe zit er maar een wormpje in.............................................

1 november 2004
Het doel van vandaag is om te vertrekken uit Obelu en via Accra in Cape Coast te geraken. In onze voorbereiding hadden we gepland om Cape Coast helemaal op het einde van 6½ week Ghana te bezoeken (zie site onder: introduktie), doch we hadden nu besloten om er toch mee te beginnen.
Omstreeks 10.20 uur vertrokken we (Marleen, Ada, Hilde, Ben en Dees). Ook Harruna reed mee en werd halverwege afgezet. Hij moest een bloedtest ondergaan. Marleen vertelde dat men vannacht haar autoradio had gestolen. Ben herinnerde zich ineens een nachtelijk geluid.....................
Na een uurtje rijden kwamen we in Accra aan. We kochten een telefoonkaart en vonden een pinautomaat. Geld opnemen in Ghana is beduidend gemakkelijker dan in Nigeria. (Pinnen is onmogelijk in Nigeria). Ongeveer 10.000 Cedis is 1 Euro.
We informeerden bij twee verschillende busstations naar de vertrektijden van de bus naar Cape Coast. Hoewel we reeds om 12.30 uur ter plekke waren, begrepen we al snel dat de STC-bus pas om 16.00 uur zou vertrekken. (Intercity State Transport Company). De tijd werd gedood met lunchen, schrijven en kijken.
Ook moest de bagage nog gewogen worden. Voor een busticket Accra-Cape Coast (een rit van 2 uur) betaalden we 28.000 Cedis (2 Euro 80).
Achteraf bleek dit de prijs te zijn voor het hele traject, namelijk: Accra-Takoradi. Men had ons dus teveel laten betalen.
Uiteindelijk vertrok de bus om 16.40 uur. 4 uur later kwamen we aan in Cape Coast. De weg was zo erbarmelijk slecht, dat 2 uur rijden 4 uur rijden was geworden. Bij het busstation stapten we over in een taxi. Twee taxichauffeurs kregen ruzie; beiden wilden ons wegbrengen. We stapten in bij taxichauffeur Bright, die ons naar een hotelletje bracht in Cape Coast. Hoewel er nog slechts een 1-persoonskamer was, waren we heel blij dat we een bed zagen. Bovendien was er elektriciteit en zelfs warm water. Wat kan een mens dan genieten van een heerlijke douche! Terwijl we iets dronken, bespraken we de plannen voor morgen.

2 november 2004
Na het ontbijt stond taxichauffeur Bright alweer voor onze neus. Die blanken zouden wel iets willen zien, dus.......er viel geld te verdienen. Aangezien onze bestemmingen niet met openbaar vervoer te realiseren waren, werd de taxi voor de hele dag gereserveerd.
Eerst gingen we naar het busstation om te informeren naar mogelijkheden om morgen met de bus naar Kumasi te gaan. Er bleek geen bus rechtstreeks van Cape Coast naar Kumasi te rijden. Reservering van plaatsen was niet mogelijk. Het was gewoon een kwestie van: Naar het busstation komen en afwachten of er plaats zou zijn. Dit was voor ons geen optie. We besloten een ticket te reserveren bij de 'private company': Morgen (3 november) om 10.00 uur vertrek vanuit Cape Coast naar Kumasi. Hierna een geldautomaat opgezocht. Het was handig dat we in Nederland een Visa-card hadden geregeld. In Ghana kun je heel gemakkelijk pinnen met Visa-card. Watervoorraad aangevuld en vertrokken naar Kakum National Park. Hier hebben we de Canopy Walkway gelopen. Het is Afrika's eerste en enige regenwoud 'walkway'. Het is 350 meter lang. De 'walkway' bestaat uit 7 hangbruggen, die van het ene bomenplatform naar het andere leiden. Dit alles op een hoogte van 30 meter. De bruggen bestaan uit smalle loopplanken; links en rechts omgeven door hoge netten en touwen waar je je aan vast kunt houden.
Hoewel Ben last kreeg van z'n hoogtevrees, voltooide hij toch de expeditie! Na een half uurtje pauze reden we naar een 'cottage botel' om aldaar de lunch te gebruiken. Prachtige ambiance: Restaurant bevindt zich op palen boven het water. In het water zwemmen krokodillen. Veel inheemse vogels maken het beeld compleet. We lieten ons het eten lekker smaken.

Vervolgens werd koers gezet naar Elmina. Toen we de taxi uitstapten, stormden enkele jongeren op ons af, die met een 'goed verhaal' geld van ons wilden. Door hun school waren ze op pad gestuurd om geld in te zamelen voor een basketbal. Geen geld betekende: stokslagen. Een schelp met onze naam erop moest een duit in het zakje doen. Tevergeefs dus!
Elmina Castle is een fort met historie. Van hieruit werden miljoenen slaven verscheept naar Amerika. (Elmina Castle en Cape Coast Castle en Fort St. Jiago).
(Elmina has been identified as World Heritage Monument by the World Heritage Foundation under UNESCO).
Elmina Castle is gelegen 10 km. ten westen van Cape Coast. Voor zover bekend was dit het eerste bolwerk dat door de Europeanen werd gebouwd in de tropen, namelijk in 1482 door de Portugezen. Vlakbij Elmina Castle ligt Fort St. Jiago. Vanaf deze plek hebben de Nederlanders Elmina Castle met succes aangevallen.
Dit fort ligt op een heuvel en verschaft een prachtig uitzicht over Elmina Castle, de haven en de Atlantische Oceaan. Wat fijn om weer eens de zee te zien!
Elmina Castle is achtereenvolgens in handen geweest van Portugezen, Nederlanders en Britten. Vanaf 1957 is het in Ghanese handen. Toen de gids de vreselijke verhalen vertelde, kreeg je als Nederlander een behoorlijk ongemakkelijk gevoel!
Voorbereid op vertrek morgen en gesproken met een groep mensen waarvan de reis teneinde liep. (Mali, Burkina Faso, Ghana).

