Nieuwsbrief 16         November 2007

Eind oktober kon gestopt worden met de medicatie die was verkregen tijdens de ziekenhuisopname van Dees. Hoewel Dees zich weer prima voelt, is er toch nog steeds sprake van malaria. Op 30 oktober was er nog één plusje te zien. Dus werd gestart met een nieuwe kuur. In het verleden werd Coartem geadviseerd. (Kuur van 2 dagen). We weten nu waarom…. Erg duur!!! Inmiddels vernomen van het Military Hospital dat Lonart even effectief is. (Kuur van 3 dagen en goedkoper). Gedurende de ziekenhuisopname en de hele periode van ziek zijn (ongeveer 2 weken) moest gestopt worden met de malaria-profylaxe Lariam. Vanaf 5 november wordt de 'Lariam-draad' weer opgepakt. Half november zal opnieuw geprikt worden op malaria en dan hoop ik dat er geen malariaparasieten meer te zien zijn. (Die bevinden zich dan waarschijnlijk 'slapend' in de lever).

Malaria….malaria….malaria…..Dees voelt zich weer beter en dan wordt Aysia ziek (toezichthouder Kukuomarket); na Aysia is het kleine Hawa van de container sewing en dan Job en daarna Suzy van de compound. Zo wisselen we elkaar allemaal af!

De laatste dag van oktober hadden we een geit onder de auto. Dat dit nog niet eerder is gebeurd, is een wonder! Ben wordt gek van al die overstekende koeien, geiten, bokken e.d.

Op een keer in het internetcafé werden we aangesproken door een jongen uit Canada (John), die ons vroeg of wij Ben en Dees waren. Ja, hoezo? Hij vertelde dat hij pas een paar weken in Tamale was en zoekende was om zich hier nuttig te maken. Hij was terechtgekomen op Kumbungoroad (hoofdlokatie NFD). Hawa had hem weten te 'strikken' om haar te helpen op de 'office'. We vertelden hem dat wij niet meer werkzaam waren in de educatiefase, aangezien wij doende zijn om stap 2 en stap 3 te coachen. (Stage en containers Kukuomarket + uitstroom naar eigen stretcher/shop). Natuurlijk vinden we het fijn dat hij helpt in de educatiefase, maar we hadden nóg liever iemand gehad die als een soort 'financial manager' had kunnen fungeren. NFD heeft toch iets met Nederlanders en Canadezen…………….Vorig jaar november waren de Canadese meisjes Matilda en Madelin nog werkzaam op NFD. Met Matilda is er nog steeds contact. Zij heeft het plan om volgend jaar tussen maart en september terug te keren. Zij heeft contacten met de Canadese arts Kirby (die wij vorig jaar ook verschillende malen hebben ontmoet) en deze dokter Kirby is momenteel weer in Tamale, waar hij werkzaam is in de Shekinah kliniek. Via Matilda heeft hij lesmateriaal geschonken aan NFD en cadeautjes voor Hawa, Paul en een paar meiden (Hamishawu en Adam Rafia). Dit werd afgegeven op de hoofdlokatie van NFD op Kumbungo road. Hamishawu en Adam Rafia vertoeven echter niet meer op deze lokatie; zij lopen inmiddels stage. Dit betekende voor ons: Koerier spelen. Door miscommunicatie had het nog heel wat voeten in de aarde om de cadeautjes te kunnen overhandigen. Zelfs bezochten we hiervoor dokter Kirby in de kliniek en op de plek waar hij logeerde. Alles moest snel geregeld worden, aangezien dokter Kirby slechts kort in Tamale was.

Op Kukuomarket fungeert Aysia (sewing) als een soort toezichthouder/begeleider voor de meiden. Het zou fijn zijn als we ook voor weaving en hairdressing een supervisor zouden hebben. Er melden zich genoeg gegadigden. Iedereen ziet 3 mooie containers staan en 2 witten en iedereen wil een graantje meepikken. Vaak wordt ons dan ook gevraagd of ze niet voor ons kunnen werken als teacher weaving of hairdressing. Als we dan zeggen, dat men van harte welkom is, maar dat we niet betalen, is het niet meer interessant en zie je de mensen niet meer terug. Totdat…………….Taiba ten tonele verscheen! Deze Ghanese met een 'sewing' achtergrond was bereid om gratis te werken. Zij zal samen met Aysia als begeleider/toezichthouder fungeren voor de meiden op Kukuomarket. Aysia echter is nog steeds ziek. De situatie is ernstiger dan we dachten. We bezoeken haar regelmatig. Erg schokkend! Haar huis is een krot vol rotzooi. Zelf is ze enorm vermagerd en loopt 'met de dood in de schoenen', d.w.z. ze ligt meestal half naakt op de grond te creperen. We kunnen alleen maar hopen dat ze ooit weer terugkomt. Gelukkig is Taiba er nog. We zijn erg blij met Taiba, omdat ze een goede kijk op de zaak heeft! Echter…..Aysia wordt zieker en zieker…..Een bezoek aan een dokter in het ziekenhuis kan niet betaald worden……Wij besluiten dan ook maar te helpen. Een dag later ligt ze in het ziekenhuis. (Tamale Teaching Hospital). Samen met de meiden van Kukuomarket bezochten we haar. De setting was schrijnend. Werkelijk onvoorstelbaar! Vrouwen zittend op een gammel bed; vrouwen half naakt liggend op een smerig matrasje op de grond. Ach….laat ik maar niet verder uitweiden…..

November zou de maand zijn waarop de baby van Sadia geboren zou worden. Niemand weet het echter precies. Het kan ook best december zijn. Als er een baby wordt geboren, komt het voor dat de moeder in het wit is gekleed. Dan horen we van de meiden uit de educatiefase dat eind november haar baby-boy is geboren. Babykleertjes zijn welkom! Een paar weken geleden is een baby van 7 maanden op Kpaluu Junction overleden. Men gaat meteen weer over tot de orde van de dag. De dood hoort hier veel meer bij het leven dan in Nederland.