3 november 2004
Gepraat met verschillende gasten. Vertrek uit Cape Coast. Doel: Kumasi. Tacichauffeur Bright bracht ons naar het busstation, waar we om 9.15 uur arriveerden.
Daar stond het busje naar Kumasi klaar. De rit stond gepland om 10.00 uur. Om 10.45 uur zaten er in totaal 4 mensen in het busje. Als er 10 mensen in zouden zitten, zouden we vertrekken. We moesten wachten.......................wachten..................wachten...................wachten.
Via de plaatselijke radiozender werd reclame gemaakt voor onze rit naar Kumasi. Om 11.00 uur kwam nr. 5; Om 11.15 uur nummer 6.
Uiteindelijk vertrokken we met 7 personen om 11.45 uur. Wij stonden net op het punt om te gaan onderhandelen.
We waren 5 minuten aan het rijden toen de benzine op was. De chauffeur pakte een jerrycan, kreeg een lift en haalde benzine. Wachtende op de benzine, werd op verzoek van Ben, door een medepassagier een steen achter het busje gelegd. We stonden namelijk op een hellend vlak..................
Toen de chauffeur terug kwam , werd er echt getankt en vervolgden we onze weg. Het was inmiddels omstreeks 12.30 uur en we moesten nog 203 km. rijden naar Kumasi. We hadden een leuk contact met enkele medepassagiers. Onderweg zagen we diverse snelheidscontroles met laserguns.
We zien taxi's; we zien iets betere wegen: Ghana lijkt wat geciviliseerder dan Nigeria. Bij snelheidsovertredingen zijn er 2 opties: Betalen (geld verdwijnt in de broekzak van de politie-agent) of voor de rechter verschijnen (court).
Na ongeveer een uur stapten er zo'n 8 mensen in. De rit werd vervolgd. Om 15.15 uur arriveerden we in Kumasi. De taxichauffeurs vliegen op je af om je naar een bestemming te brengen. Wij werden naar een hotelletje gebracht. We gaan onszelf eens 2 dagen verwennen! Dat mag wel na diverse ontberingen!

4 november 2004
Na het ontbijt gingen we op zoek naar een 'tailor'. Een kleermaker in Kumasi zou ongetwijfeld iets moois kunnen maken van de stof die wij gekregen hadden van Father John Anyaegbunam uit Amoakpala in Nigeria. En inderdaad........De tailor was snel gevonden en was bereid binnen 24 uur te leveren. Morgenvroeg namelijk gaan we naar Tamale. Hierna een taxi aangehouden die ons naar de 'mainroad' bracht. Eerst werd een geldautomaat opgezocht. Inmiddels lijkt het erop dat bij de Barclaysbank altijd gemakkelijk gepind kan worden. Enkele inkopen gedaan, waaronder iets lekkers. (Snoep wordt behoorlijk gemist door Dees!)
Aangezien het alweer een week geleden was dat we onze mails hadden opgehaald, besloten we om naar een cybercafé te gaan. Het eerste internetcafé werd afgeraden vanwege zeer traag werkende computers; nummer twee had geen stroom en nummer drie kreeg geen contact met de provider.
Maar............de aanhouder wint! Uiteindelijk werd een geschikte lokatie gevonden. Tussen de bedrijven door gezellig gebabbeld met medewerkers van een notariskantoor. Setting: Buiten op straat werd onder een parasol op een gammel tafeltje gewerkt. Een voor-oorlogse typemachine (met carbonpapier) maakte er een pittoresk tafereeltje van! Plotseling werd Ben op de schouder getikt door een mevrouw die gisteren met ons in de bus van Cape Coast naar Kumasi had gezeten. Wat een toeval! It's a small world! En dat in een drukke stad als Kumasi (Na Accra de 'biggest town' in Ghana). Kumasi heeft overigens de grootste markt van Ghana. Taxi aangehouden. Er werd koers gezet naar het Ashanti-paleis, ook wel genoemd: Manhyia Palace Museum. Dit is het verblijf van de koning van 'Ashanti-region'. Als je de koning persoonlijk wilt ontmoeten, dan moet je een afspraak maken. We kregen een rondleiding door het paleis.
Hierna de derde taxi ingesprongen en teruggereden naar ons verblijf. Opvallend was dat deze taxichauffeur niet kon lezen. Borden langs de kant van de weg die naar ons onderkomen verwezen, werden voortdurend genegeerd.
Trouwens.....We zijn vandaag precies 7 weken op pad. Wat is het heerlijk om even niet op sleeptouw te worden genomen. Even geen andere mensen om je heen..................................Even privacy................................Wat een weldaad! (Vooral Dees heeft hier duidelijk behoefte aan!)
Vervoer en accomodatie voor de aankomende paar dagen geregeld. We gaan weer meer richting noorden.
Bestemming: Tamale (ongeveer 350 km. vanaf Kumasi).

5 november 2004
Om 9.30 uur waren we bij de 'tailor' om de kleren op te halen. Helaas........Nog niet klaar! Terugkomen om 10.30 uur werd geadviseerd. We beginnen er een beetje genoeg van te krijgen dat de mensen op straat je steeds blijven aankijken en/of aanspreken. Dit alles met slechts 1 doel: Geld. Het bedelen begint ons behoorlijk te storen: 'Give me a dollar'; 'give me money' horen we overal om ons heen. Er zijn dagen dat je hier minder goed tegen kunt.
10.30 uur: Tweede poging kleermaker. Natuurlijk was het nog steeds niet klaar. Wachten is onderdeel van het leven hier. Voor ons westerlingen niet altijd gemakkelijk! Maar uiteindelijk was het dan om 11.30 uur gereed. Tussentijds werd voor ons geïnformeerd naar de vertrektijden van de bus naar Tamale.
De mensen zijn ontzettend behulpzaam! Er werd gebeld en geregeld, maar concreet............geen resultaat! We kregen veel tegenstrijdige berichten.
Om een beeld te geven van het busvervoer: STC (State Transport Company); KTS (Kingdom Transport Service); Metro(politan)bus;
Troto; GPRTU of TUC (Ghana Private Road Transport Union); Private Company; Business Travel.
Tegen 12.00 uur gingen we per taxi naar het busstation. De STC-bus naar Tamale was 's morgens al om 7.00 uur vertrokken. De volgende en tevens laatste bus zat vol. Ook de Business Travel reed vandaag niet meer. Toen we lieten blijken dat we geen systeem konden ontdekken in het Ghanese busvervoer, werd voorgesteld om een taxi te nemen naar een ander gedeelte van de stad. Van daaruit zou wellicht nog een GPTRU of TUC-bus vertrekken naar Tamale.
Zo gezegd, zo gedaan. Om 13.10 uur arriveerden we bij de bus. Hij zou pas vertrekken als er 38 personen aanwezig waren. Om 15.30 uur was dit een feit!
Uitleg wordt niet gegeven; toezeggingen worden gedaan maar niet nagekomen. Alles geschiedt onder het mom van: 'We vertrekken als God het wil';
'Alleen God weet wanneer we vertrekken'. Wij met ons West-Europese hoofd worden hier echt knettergek van!

Om 15.30 uur begon een busrit die 's nachts om 0.05 uur eindigde! 8½ uur hadden we opgevouwen achterin een gammele bus gezeten; met opgetrokken knieën en een knallende hoofdpijn! Bovendien ontsnapten we aan de dood: Een foutief ingeschatte inhaalmanoeuvre van de buschauffeur dwong hem de linkerberm in te duiken............Iedereen riep: 'Driver, driver, driver'........................ Om je heen schreeuwende mensen; krijsende baby's; kinderen van zeker 2 jaar oud die maar door bleven lurken aan moeders borst. Toen het begon te regenen stroomde het water naar binnen. Ruiten waren kapot; afval lag verspreid door de bus.
Een gangpad dient niet om door heen te lopen; uitklapbare stoeltjes fungeren daar echter als extra zitplaatsen. Je kunt dus niet meer door de bus lopen; je moet over stoelen klimmen als je je wilt voortbewegen. Door de kapotte ramen heen proberen verkopers hun spullen aan de man te brengen.
Kortom: Om stapeldol van te worden!!! Omstreeks 20.15 uur werd er een sanitaire stop gemaakt. Natuurlijk zijn we inmiddels wel wat gewend, maar dit tartte alles. Het damestoilet was een openbaar urinoir; een groot open rioleringssysteem. Nee dus..............Laat maar...................
Om 0.05 uur kwamen we gebroken aan. De bagage werd uit de bus gepakt en toen zagen we tot onze schrik dat de rits van een grote rugzak open was gemaakt........Weg disc-man en weg kleine cassetterecorder! Vanwege de volgepropte bus kon je die rugzak niet mee de bus innemen.
Setting: Buiten was het donker; wij waren doodmoe; drukte en chaos; overal mensen om je heen die op 2 'witten' afvliegen. Wat snak je dan naar rust!!!
Een taxichauffeur (die natuurlijk ook weer een veel te hoge prijs berekende) bracht ons naar onze accomodatie waar we om 0.30 uur arriveerden.

6 november 2004
Na het ontbijt taxi aangehouden en naar de busterminal gegaan waar we de afgelopen nacht waren aangekomen. Eerst hebben we geïnformeerd naar vervoer voor morgen. Dan gaan we namelijk naar Bolgatanga. De STC-bus was geen optie. Het risico dat er geen plaats zou zijn, was te groot. Business Travel reed niet op onze route. Dan maar de Private Company. Er werd toegezegd dat er geen lange wachttijden zouden zijn. Ondanks de toezegging waren we toch sceptisch.
De ervaring had inmiddels geleerd dat lange wachttijden ingecalculeerd moeten worden. (Tot 2 keer toe hadden we 2½ uur moeten wachten en 1 keer werd maar liefst 4½ uur ons geduld op de proef gesteld). Hierna accomodatie Bolgatanga geregeld. Van Marleen uit Accra (onze eerste verblijfplaats in Ghana) hadden we enkele contactadressen gekregen. In een telefooncel regelden we ons onderkomen: Presbyterian Guesthouse, dat gerund wordt door Charles, een oud-collega van Marleen. Hierna geld opgenomen. Volgens enkele kenners kan er ten noorden van Tamale niet meer gepind worden. Door anderen wordt dit weerlegd. We zullen dus wel weer zien! We vertelden onze uiterst behulpzame taxichauffeur de diefstal van afgelopen nacht. Hij adviseerde ons onmiddellijk contact op te nemen met de busonderneming (Ghana Private Road Transport Union of TUC) en hij bood aan om mee te gaan. Aangifte doen bij de politie had volgens hem geen enkele zin.
We besloten om zijn advies op te volgen en gingen op pad. We kregen wel een beetje het idee dat we van 'het kastje naar de muur' werden gestuurd.
In een kantoortje bogen de 'chairman', de 'secretary' en de 'driver' zich over het probleem. De entourage was erg relaxed: Benen languit op tafel, radio aan en een houding van: 'Het zal mijn tijd wel duren'.........
Vervelende bijkomstigheid was dat er in een lokale taal werd gesproken. Werden we nou serieus genomen of werden we gewoon voor de gek gehouden?
Onduidelijkheid, irritatie; Afrikaanse manier van 'omgaan met'.......Kortom: Niet ons wereldje!
Uiteindelijk werd gezegd dat er morgenvroeg uitspraak zou worden gedaan. Dus morgen maar weer terug..............
In de stad een restaurantje opgezocht. Hapje gegeten; stad verkend; snoepvoorraad aangevuld e.d.
's Avonds uitgerust. Morgenvroeg gaan we richting Bolgatanga. (In de volksmond: Bolga).