Goed nieuws: De 4 meiden van sewing zijn geslaagd voor hun test. Fozia en Feruza 'passed' met de hakken over de sloot en Hawa en Suhayini 'passed' met 'credits' (graduated). Mister Halilahi vond het natuurlijk wel jammer dat niemand de aantekening 'excellent' had behaald. Dit laatste hadden wij ook niet verwacht, want als je kijkt naar de kwaliteit van het geleverde werk…………Maar ja, wat wil je ook, gelet op de hele setting/situatie hier.

Op 2 november woonden we een 'pre-graduation' bij op de attachment sewing. Zondag 4 november was de officiële graduation van een groep sewing-meiden van Mister Halilahi. Dit zijn echter geen NFD-meiden. De NFD-stageperiode voor sewing start pas volgend jaar september, omdat sewing in de periode 2006-2007 om financiële redenen niet werd aangeboden in de educatiefase; er was toen geen geld voor naaimachines. Inmiddels worden weer alle 'departments'aangeboden. De 'pre-graduation' stond in het teken van……..bidden. Moslims languit op de grond en voorlezend uit de Koran.

In de vorige nieuwsbrief is melding gemaakt van Susan, het meisje dat vorig jaar verdween van haar stageplek op het naai-atelier. Zwanger geraakt, gevlucht naar de 'village' en na 10 maanden afwezigheid stond ze plotseling op de stoep met de baby op de rug. Wanhopig stond ze aan het ziekenhuisbed van Dees, werd Ben thuis met een bezoekje vereerd en was ze naar haar oude stagebegeleider gegaan. (Mister Halilahi). De boodschap was duidelijk voor ons allen: Ze wilde graag verder gaan in het traject en opnieuw beginnen op haar stageplek bij mister Halilahi van sewing. We hebben de 'koppen bij elkaar gestoken' en kwamen tot de volgende oplossing: Hoewel we ons allemaal bewust zijn van het feit dat 'slecht voorbeeld' wellicht 'slecht doet volgen' en we geen kinderopvang NFD willen realiseren, is de stageplek sewing al enigszins vertrouwd met babies. Vier andere meisjes (niet NFD), verzorgen hun baby tijdens de 'break' en gaan daarna gewoon verder met hun werk. Voor mister Halilahi was de baby dan ook absoluut niet het probleem, doch de betaling van een nieuwe stageplek. Als wij bereid zouden zijn om omgerekend 25 euro te betalen, dan zou Susan weer 8 maanden vooruit kunnen op het naai-atelier. Het was Dees die Susan het voordeel van de twijfel gaf. Wat is nou 25 euro, gerelateerd aan wel of geen toekomst? Daar zet ik graag principes voor opzij!!!! Dat Susan blij was, moge duidelijk zijn………… Maar……….dan verschijnt ze niet. Op het naai-atelier van mister Halilahi informeerden we opnieuw naar Susan. Ze blijkt nog steeds niet teruggekeerd te zijn uit de 'village', maar volgens mister Halilahi is ze via een 'message' wel op de hoogte gebracht van het feit dat wij haar stageplek hebben betaald en dat ze dus weer welkom is op het naai-atelier. De tam-tam zou z'n werk hebben moeten doen……………….Maar……..mocht ze tóch niet terugkeren, dan zal mister Halilahi ons het geld weer teruggeven. Hij beloofde ons op de hoogte te houden van de ontwikkelingen. Very strange!

Op de stageplekken bespraken we dat de meiden in februari hun stage zullen afronden (8 maanden) en zullen starten in de containers. Op de stageplek weven bij madam Juliet zitten Hamishouw en Asia. Waarschijnlijk zal alleen Asia verder gaan in het traject. Hamishouw heeft gedurende de stageperiode veel te veel verzuim gehad. Alle 5 de meiden van hairdressing zullen hun stage goed afronden en ook in februari richting Kukuomarket vertrekken. Madam Mariam (hairdressing) liet weten dat 'haar' meiden in februari hun 'graduation' krijgen. Aangezien de NFD-meiden hebben aangegeven geen echte 'graduation' te willen (no celebration, no music, no dancing, no minerals), werd voorgesteld dat 'onze' meiden wél mochten deelnemen aan de 'pre-graduation'. Dit bestaat uit: bidden en de certificaatuitreiking. Een 'pre-graduation' is meestal op vrijdag; gevolgd door de echte 'graduation' op zondag. Zowel NFD als de stageplek zullen zorgen dat de certificaten gemaakt worden. Kosten stage-certificaat inclusief pre-graduation per meisje: Omgerekend 25 euro. Totaal: 125 euro.

Madam Juliet (stageplek weven) vertelde ons dat de weef-markt aan het verslappen cq instorten is. Oorzaak is dat velen goedkope materialen aanbieden, waarvan de kwaliteit te wensen overlaat. Juliet had dan ook maar besloten om haar weaving-shop uit te breiden met een kleine 'supermarket'.

Het leven in Ghana wordt duurder: Benzineprijzen stijgen; de prijzen van water en elektriciteit gaan ook omhoog. Zoals eerder gemeld, moeten we bij de elektriciteitsmaatschappij VRA units kopen om ons elektra tegoed op te waarderen. De stijging is maar liefst 35%.

Praten met landlord Jacco over zijn ervaringen in Nederland blijft boeiend……Wat zijn daar mooie taxi's!!!!!!!.......Af en toe wordt Job er ook bij betrokken. Zo ook die ene keer…….'At Schiphol airport you can see more than 100 aeroplanes'……Reactie Job: 'They all go to Ghana???????'...............

Job gaf Kukuomarket het laatste likje verf en Francis (automonteur) gaf onze jeep een beurt. Toen Francis hoorde van de ziekenhuisopname van Dees, wilde hij meteen op bezoek komen 'to see madam and to greet her'. O,o, wat zijn die mensen hier toch lief!!!!!!!!!!!!!