7 november 2004
Omstreeks 8.00 uur kwam de taxichauffeur ons halen en gingen we naar de busterminal. Het bleek een vriend te zijn van de taxichauffeur van gisteren die niet op de hoogte was van de nasleep van de diefstal. We zouden namelijk vanochtend de beslissing horen, die de leiding van de busmaatschappij had genomen naar aanleiding van het voorval. Al spoedig werd duidelijk dat er meerdere lokaties van de busmaatschappij waren. Op welk kantoor waren wij nou gisteren geweest?
Diverse plekken werden bezocht. Het was een hele kunst om de setting van gisteren terug te vinden. Ben gaf de moed al bijna op, maar doorzetter Dees beet zich er in vast. Uiteindelijk werd de 'office' bereikt. De taken werden verdeeld. Ben bleef in de taxi bij de bagage. We durfden onze koffers niet toe te vertrouwen aan de taxichauffeur. Stel je voor......................Je gaat 'verhaal halen' voor diefstal van een disc-man en een cassetterecorder; je komt terug en de taxichauffeur inclusief bagage zijn verdwenen. Dees ging dus alleen naar binnen. De chairman lag wederom met zijn benen op tafel en vertelde dat er een commissie zou verschijnen van 'wijze mannen'. Binnen een mum van tijd zaten er 14 'black men' in het te kleine kantoortje. De eerste vraag van de chairman was: 'Where is your husband?' Men is niet gewend dat een (blanke) vrouw haar 'mannetje' staat. Humoristisch reageren is in dit soort situaties de kunst. Dees vertelde dat Ben bij de bagage in de taxi verbleef. Op een tweede diefstal zaten we immers niet te wachten; toch? Vervolgens vond een soort Ghanees snelrecht plaats. Behalve de chairman was o.a. ook de 'boss', de 'treasurer' en de 'driver' aanwezig. Iedereen werd voorgesteld en alle functies en nevenfuncties werden uitgebreid genoemd.
De chauffeur had inmiddels zijn kant van het verhaal tegen de baas verteld en nu was Dees aan de beurt. Na het aanhoren van beider verhalen werd er in de lokale taal gevloekt en getierd. Iedereen keek bedenkelijk; overal bedrukte gezichten die ja-nee-en-amen knikten. Het werd duidelijk dat de rit veel te lang had geduurd en dat de chauffeur fouten had gemaakt. Nogmaals werd herhaald welke spullen waren gestolen. Dees kreeg het gevoel dat ze zou gaan winnen. En ja hoor............
De keuze was: Goederen of geld. Er werd gevraagd naar de waarde van de gestolen spullen. Toen duidelijk werd dat 100 Euro 1 miljoen Cedis vertegenwoordigen, werd men stil. In dit soort gevallen is het gebruikelijk in Ghana dat het verzoek voor 70% wordt gehonoreerd. De baas vroeg aan Dees of ze akkoord ging met 700.000 Cedis (ongeveer 70 Euro). Hier kon ze zich in vinden. Vervolgens moest de treasurer het geld gaan halen. Dit werd uitgebreid geteld en aan iedereen getoond. Tenslotte moest de chauffeur aan Dees 700.000 Cedis betalen en daarmee was de hele ceremonie afgelopen. Er werd niets ondertekend.
Hoe lang zou deze procedure in Nederland hebben geduurd? Mensen die ons een beetje kennen, zullen begrijpen dat wij wel moeite hadden met 'verhaal halen': 100 Euro is voor de mensen hier natuurlijk een gigantisch bedrag. Maar............ je moet van andermans spullen afblijven (ook mensen in ontwikkelingslanden).
Opgelucht vertrokken we richting bus die om 10.00 uur vertrok richting Bolgatanga.
Daar arriveerden we om 12.00 uur. De busrit verliep gelukkig een beetje normaler dan gisteren. Bolgatanga zal zo ongeveer de meest noordelijke plaats zijn die we bezoeken.
Hoe verder naar het noorden, hoe armer en warmer het werd. Het is een droge warmte; niet te vergelijken met de warmte in het zuiden. Daar is namelijk sprake van een hoge luchtvochtigheid. Natuurlijk ook weer vele lokale talen, o.a.: Frafra en Buili.

Toen we om 12.00 uur bij de 'main station' van de bus arriveerden, vlogen zeker 5 taxichauffeurs op ons af. Met één van de taxichauffeurs reden we naar een restaurantje waar we een hapje aten. Toen we de chauffeur iets aan wilden bieden, bleek dat hij moslim was en i.v.m. de Ramadan-periode, overdag niets mocht eten of drinken. (Ramadan duurt nog een week). Tussentijds werd contact opgenomen met Charles (de oud-collega van Marleen).
Afgesproken werd dat we om 14.00 uur zouden arriveren. De taxichauffeur wist de weg. Klokslag 14.00 uur arriveerden we bij het Presbyterian Guesthouse.
Op dit terrein bevindt zich een 'office' en een 'training centre' van de Presbyterian Primary Health Care. Hier werken Charles Amalga (administratief) en Veronica Aggé (coördinator). Het ziekenhuis in Tongo is onderdeel van de Presbyterian Primary Health Care (PPHC). Ook het voedingscentrum in Sandema maakt deel uit van het PPHC. Het regionale ziekenhuis van Bolgatanga staat los van de PPHC. Marleen van Asselt (guesthouse vlakbij Accra) heeft een project, namelijk
'Teaching Onyame' dat het project van Charles Amalga ondersteunt: Foundation for social cohesion. (Fosco). Middels laatstgenoemde project kunnen kleine zelfstandigen leningen afsluiten om bijvoorbeeld bedrijfjes in de landbouw op te starten. Inmiddels lijkt het erop dat dit laatste project een lening zal krijgen van de Rabobank. Jan Snel (projectleider uit Sevenum in Noord-Ghana) brengt advies uit aan de Rabobank.