In onze vorige nieuwsbrief werd melding gemaakt van het feit dat wij via een oud NFD-vrijwilligster 115 nieuwe Ghanese cedis hebben ontvangen, verkregen uit de verkoop van gebatikte NFD-spullen in Nederland. Samen werd afgesproken dat wij dit geld gaan besteden aan materialen voor de educatiefase. In ieder geval was het devies: Nooit rechtstreeks aan Hawa geven, anders bestaat de kans dat het in haar eigen zak verdwijnt! Hawa blijft echter volharden en wil absoluut zélf het geld in handen krijgen. Wij hebben dan ook Peter van NorGhaVo Ghana ingeschakeld om alles in goede banen te leiden. Hawa is echter erg creatief om de centen los te peuteren. De twee computers zouden 'gecrasht' zijn en moesten onmiddellijk worden gerepareerd van die 115 cedis….. 'Mister Ben bring me the money'…..Nee dus…… Wij verwijzen haar door naar Peter, die op dit moment als een soort 'bliksemafleider' fungeert. Er werd een compromis voorgesteld: De helft van het bedrag wordt gebruikt voor materialen in de educatiefase en de andere helft wordt gebruikt om de kapotte computers te repareren. Als wij (inclusief Peter) niet accoord zouden gaan, dan had Hawa het geld geweigerd en hadden we het terug moeten sturen naar Nederland. Hier zijn toch écht geen woorden voor………….!!! Als je dan na zo'n dag thuiskomt, is er geen water en geen elektriciteit, maar het is wel bloedheet! Dus:……..50% van het bedrag voor materialen en 50% voor de reparatie van de computers. Maar…..dan blijkt dat de reparatie van de computers 75 cedis gaat kosten en is er dus nog slechts 40 cedis over voor materialen. Van deze 40 cedis kochten we materialen voor weaving, sewing en hairdressing. Voor weaving betekende dit verschillende kleuren garen en yarns; voor sewing mooie stof (ongeveer 6 yards) en voor hairdressing hairspray, lotion, crème e.d. Als we Hawa vragen of de computers al zijn gerepareerd, is het antwoord: 'Not yet'. Dan vertrekt ze plotseling een paar dagen naar Kumasi. Na haar terugkomst blijkt dat slechts één computer is gerepareerd. Hawa heeft echter het volledige bedrag van 75 Ghanese cedis al betaald voor reparatie van beide computers. Een bewijsstuk van betaling ontbreekt. Laconiek verklaart Hawa desgevraagd: 'That is the way we Ghanian people do it!' Nou ja zeg............ Het duurde allemaal erg lang en het was allemaal erg onduidelijk. We besloten dan ook zelf om naar de betreffende shop te gaan om de zaak te activeren. Wat bleek? Hoewel de totale rekening 75 Ghanese cedis betrof, had Hawa slechts 40 Ghanese cedis betaald. Tegen ons had ze constant volgehouden het totale bedrag te hebben uitgegeven.

Op 4 november hadden we een uitstapje georganiseerd. Zwemmen en picknicken met de NFD-meiden, maar ook met teacher Paul. Aangezien we dit al verschillende keren hadden uitgesteld (ziekte Dees), bleek achteraf dat deze datum ook niet echt schikte. Sommige meiden van de stageplekken hadden een 'wedding ceremony'; sommige meiden van Kukuomarket werden verwacht bij een 'graduation', maar goed……Toch waren we met een aardig groepje en iedereen heeft genoten. Een weekje later hebben we het nog eens dunnetjes overgedaan, met meer meiden uit stap 2 en 3. Ook hebben we de 'maid'van de compound eens meegenomen: Batischu, die altijd maar moet werken…werken….werken….en nooit eens een verzetje heeft. Suzy kon zich hier eigenlijk niet in vinden (Batischu is er om te werken), maar gelukkig vond Jacco het goed en konden we Batischu ook eens verwennen.

Annelies (de Nederlandse NorGhaVo-vrijwilligster die op onze compound woont), kreeg bezoek van haar ouders, broer en zus. Zo'n kleine week logeerden zij op de compound in het huis van Jacco en Suzy en natuurlijk werd er ook een gezellig avondje bij ons doorgebracht in 'yellow house'. De sewing-meiden van Kukuomarket kregen zelfs een opdracht van de moeder van Annelies om een blouse voor haar te maken. Voor een blouse is slechts 2 yard nodig. Er werd echter 6 yard gekocht. De 4 yard die dus over waren, werden door de meiden in eerste instantie niet teruggegeven aan de moeder van Annelies. Met andere woorden: De sewing-dames hadden de extra stof 'achterover gedrukt' en thuis 'geparkeerd'. Toen ons dit duidelijk werd, mochten ze dan ook onmiddellijk 10 km. terugfietsen, om de stof thuis op te halen en terug te brengen.

Zoals bekend staan er ook 'niet-NFD-foto's' op onze site. Onder: Meer impressies van Ghana stonden een 90-tal andere foto's. ……….Stonden……., want op onverklaarbare wijze waren deze verdwenen uit Photobucket. Resetten? Updaten? Reuploaden? Gekraakt? Gelukkig hebben we hiervoor een webmaster, die zich hierin vastbijt en er ook in slaagt om het 'probleem' weer op te lossen!

Via Google Earth kun je van Ghana naar Tamale en naar al onze NFD-plekken 'reizen'. Zelfs de nieuwe stageplek sewing is nu te vinden via het softwareprogramma Google Earth.