In het Presbyterian guesthouse zwaait Barry de scepter. Hij kookt, wast, doet boodschappen en regelt het onderhoud. We zullen op deze plek wellicht een week blijven. We installeerden ons op onze kamer. Tot onze verrassing vernamen we dat Marleen en de 3 HBO-V-studenten uit Friesland (Ada, Hilde en Mirjam), die we in Obelu vlakbij Accra in het guesthouse van Marleen hadden ontmoet, vanavond in het Presbyterian guesthouse in Bolgatanga zouden arriveren. De afgelopen dagen hadden zij hun stageplekken bezocht. Morgen zullen zij aan hun stage beginnen, die 3 maanden zal duren. Voor een gedeelte zal deze stage zich afspelen in het ziekenhuis in Tongo en voor een gedeelte in het voedingscentrum in Sandema. Dit alles onder de paraplu van Presbyterian Primary Health Care.
Ook een vriendin van Marleen (Marian) was meegekomen. Zij behartigt de belangen van Onyame in Nederland. Met z'n allen gingen we aan tafel en smulden van Barry's kookkunsten. Deze kok vraagt wat je wilt eten; rekent uit wat het kost; koopt de produkten op de markt en kookt de maaltijd.
De kosten worden gedeeld door het aantal eters. Simple like that! 's Avonds gezellig gekletst.

8 november 2004
We zijn dus in Bolgatanga. In de lokale taal Frafra betekent Bolga: Clay (klei, leem, aarde); Tanga staat voor: Rock (rots, klip, gesteente). Na het ontbijt liepen wij naar het kantoor van Presbyterian Primary Health Care, waar we nader kennis maakten met Veronica en Charles. Hierna Marleen en Marian uitgezwaaid. Zij vertrokken weer richting zuiden. I.v.m. problemen met de auto hadden ze een nachtje in het guesthouse in Bolgatanga doorgebracht. Evenals gisteren probeerden we ook nu weer om contact op te nemen met Jan Snel. Hij is reeds enkele weken in Bolgatanga en vertrekt volgende week weer naar Nederland. Hij heeft ons het afgelopen half jaar veel verteld over Ghana en in Nederland hadden we reeds afgesproken dat we elkaar rond deze periode in Bolgatanga zouden treffen. Alle pogingen om hem te traceren werden beloond, want uiteindelijk arriveerde hij bij ons guesthouse. Hij was in gezelschap van zijn compagnon en chauffeur Sadik.
Toen Jan Snel Charles begroette gebeurde dat d.m.v. de zogenaamde 'Ghanaian handshake':
De middenvingers worden flink tegen elkaar aangedrukt en dit laat men dan 'klikken' tegen de handpalm.

We gingen op pad. Wij werden afgezet op een markt en we spraken af elkaar daarna te ontmoeten in restaurantje Çomme ci comme ça'. (Dezelfde plek als waar de taxichauffeur ons gisteren had afgezet). Eénmaal op de markt raakten we aan de praat met twee scholieren. Het was zo'n leuk gesprek dat we de hele tijd vergaten. Jan en Sadik zaten inmiddels al te wachten.
Al spoedig vertrok Sadik richting moskee en Jan, Ben en Dees voerden een leuke conversatie onder het genot van een drankje. Het programma van morgen werd besproken. We zullen dan namelijk de ceremonie gaan bijwonen ter gelegenheid van het feit dat Jan 'chief' wordt van het dorpje Gambibgo.
Bovendien zal hij ons zijn projecten laten zien. Verder gaf hij ons verschillende tips over bezienswaardigheden in de omgeving. Vervolgens reden we naar een internetcafé, waar de mails werden gecheckt. I.v.m. technische storingen verliep dit niet probleemloos. Leuke bijkomstigheid was dat we daar een Nederlander troffen die al 2 jaar bezig was met promotie-onderzoek op het gebied van sociale geografie. Met een taxi keerden we huiswaarts. Hier praatten we met Charles, Barry en de 3 HBO-V-studenten. Laatstgenoemden hadden hun eerste stagedag achter de rug.
Na het eten werd er geschreven. Het valt niet altijd mee om het reisverslag bij te werken..........

9 november 2004
Om 8.00 uur kwam een taxichauffeur ons halen en bracht ons naar Sacred Heart Parish. Daar zouden we Jan Snel en Sadik treffen. Tevens maakten we kennis met 3 Duitse meisjes (Steffie, Marina en Henrike). Zij hadden eindexamen gedaan en vertoefden enkele maanden in Ghana, voordat ze met een nieuwe opleiding zouden beginnen. Met z'n allen werd koers gezet naar het officiële gedeelte van de chief-benoeming van Jan Snel. Deze vond plaats in de open lucht in de schaduw van een grote boom. Het was een kwestie van vele handen geven en toespraken aanhoren.
In de lokale taal heette iedereen ons welkom. Honderden keren hoorden we: Zaare (welkom). De logische reactie van ons moest dan zijn: Naabaa (OK; bedankt).