Van NorGhaVo Nederland kregen we het verzoek om onze medewerking te verlenen aan het updaten van hun informatiefolder m.b.t. de gezondheidszorg in Tamale. Aangezien wij (helaas) ervaringsdeskundigen zijn en na ruim een jaar een beetje op de hoogte zijn van de Ghanese cultuur, had men aan ons gedacht. Het lijkt ons een leuk klusje; alleen niet nú! Op dit moment vraagt NFD al onze tijd en energie en we willen ons project goed afronden. Wellicht in de nabije toekomst? Vooralsnog hebben we dan ook maar andere NorGhaVo-kandidaten voorgedragen. Mensen die zich vervelen, of gewoon zin, tijd en energie over hebben!

Het is altijd een gezellige boel in onze auto: De meiden van NFD die wel eens meerijden of die we onderweg ergens oppikken; iemand die dezelfde kant op moet en een gezellig gesprek begint of een ziek meisje dat naar de community wordt gebracht, of een klein zusje van een NFD-girl dat angstig naar die 2 'withuiden' kijkt, of ……of….of…..

Mister Halilahi van de attachment sewing is vader geworden van een tweede zoon. Reactie van deze moslim-man: 'Now I am a real man!!!!!!!' Als het kind een naam krijgt (na ongeveer een week), gebeurt dit op de traditionele wijze. Deze 'adoration' is een hele happening. Mister Ben and the wife (of mr. and mrs. Ben) werden hier dan ook voor uitgenodigd!!!

Als het gaat om het verlengen van ons visum, kunnen we het volgende melden: Als je Ghana binnenkomt, mag je 2 maanden in Ghana verblijven. Tot voor kort werden deze 2 maanden dan verlengd met 3 maanden en daarna wederom met 3 maanden. Na 8 maanden moest je dan even het land verlaten. Inmiddels zijn de regels gewijzigd. Nu krijg je bij binnenkomst weliswaar weer 2 maanden, maar de verlenging is slechts 2 maanden i.p.v. 3 en ook de laatste verlenging is weer 2 maanden i.p.v. 3. Dit betekent dat je na 6 maanden al het land uit moet. In maart 2008 is dit laatste voor ons aan de orde. Maar….. dan krijgen we plotseling een telefoontje van NorGhaVo, dat we moeten verschijnen bij de Commander van de Immigration Office. Deze 'Commander' is nieuw in Tamale en we weten allemaal: 'Nieuwe bezems vegen schoon!' Samen met Musah van NorGhaVo bezochten we de Immigration Office en spraken met de Commander. Slecht nieuws: Hij vertelde ons dat hij ons visum niet steeds meer zal gaan verlengen (er staan al té veel stempels in ons paspoort). Bovendien wordt niet meer toegestaan dat je na het verstrijken van die 8 (of 6) maanden, even het land verlaat om naar een buurland te vertrekken om daarna weer terug te keren naar Ghana. De laatste verlenging was nu geschied en is geldig tot 12 januari. Hij adviseerde Musah van NorGhaVo om voor ons een werkvergunning cq verblijfsvergunning aan te vragen. Musah zal naar Accra gaan om daar het Ministerie van Binnenlandse Zaken te bezoeken. De werkvergunning/verblijfsvergunning moet geregeld zijn vóór 12 januari, anders moeten we het land uit…….!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! 'Law is law'! Nee toch?! Toen we dit nieuws tot ons lieten doordringen, begonnen we met ons drieën in te praten op de Commander. Iedereen weet dat de tijd veel te kort is om vóór 12 januari een werkvergunning te kunnen regelen. Uiteindelijk liet de Commander doorschemeren dat als Musah kon aantonen zijn best te hebben gedaan, wellicht de mogelijkheid nog bestond om na 12 januari nog een keer te verlengen. Uiteraard bespraken we dit alles met de mensen van NorGhaVo, met de mensen van NFD en met de mensen op de compound. Iedereen was verbaasd, maar tegelijkertijd ook gelaten…… 'That's the way it goes; relax; it will be okay (by His Grace)'. Onze Ghanese vrienden waren van mening dat deze Commander heeft willen kicken op zijn machtspositie. Onze landlord is zelfs bereid om niet alleen naar de Immigration Office te gaan, maar ook naar de Judiciary Service en de Regional Coordinating Council. Kortom: De hulptroepen staan dus klaar om ons te helpen! Ook via NorGhaVo Nederland krijgen we bruikbare tips. Zelf zitten we natuurlijk ook niet stil en hebben o.a. onze internationale rechtsbijstandverzekering benaderd. Want…..we willen slechts 1 ding: Nog lang in Ghana blijven!

Het is grappig om te constateren dat het Ghanese leven voor ons al zó vertrouwd is, dat bepaalde dingen helemaal niet meer opvallen, totdat het er waarschijnlijk ooit niet meer zal zijn………..Het geluid van het stampen van fufu bijvoorbeeld 's avonds op de compound. Iedere keer hetzelfde ritme………ingespeeld op elkaar……….Job en Suzy…….

Job droeg een T-shirt, met daarop de tekst: 'In loving memory of our beloved….May your soul rest in peace'….. In dit geval betrof het zijn 'senior father': De oudste broer van zijn vader. In gewoon Nederlands: Zijn oom dus. Ook de foto van de overleden man prijkte op het T-shirt van Job. Nou, dat zie je toch niet gebeuren in Nederland!!!!!!!!!!!!!!!!! (Overigens……..Gelukkig maar!)

Aangezien de toekomst van NFD ons zorgen baart, zijn we doende om 'veel potjes op het vuur te zetten'. We maken gebruik van ons netwerk. Zo proberen we een manager te vinden voor de educatiefase en een professional op het gebied van microfinanciering voor de uitstroom naar de eigen shop. Met de 'principal' van het Business College International (de school waar Hawa haar managementcursus volgt), werd hierover gebrainstormd. De rector van de school en wij hebben geprobeerd Hawa duidelijk te maken dat zij zich in de toekomst coöperatief moet opstellen. Een manager zal ook met Hawa moeten kunnen samenwerken, anders is het tevergeefs. Als het gaat om de microfinanciering, deelde de 'principal' onze mening dat het heel erg moeilijk gaat worden om leningen te verstrekken aan straatmeiden. Zij zijn gewoon niet kredietwaardig! Verder adviseerde hij ons om een nieuwe 'Board of Directors of NFD' te regelen. Aan de huidige leden hebben we totaal niets!