Jan Snel had een band om zijn hoofd met daarop de woorden: Naba Amalitenga. Dit betekent:
Koning (chief) van de ontwikkeling. Het is een eretitel. Vlak voor zijn inauguratie werd deze band van zijn hoofd gerukt. Dit was namelijk het symbool van het sub-chief zijn. Tegen betaling kreeg Jan de band terug. Vervolgens werd er een kleed uitgerold. Normaal gesproken wordt er voor deze gelegenheid een koe geslacht en wordt de huid van de koe op de grond gelegd. Op het stuk tapijt werd een stoel voor Jan geplaatst en werd hij in een chief-gewaad gehuld. Het hele dorp was uitgelopen. Het project is genoemd naar de plaats: Gambibgo Ghana Project (G.G.P.) en behelst eigenlijk 3 speerpunten: water, bomen en educatie. (Water is life; Tree is life; Education is life).
Om de ontbossing in Noord-Ghana tegen te gaan, is het planten van bomen een 'must'.
Veel dorpsbewoners hadden een T-shirt aan met daarop de tekst: 'A tree is a life as education is the key of life'). De ceremonie werd opgeluisterd met zang-en dansgroepen. Sommige vrouwen produceerden oerwoudgeluiden.
Nadat de ochtendceremonie was afgelopen gingen we naar de dam kijken. Dit is een belangrijk project van Jan. Door toedoen van krokodillen (die gaten in de dam hadden gemaakt), is de dam na 'rainy seasons' doorgebroken. De Rabobank-foundation en Wilde Ganzen sponseren het Gambibgo Ghana Project. Hierna gingen we naar het huis van Sadik en maakten we kennis met z'n familie.
Gepauzeerd en geluncht bij 'Comme ci comme ça'. Toen volgde het middagprogramma en werd de inauguaratie van Jan voortgezet. Gastsprekers volgden elkaar in een hoog tempo op. De muziek maakte er een ware happening van. Ook aanschouwden we de oude en de nieuwe school.
De nieuwe school was nog niet operationeel, omdat geld ontbrak.
Dat Jan gewaardeerd wordt bleek o.a. uit het feit dat iemand haar zoontje naar hem had vernoemd;
'Little Jan' werd vol trots aan ons getoond!
's Avonds 'thuis' met z'n allen gekletst.

10 november 2004
Vandaag stond Tongo-Hills op het programma. Bij het regionale ziekenhuis van Bolgatanga hielden we een taxi aan en spraken een prijs af voor de rit: Wegbrengen-wachten-terugbrengen.
Tongo-Hills dus............De moeite waard: Grotten, rotsen, een natuurlijke entourage. We hebben onszelf ondergedompeld in de bijzondere schoonheid van dit gebied. We zagen o.a. een rotspartij die van 1960 tot eind jaren '80 als onderdak had gefungeerd voor een school. Al klauterend over rotsblokken kwamen we uit bij grotten die in tijden van oorlog als schuilplaatsen hadden gediend.
Door miscommunicatie ten gevolge van een taalprobleem, werd de hulp die de Engelsen wilden bieden, verkeerd begrepen. De bewoners van Tongo-Hills zagen de Engelsen als hun vijand. Het heeft enkele jaren geduurd voordat de mensen begrepen dat de zogenaamde vijand alleen goede dingen voorhad. Nog steeds komt het voor dat kleine kinderen beginnen te huilen als ze blanken zien. Ze zijn dan bang om meegenomen te worden.

Hierna begon de tocht door het dorpje. Een prachtige ervaring! 'Community life' op z'n best!
We liepen door een labyrinth van smalle gangetjes naar het huis van de 'chief'.
De mensen hier behoren tot de Talensi-stam. De chief bleek een aardige gesprekspartner te zijn.
We maakten vele foto's, o.a. van de traditionele platte daken, die gemaakt zijn van modder.
Op deze daken wordt vaak geslapen, als het binnen in het huis te warm is.
'Daily life' in het dorp ziet er als volgt uit: Onder een boom wordt geslapen, gewerkt, gespeeld.
Op een rotsblok in de schaduw wordt siësta gehouden. Het vee loopt overal tussendoor.
En natuurlijk........... series kleine, zwarte, blote kindertjes die je met grote ogen aanstaren!
Zoals gewoonlijk was het warm; maar vandaag maakte de 'Harmattan-wind' het extra zwaar:
Deze wind brengt namelijk geen verkoeling, maar warmte vanuit de Sahara.
's Avonds had Barry weer heerlijk gekookt voor ons en de 3 HBO-V-stagiaires (Ada, Hilde en Mirjam). Dat die Nederlanders de botjes van de kip niet opeten, was een vreemde gewaarwording voor Barry: Afrikanen eten de kip inclusief de botjes op. Dat onze tanden en kiezen hier niet op berekend zijn, scheen hij ook niet te begrijpen. Men is hier namelijk gewend om op botjes te bijten.
Op deze manier heeft men een sterk gebit ontwikkeld. Bovendien wordt er niet gesnoept.
Tandartsen heeft men niet (nodig)...........................

11 november 2004
Vanmorgen Barry onze was gegeven. (Kleren slijten hier enorm en worden heel snel smerig).
Met een 'sharing-taxi' gingen we naar Paga. (Noord-oosten; Upper-East Region; Savanna circuit).
We bezochten Paga Crocodile Ponds. De vijvers bevinden zich net buiten het dorp. Hier zijn de krokodillen heilig verklaard, omdat wordt geloofd dat de geesten van de koninklijke familie in de reptielen huizen. De krokodillen krijgen alle bewegingsvrijheid; tot in de huizen van mensen toe.
Ze vormen geen gevaar voor mensen. Bezoekers (15.000 Cedis p.p.; ongeveer 1½ Euro) worden uitgenodigd een kip te kopen (ook 15.000 Cedis) en die aan de krokodillen te offeren.
Dit hebben we weliswaar gedaan, maar het kon ons niet bekoren.

Hoewel het een traditie schijnt te zijn, vonden wij het te toeristisch getint. Weliswaar eco-toerisme, maar toch......45.000 Cedis betalen (ongeveer 4½ Euro), om een oude krokodil te zien die een kip verorbert, gaat ons een beetje te ver. Bezoekers samen met de krokodil op de foto vormden het toppunt! Aangezien we op loopafstand van Burkina Faso waren, wilden we even de grens passeren.
Al snel bleek dat de Ghanezen in deze grensstreek erg inventief waren als het ging om een centje bij te verdienen. Toen men hoorde dat wij te voet de grens van Burkina Faso wilden oversteken, werd ons een auto en een fiets aangeboden. Prijs auto: 30.000 Cedis (tot de grens).
Prijs fiets: 40.000 Cedis (tot de grens); 50.000 Cedis (voor een tochtje meer landinwaarts).
Wij sloegen echter alle aanbiedingen af en begonnen te lopen. Ondanks onze afwijzende houding liep er toch weer iemand met ons mee. Het kostte ons de nodige overredingskracht om hem duidelijk te maken dat we geen gebruik wilden maken van zijn diensten; dat er niets te halen viel en dat we best alleen een kilometer konden lopen. Het passeren van de grens was 'just for the fun!'
De flessen water die we dagelijks meenemen (3 liter) zijn van levensbelang in deze droge hitte.