Dust……dust…..dust……Hoewel de Harmattan waarschijnlijk pas eind deze maand of begin volgende maand echt actueel wordt, zie je nu al overal stof. Alles wordt droger of alles gaat kapot t.g.v. slechte materialen, variërend van een deurklink in je huis tot het portier van de auto.

Het is belangrijk om elke dag je gezicht te laten zien op Kukuomarket; je moet de meiden blijven stimuleren, motiveren en activeren! Als ze weer eens gezellig zitten te keuvelen zonder te werken, vragen we naar de reden. De sewing dames reageren met: 'We don't have materials'. ……….Zeg dat dan!!!!!!!!!!!!!.........Nee, er wordt hier niets gezegd of uitgelegd. We moeten overal maar per toeval achterkomen en altijd maar raden en gissen. 'Hup dames van sewing; auto in en mee naar de markt om stoffen te kopen'…….Action now!............... We kochten 12 yard stof voor omgerekend 24 euro. Achteraf bleek dat we voor hetzelfde aantal yard op een andere plek slechts omgerekend 10 euro hoefden te betalen. En niemand die ons natuurlijk inlichtte……

Fozia, de kleinste van het Kukuomarket-stel, hoest onophoudelijk. Zij is tenger en broos. Het lijkt net of ze een groeiachterstand heeft. Natuurlijk is er sprake van slechte en onvoldoende voeding en zijn de omstandigheden thuis in de community uiteraard ook bar en boos: Op de grond slapen; hard werken enz. enz.

De meiden van weaving op Kukuomarket worden ook onderworpen aan een test. Zijn zij bekwaam? Aangezien madam Juliet het te druk had met haar eigen shop, stelde ze voor dat Naila de test zou afnemen. Dit is een leerling die zij 3 jaar onder haar hoede heeft gehad. Echter….Naila was 'on travelling'; Naila was 'too tired'……Dat schiet dus allemaal niet op. We vroegen dus aan de teacher weaving van de educatiefase van Kumbungoroad (Shafawu), of zij bereid was de test af te nemen. Aldus geschiedde.

En toen was het 9 november en dat was wederom een dag vol met frustraties. De test voor de weaving-girls stond gepland op Kukuomarket. Shafawu (teacher weaving stap 1) zou de 3 meisjes van weven gaan testen op Kukuomarket. Hadidja kwam echter niet opdagen en Rohana en Salamatu konden in feite niet beoordeeld worden op het echte weefwerk, omdat het voorwerk reeds abominabel slecht was. Hoe is het mogelijk? Madam Juliet zei tegen ons: 'They will all pass!' En nu is iedereen gezakt! Was madam Juliet niet eerlijk tegen ons geweest? Was dat misschien de reden dat madam Juliet afhaakte? Toen we haar hiermee confronteerde, was haar reactie: 'I thought they learned it already in step 1'. Het is toch sterk…….Zowel de stagebegeleider van sewing als van weaving (stap 2) zeggen tegen ons dat de meiden capabel zijn, maar zo gauw we een onafhankelijk iemand vragen (teacher weaving stap 1; teachers sewing stap 3), krijgen we te horen dat de meiden absoluut onvoldoende weaving of sewing capaciteiten hebben! Deze onbekwaamheid opgeteld bij hun lakse houding en het feit dat we al bijna een half jaar wachten op de eigen bijdrage voor de fietsen, deed ons op 9 november een onplezierige beslissing nemen: De eerste meiden van Kukuomarket zullen niet in januari in hun eigen shop/stretcher zitten. Ze zijn onbekwaam, ongemotiveerd en niet kredietwaardig!!!!!!! Er is véél meer tijd nodig om deze meiden klaar te stomen voor hun eigen 'business'!!!! Als we in januari stretchers zouden realiseren, dan weten we zeker dat deze verkocht worden! Die meiden zijn tot alles in staat! Ze zouden de opbrengst gewoon gebruiken om 'chop' te kopen (eten). Waste of money dus………………!!!! We zitten er dan ook even helemaal doorheen! Altijd frustraties en nooit een resultaat gaat opbreken! Altijd maar slikken, accepteren en incasseren. Altijd maar denken: Ja, zo werkt het nu eenmaal in Ghana (of zo werkt het eigenlijk niet!) Ja…..je moet er wel in blijven geloven! Maar gelukkig slagen we er tóch altijd weer in om onze zegeningen te tellen!!!

Taiba (één van de supervisors op Kukuomarket) is een geweldige aanwinst voor ons. Ze denkt mee; legt uit; geeft adviezen enz. (Bijna on-Ghanees!!!) Zowel Ayisha als Taiba zijn van mening dat de sewing-meiden op Kukuomarket absoluut het vak niet beheersen. Volgens beide dames en enkele andere personen uit ons netwerk, heeft mister Halilahi van de stageplek sewing, die de test heeft afgenomen, niet tegen ons durven zeggen dat de meiden niet capabel waren. Mister Halilahi zelf heeft ons echter verteld slechts getest te hebben op een 'basic level'. Op Kukuomarket zijn veel 'tailors' te vinden. Taiba regelde dan ook enkele sewing-deskundigen en een ieder was het er over eens: Investeer nog niet in deze meiden….ze zijn het niet waard! De meiden zelf keken boos, zeiden niets of werden brutaal. Kleine Hawa van sewing spant de kroon: absoluut onhandelbaar. Het werd dan ook tijd om haar de les te lezen. Allereerst……sleutel inleveren van de sewingcontainer en Hawa is geen 'captain' meer.

Aangezien we niet meer werkzaam zijn in de educatiefase (stap 1), zien we teacher Abena van hairdressing ook niet meer vaak. Zoals bekend is Abena mister Paul's wife! Maar………de laatste paar keren dat we haar zagen vonden we dat ze toch wel een dikke buik had. Zwanger? Er wordt hier niets uitgelegd; niets verteld. Wij informeren altijd iedereen, maar andersom gebeurt er niets! Toen we dan ook met een geintje 'een balletje opgooiden', bleek dat ze maar liefst 6 maanden zwanger was! De baby komt in februari. Nu hebben we zóveel gedeeld met Paul en Abena en toch wordt er niets verteld. Toen wij onze blijheid over de komst van de baby lieten merken, was de gelaten reactie van Abena: 'I give the baby to you, so that he or she has a better future!' (En dit was écht niet als grapje bedoeld!) Niet te geloven!

De meiden van de educatiefase klagen al sinds wij terug zijn uit Nederland, over het feit dat ze ons nooit zien. Gedurende onze verlofperiode heeft men veel over ons verteld. Deze meiden hebben een bepaald beeld van ons gekregen en zaten met hoge verwachtingen te wachten op onze terugkomst. Ze hadden foto's gezien van leuke uitstapjes met Ben en Dees en stonden te popelen om ook verwend te worden. Echter……….we hebben geen tijd meer om in 3 fases bezig te zijn. Zij weten dus dat we helaas niet meer op hun lokatie komen. Toch blijven ze het proberen. Nou, vooruit dan……kom maar een keertje mee naar Kpaluu Junction, yellow house; dan gaan we samen fried yam eten. Deze meisjes uit de 'village' keken hun ogen uit!

Zoals bekend wonen wij op Kpaluu Juction; het kruispunt waar weven de dagelijkse activiteit is. Iedere dag passeren we verschillende keren de mensen die daar werken. Men had ons laten weten het leuk te vinden om weer eens te socializen. Zo geschiedde. Er werd gekeuveld over de problemen in Ghana variërend van een slecht bestuur en een slechte infrastructuur tot corruptie en oneerlijke Noord-Zuid handel. Ook de mentaliteit van de mensen in Ghana en het onderwijssysteem kwamen ter sprake. Er werd gebrainstormd over de oorzaken van de armoede. Het hongerprobleem hier in het Noorden van Ghana was eveneens een issue en werd door één van de gesprekspartners kort en bondig samengevat: 'We have 0-0-1'. Dit wel zeggen: 's Morgens en 'middags geen eten, 's avonds wel.

Dat Ben hier echt gezien wordt als een oude man, waar je respect voor dient te hebben, bleek maar weer eens uit het volgende voorval: Ben wilde op een ochtend brood kopen. Dit lukte niet, omdat er simpelweg nog geen brood was. Even later passeerde Job hetzelfde stalletje en werd aangesproken: 'The white grandfather was here; now I have bread; so you can buy it for him!!!!!'

Tijdens onze verlofperiode in Nederland hadden we van een sponsor 50 euro gekregen om eens leuke dingen te doen en niet alles te besteden aan het betalen van materialen, teachers, stageplekken e.d. We konden de meiden dus eens een keertje gewoon verwennen. Maar voor dat bedrag kun je de dames verschillende keren verwennen! We gingen naar het zwembad; kochten lekkere dingen voor een picknick; trakteerden af en toe op eten, water of fruit; een certificaat kon worden ingelijst voor het enige meisje dat met goed gevolg een computercursus heeft afgerond; de meiden van Kukuomarket mochten een armbandje uitzoeken en konden voor 5 maanden houtskool kopen, zodat ze hun potje weer konden koken.

En dan laten we opnieuw prikken op malaria. We voelen ons beiden niet erg lekker (Ben keelpijn, verkouden en hij hoest erg veel; Dees een bacteriële infectie). Uitslag: Ben OK; Dees heeft nog steeds 1 plusje. Voor de zekerheid gaan we ook even naar een ziekenhuis. Niet naar het Tamale Teaching Hospital of het Military Hospital, maar naar het Tania Hospital. De arts die in het laatstgenoemde ziekenhuis werkzaam is, is weliswaar gespecialiseerd in botbreuken, maar heeft wel in Duitsland gestudeerd. Toen we er de eerste keer kwamen, had hij het te druk en werden we weggestuurd met de woorden: 'You come back tomorrow at the same time'. OK……. De volgende dag dus terug…………Dees heeft opnieuw malaria en dit keer ook nog een bacteriële infectie. Voor de malaria wordt een kuur voorgeschreven. Geen Coartem meer; geen Lonart meer; maar Artesunate (Chinees middel). Tijdens het gebruik van de malaria-kuur (Artesunate), moet je stoppen met de profylaxe (Lariam). In tegenstelling tot de vorige maand voel ik (Dees) me helemaal niet ziek. De infectie wordt behandeld met medicatie en verder vinden er in het New Life Medical Centre verschillende lab-onderzoeken plaats. Ook Ben krijgt medicijnen. Zijn hoesten is toe te schrijven aan de verandering van het weer: De Harmattan is op komst en nu al hebben we last van veel stof en zand. Ja……..het zit niet mee!