Vervolgens werd koers gezet naar Navrongo. Doel: Het bezoeken van de oude moskee.
Door de taxichauffeur werden we persoonlijk afgeleverd bij de Imam. Samen liepen we naar de moskee, waar de gebedsdienst nog in volle gang was. Nadat we even gewacht hadden, mochten we naar binnen. (Schoenen uit!) We stelden ons voor en vertelden het doel van onze reis. De moslims toonden belangstelling en we voerden een goed gesprek. Een tolk (lokale taal-Engels) zorgde ervoor dat iedereen de conversatie kon volgen. Tenslotte werd de terugreis aanvaard. 's Avonds bleek dat de chief-benoeming van Jan Snel van 9 november op de lokale radio werd uitgezonden. Dit geschiedde in de lokale taal. Frafra. Zoals wellicht eerder vermeld zijn er veel lokale talen. Naast Frafra o.a. ook Twi en Buili. Nadat we gegeten hadden (smash-yam) werd er natuurlijk weer geschreven, want praat vergaat doch schrift grift!

12 november 2004
's Ochtends naar de 'tailor' geweest. Aangezien wij a.s. zondagmorgen vertrekken en er in het weekend niet gewerkt wordt bij Presbyterian Primary Health Care, namen we vandaag al afscheid van Charles en Veronica. Vervolgens met de 'sharing-taxi' naar Sirigu; noord-westelijk gelegen van Bolgatanga; een rit van 35 km. Het was de bedoeling om de markt te bezoeken. Ter plekke werd ongevraagd en spontaan een gids (een klein jongetje) geregeld die ons naar het SWOPA-huis bracht. (Een wandeling van ongeveer een half uur in de brandende zon!)
SWOPA betekent: Sirigu Women's Organisation for Pottery and Art. In heel Ghana is Sirigu bekend vanwege de pottenbakkerij; het vlechten van manden en de symbolische muurdecoraties.
Tot voor kort werd dit traditionele ambachtswerk door de plaatselijke bevolking gedaan. Na een malaise is de draad nu weer opgepakt. De inkomsten uit de agrarische sektor zijn gedaald. Ondanks een toename van de produktie van potten en manden kon niet worden voorkomen dat jonge vrouwen uit Sirigu in zuid Ghana gaan werken.

Doelstelling van de SWOPA is:
- Verbetering van de sociale en economische situatie voor vrouwen en hun familie.
- Verhoging van het inkomen d.m.v. verkoop van streekprodukten.
- Vrouwen motiveren om het traditionele pottenbakken, mandenvlechten en huisdecoraties voort te
zetten.

SWOPA is een voorbeeld van eco-toerisme: Men wil inkomsten genereren en de lokale traditionele
situatie handhaven. Tijdens een 'home-tour' door de 'village' onder leiding van de SWOPA-gids kregen we een indruk van 'daily life'. In de huizen leven SWOPA-leden. Zij houden de reeds eerder genoemde tradities levend. We kregen de gelegenheid om met de vrouwen zelf te praten.
Het deelnemen aan workshops en het verblijven in guesthouses behoren eveneens tot de mogelijkheden. Wij maakten kennis met een Nederlandse vrouw die dit projekt coördineert.
De jeep van het SWOPA-huis bracht ons (inclusief onze kleine gids) terug naar de markt.
Hier stapten we over in een 'sharing-taxi': 7 personen in een zeer oude Toyota.

Het koele water van Barry in het guesthouse was een weldaad voor ons oververhitte lichaam.
Omstreeks 16.30 uur naar de kleermaker gelopen. Vanmorgen werd verteld dat aan het einde van de werkdag de opgedragen klus klaar zou zijn. Tot 18.00 uur gewacht zonder resultaat. ('African time'...) Morgen dus maar weer terug..........................

13 november 2004
Na het ontbijt afscheid genomen van de 3 meisjes uit Friesland. Deze 21-jarige HBO-V-studenten verhuizen vandaag naar hun onderkomen in Tongo. Binnenkort staat wellicht een tweede verhuizing op de rol, namelijk naar Sandema. In Tongo werken zij in een ziekenhuis en in Sandema gaan ze in een voedingscentrum werken. In de weekenden kunnen ze in Bolgatanga verblijven.
Wij gingen naar de kleermaker, waar ons geduld weer aardig op de proef werd gesteld. Wachten is onlosmakelijk verbonden met Afrika. Vervolgens per taxi naar een cybercafé gegaan om mails te checken. Onder een boom water en brood genuttigd. De schaduwplekjes zijn schaars. Het noorden van Ghana is heel warm en droog. Plotseling zagen we een werkplaats waar lichamelijk gehandicapten aan de slag waren. Hun rolstoelen stonden voor de werkplaats. Het woord rolstoel echter is hier totaal niet op zijn plaats. Het waren oude, roestige, gammele driewielers. Al mijmerend en de situatie aanschouwend, dachten we aan onze overburen in Venlo: Fa. Ligtvoet revalidatietechniek. Ook de afgeschreven rolstoelen van Gemeente Horst a/d Maas gingen door ons hoofd. Hier moest toch een link gelegd kunnen worden. De mensen van de werkplaats verwezen ons naar de plaatselijke fabrikant. Een jongen van 15 jaar werd opgetrommeld om ons te begeleiden. Dwars over de zeer kleurrijke en bruisende markt arriveerden we bij de fabrikant.
Nou ja.........Het leek meer op de werkplaats van 'Malle Pietje'. Natuurlijk konden de mensen het idee waarderen om te proberen een uitwisseling tussen Ghana en Nederland te realiseren.
Op de markt werden we door velen aangesproken; kinderen liepen mee; iedereen vroeg om geld of om je (e-mail)adres.