Van 15 tot 18 november stond Nkoranza op de rol. (Project Hand in Hand; in de steek gelaten, gehandicapte kinderen). Dit project wordt gerund door de Nederlandse arts Ineke en haar Amerikaanse partner Bob. Voor de liefhebbers: Kijk maar eens op: www.operationhandinhand.nl Even een paar dagen ertussenuit; even iets anders; even geen NFD en even geen Tamale………Onze accommodatie was een rotshuisje in een vallei. Prachtig! Douchen gebeurde in de open lucht, onder de sterrenhemel. Het rotshuisje krioelde echter van de insekten, met als climax…….een grote spin onder het muskietennet! Brrrr!!!! De entourage was rustig en we hadden contact met de verzorgers, de vrijwilligers, de gasten en de bewoners. Hoewel je de sfeer proefde van 'sharing and caring', leek ons het vrijwilligerswerk toch wel saai en weinig omvattend. Op het terrein was een weefatelier en een werkplaats waar sieraden werden gemaakt. Eén ontmoeting was wel erg bijzonder: Een Nederlandse SMA-priester-missionaris in Ghana, die zijn oude dag liever doorbracht bij 'Hand in Hand' in Nkoranza dan in Nederland in het kloosterbejaardenoord van de SMA in Cadier en Keer! Toen we na enkele dagen Nkoranza weer teruggingen richting Tamale, gaven we 2 Nederlandse meiden een lift. Ook zij gingen van Nkoranza naar Tamale; een rit van 5½ uur. Onderweg waren er verschillende controles; politiebrigades die controleerden op o.a. wapens. Deze brigades komen voor in iedere regio van Ghana. In de Northern Region opereren zij onder de naam 'Phytons'. In overige streken worden andere enge dierennamen gebruikt, zoals: 'Dragons' of 'Hawks'. Jammer was wel dat we de jaarlijkse NorGhaVo-party misten. Op 17 november was er namelijk een feest/bijeenkomst/meeting georganiseerd voor alle vrijwilligers; alle gastgezinnen en andere belanghebbenden in de NorGhaVo stamtent 'Sparkles'.

De president van Ghana (Kufuoor) heeft een auto-ongeluk gehad. Is aangereden door een derde; over de kop geslagen, maar uiteindelijk is het toch nog goed afgelopen.

We hebben last van muskieten en sprayen door het hele huis. Dat doen we eigenlijk nooit (1e keer in 15 maanden), maar nu zijn we beiden helemaal lek gestoken en de jeuk is vreselijk!

Een bezoekje aan de stageplek hairdressing zorgde weer voor verrassingen. Aan de overzijde van de straat werd een vrachtwagen met zakken rijst gelost. Eén zak rijst scheurde open en de inhoud viel op de grond. Dit was voor Azara 3 haar kans. Als een pijl schoot ze de weg over, gewapend met een 'rubber bag' en een 'broom' (een plastic zakje en een vegertje). Ze vulde het zakje tot de rand toe met rijst en dit werd vol trots aan ons getoond. We zagen rijst, vermengd met straatvuil en steentjes. Dit leek haar niet te deren. Haar familie had die avond weer te eten! Na dit voorval kwam Akiti naar ons toe en liet haar armen en benen zien. Overal eczeem! We gingen dan ook met haar naar het ziekenhuis; de kliniek die gesponsord wordt door een Canadese organisatie. (Shekinah kliniek, of in de volksmond: Gurugu hospital). Consult, medicatie, alles is gratis . Dit ziekenhuis is echt voor de allerarmsten. Ook onze NFD-meiden kunnen hier dus terecht. Drie uur wachten is heel normaal, maar uiteindelijk kreeg Akiti medicijnen. Ons werd verteld dat een 'review'na 14 dagen noodzakelijk was. Aangezien Akiti nu weet hoe het werkt in deze kliniek, kan ze de volgende keer alleen gaan. Wij hebben natuurlijk geen tijd om iedere keer uren te moeten wachten in een ziekenhuis. Als we haar geld geven voor een 'shared taxi', is ze verder 'self supporting'.

Het kopen van nieuwe naaimachines staat nog steeds op de rol. Hoewel geslaagd voor de sewing-test , is de eigen bijdrage van de fiets nog steeds niet door iedereen betaald; bovendien schort het behoorlijk aan motivatie en werkhouding. We besloten dan ook om eerst de oude naaimachines te laten repareren. Nieuwe kopen kan altijd nog……

Het is altijd fijn om met Taiba (supervisor sewing Kukuomarket) van gedachten te wisselen. Haar dochtertje Zakia (of koosnaampje Nana) van 1 jaar en 8 maanden is natuurlijk ook altijd aanwezig. Deze kleine, beweeglijke spruit kun je uiteraard geen moment uit het oog verliezen. In een onbewaakt ogenblik viel ze echter van de 'naai-tafel' af en kwam met haar hoofd terecht op de betonnen vloer. Dat was schrikken (echter meer voor ons dan voor de 'local people').

Suhayini, één van de sewing-meiden van Kukuomarket verzuimt regelmatig. Toen ze na een tijdje weer opdook, vertelde ze dat ze een week in het ziekenhuis had gelegen. We weten dat ze problemen heeft met haar benen; maar het is weer typisch Ghanees om niemand hierover in te lichten.

Op de stageplek weven bij madam Juliet zit 'onze' Asia. Toen we haar bezochten kregen we te horen dat Asia in haar community was gebeten door een schorpioen. Aangezien we weten dat er rode en zwarte schorpioenen zijn en we ook weten dat de zwarte exemplaren de meest gevaarlijke zijn, hoopten we natuurlijk dat ze gebeten was door een rode schorpioen, maar….nee hoor…….een zwarte schorpioen had haar in haar hand gebeten. Haar vingers waren ontzettend opgezwollen. Vooralsnog is een ziekenhuisbezoek niet nodig. Het werd gewoon behandeld met behulp van de 'local treatment'.

Hawa is Hawa en blijft Hawa en dit betekent een inventieve en creatieve geldwolf!!! Ze liet ons weten dat het de hoogste tijd werd om teacher Paul (vrijwilliger) te gaan betalen. Zeker nu er een baby op komst was bij Abena, de vrouw van Paul. Hawa deed voorkomen alsof Paul zou stoppen met zijn lesgeven op NFD, als er niet betaald zou gaan worden. Hawa was zelfs van mening dat deze kwestie als agendapunt moest worden opgevoerd bij de volgende Board Meeting. Toch maar eens even kortsluiten met Paul en jawel hoor….. de soep was niet zo heet als ze door Hawa werd opgediend. Natuurlijk zou Paul (zoals elke vrijwilliger) het bijzonder op prijs stellen als hij betaald zou worden, maar hij weet heel goed dat NFD geen geld heeft om hem te betalen. Hoewel we dit issue in het verleden wel eens besproken hadden, was het onderwerp nu beslist niet actueel voor hem. Hawa bracht een en ander dus weer ter sprake om er straks zelf voordeel mee te behalen. Achterliggende gedachte: Als Paul wordt betaald, dan kan ik (Hawa) ook aankloppen voor geld.