Terug naar ons guesthouse. Voorbereid op ons vertrek van morgen. Na een week Bolgatanga gaan we weer richting zuiden. Tamale is morgen het eindstation.
's Avonds Dees ziek. Last van de buik; combinatie van hitte, eten (yam potatoes) en de vele indrukken? Ook hoofdpijnklachten keren regelmatig terug: Hitte? Spanning? Malaria?
In ieder geval geen koorts......................

14 november 2004
Na een week Bolgatanga en omgeving vertrokken we omstreeks 8.20 uur met de taxi naar het busstation. Barry zwaaide ons uit. Het was de bedoeling om met de Metropolitan bus naar Tamale te reizen. We werden echter afgeleverd bij de GPRTU of TUC-bus. Deze stond op punt van vertrek naar Tamale. De koffers werden boven op het dak gegooid en met touwen vastgemaakt.
Als dat maar goed gaat.....................................
De tocht naar Tamale zou ruim 2 uur duren. Reizen met openbaar vervoer in Ghana is iedere keer weer een belevenis. Gammele bussen volgepropt met mensen; bagage op het dak; kinderen lurkend aan moeders borst. Omstreeks 11.00 uur arriveerden we in Tamale. De weg van Bolga naar Tamale is één van de beste wegen die wij tijdens onze Ghana-reis hebben gezien. Op bepaalde stukken moet tol worden betaald.

In Tamale namen we de taxi naar het Catholic Guesthouse. Siësta gehouden, geïnstalleerd en omgeving verkend. We hebben het plan om hier een weekje te verblijven. Vervolgens op pad om een hapje te eten en te pinnen. De keuken is op zondag gesloten in het Catholic Guesthouse. De pinautomaat functioneerde niet...............Pin op de neus!
Overigens, de Ramadan is ten einde en morgen (15 november) is een officiële feestdag.
In een plaatselijk restaurantje de inwendige mens versterkt en we raakten in gesprek met enkele jongelui. Zij informeerden ons uitvoerig naar de bezienswaardigheden in de buurt. Maar na 8½ week zitten wij echt niet meer te wachten op de mooiste pottenbakkerij of het onderkomen van de chief. Een lederfabriek; de grootste boom en het nationaal park nemen we nog in overweging.
Toen we vertelden dat we over een week richting Kumasi zouden gaan, werd spontan hulp geboden bij het reserveren van bustickets. Geadviseerd werd om de STC-bus te nemen. Hierna door de stad gelopen. Geiten, bokken, schapen, koeien, ezels vergezelden ons...................

Tenslotte werd koers gezet richting guesthouse. Onze taxichauffeurs zijn inmiddels niet meer te tellen. Er is geen duidelijke lijn te ontdekken in de prijzen van de Ghanese taxichauffeurs. Zo gauw men een wit hoofd ziet, schieten de prijzen omhoog! Afdingen blijft het devies!
Rustige dag; even pas op de plaats gemaakt.
In het guesthouse staat een emmer in de douche, hetgeen een teken is van regelmatig uitval van de watervoorziening. Ook het maatbekertje om je mee te wassen staat dan ook alweer klaar.
Het is vreemd, maar waar...................Alles went! Een mens is flexibel!

15 november 2004
Over een maand gaan we naar huis. Niet meer uit koffers leven.........Een heerlijk vooruitzicht!
Ook vandaag doen we het rustig aan. Lichaam en geest zijn er aan toe! Tijdens het ontbijt maakten we kennis met Hans en Coby uit Brabant. Beiden werken enkele maanden per jaar op freelance-basis in Ghana (Offinso): Hij als arts verbonden aan een ziekenhuis; zij is doende met een speelproject. Veel Ghana-ervaringen konden worden gedeeld. Volgens dit Nederlandse echtpaar was recentelijk in Ghana een staatsgreep verijdeld. Tevens werd verteld dat er voor biljoenen Cedis met uitkeringsgelden was gefraudeerd. Ook het laatste Nederlandse nieuws werd uitgewisseld: Nederland in de ban van de Islam.

We merken dat het steeds warmer wordt; het begin van het droge seizoen. Op het einde van het droge seizoen (maart/april) is het op z'n warmst.
Onder het genot van een drankje besloten Ben en Dees enkele lijnen uit te zetten voor wat betreft de verdere reisplanning. Natuurlijk werd er ook weer volop gefotografeerd en geschreven.
Allereerst werd Jan Snel gebeld, i.v.m. een goede terugvlucht. Morgen zal hij naar Nederland gaan. Van an Snel hadden we het telefoonnummer van een SMA-priester in Kumasi (Adukrom).
Deze Nederlandse priester (Joop Valintin) werkt reeds ruim 40 jaar in Ghana voor de SMA; onze toekomstige uitzendorganisatie. Na een telefonische introduktie van onze kant, werd afgesproken dat we hem a.s. zaterdag in Kumasi (Adukrom) zouden ontmoeten. We kunnen dan enkele dagen gebruik maken van zijn gastenkamer. Tenslotte werden Wim en Wilma nog even telefonisch benaderd. 23 november zullen we bij deze missionaire veldwerkers starten met onze SMA-exposure. We zijn erg blij dat we de SMA-bezoeken aan het einde van de reis hebben gepland. Onze opgedane ervaringen kunnen we dan goed toetsen aan het SMA-beeld. Al onze ervaringen zijn dan in de trechter gegooid en de eindconclusie kan dan getrokken worden.
Lunch en supper in het guesthouse gebruikt.

Terug