Ja, een vergadering met de Board of Directors of NFD……Dit stelt dus echt niets voor! Aan de huidige leden hebben we totaal niets! De oma van Hawa is oud en ziek; mister Mills (direkteur Bank of Ghana) is weliswaar capabel, maar heeft absoluut geen tijd en Winfried is nog nooit komen opdagen. Slechts Peter van NorGhaVo is een 'normale' deelnemer. We moeten dan ook op zoek naar nieuwe leden! Dit is overigens ook het advies van de 'principal'van de school van Hawa: 'Regel eerst een goede Board en daarna kan ik wellicht helpen met het vinden van een financieel manager en/of een 'microfinancial professional'. De uitnodigingen voor de vergadering met agendapunten worden gemaakt door Hawa. Ze vraagt ons dit te checken. Helaas rammelt het weer van de onjuistheden (zowel inhoudelijk als qua vorm). Als de 'schade' weer is hersteld, moeten de uitnodigingen bezorgd worden. Maar een motorbike loopt nu eenmaal niet op water. Dus mister Ben…..you have to pay for the fuel…. Het toppunt is de vermelding op de agenda van 'refreshments'. Mister Ben was toch wel bereid om uit zijn budget frisdrank te betalen voor de leden? Nee dus……..Compromis: We zullen zorgen voor zakjes koud water. De vergadering zelf was een lachertje!: Notulen vergadering van de vorige keer waren spoorloos; verschillende leden kwamen weer niet opdagen (zonder bericht van afmelding); het gaat alleen om vorm en buitenkant; inhoudelijk is het 3x niks!!!; een openingsprayer en een closingprayer lijken de enige agendapunten te zijn waarbij men zich thuisvoelt! De vergadering startte om 16.00 uur en was afgelopen omstreeks 18.30 uur. Aangezien het om 18.00 uur aardedonker is en de verlichting op kantoor niet werkte, werden de computers aangezet, zodat we toch nog enigszins licht hadden.

Dat je hier écht mee moet gaan in de cultuur qua denken en voelen, is bijna een 'must' om het vol te houden. Onze 'management tools' willen inzetten is niet altijd goed. Even gerelateerd aan Hawa: Totale aanvaarding van het unieke van de ander; hoe lastig dat unieke ook kan zijn voor ons. Veranderingen aanbrengen kan alleen als iemand zich daar ten volle voor inzet , de wil heeft te leren en gedrag te veranderen.

Het jaar nadert alweer zijn einde en dat betekent dat we ons buigen over het 'annual report'. Het jaarverslag 2007 is bestemd voor NFD, NorGhaVo, de Board, de sponsoren e.d.

Oorlog in onderwijsland…In de krant lazen we dat de vakbonden op de achterste poten staan. In 2005 is een salarisverhoging toegekend. Deze is nog steeds niet betaald. De vakbond heeft gedreigd met een 'oorlog', als betaling binnen een maand niet plaatsvindt.

Van vrijdagmiddag 23 november tot zondagmorgen 25 november kwam er geen water uit de kraan. Op zich is dit natuurlijk niets nieuws voor ons. Normaal gesproken gaan we dan water halen op de compound. Daar staat een hele grote watertank en dan kunnen we emmers water vullen die we dan in onze veranda overgieten in een grote ton, maar…………op een gegeven moment was ook de polytank bijna leeg. Suzy vroeg ons dan ook nóg zuiniger om te gaan met water, anders moesten we naar de 'village' om water te halen. Wij besloten dan ook om onze 'bucketshower' (een emmer water over je hoofd gooien als douche), te veranderen in een gieter water per douchebeurt. Dit deed Ben de opmerking maken: 'In Nederland krijgt een plant nog meer water!!!!!!' Toen de hele compound-familie zondagmorgen klaarstond om opgeprikt en uitgedost naar de 'church' te gaan, liet Job ons plotseling weten: 'They openend the pipe!' Wauw!!!! Er komt weer water uit de kraan! Job ging dan ook meteen aan het werk om de grote polytank weer te vullen en liet hiervoor zelfs het kerkbezoek aan hem voorbij gaan!!!! Hij begint het te leren!!!!!!!!!!!! De vreugde was van korte duur, want na een dag water te hebben gehad, moesten we dit weer opnieuw enkele dagen ontberen.

25 november: The International Day for Violence against Women.

Het werd tijd om met Paul naar de ouders/verzorgers van de meiden te gaan, om ze te vertellen dat de dames niet in januari in hun eigen shop zitten. Het zal worden uitgesteld tot juli 2008. Reden: Meiden zijn nog te onbekwaam, te ongemotiveerd en vooralsnog niet kredietwaardig! Zelf op 'hutjesbezoek' gaan werkte sneller dan iedereen optrommelen voor een PTA (Parents Teachers Association). Ook de eigen bijdrage van de fietsen werd wederom aangeroerd. (5 van de 7 meiden hebben betaald; we zijn hier al mee bezig vanaf juni!) Maar ach….die caretakers…..they don't care at all!!! Als je weer in die community bent en ziet hoe die meiden wonen, dan word je weer met je neus op de feiten gedrukt. Een lemen hut, met altijd maar weer diezelfde vraag: 'Hoe kom ik in godsnaam aan eten vandaag?' Al je voornemens om de mensen te wijzen op hun eigen verantwoordelijkheden, verdwijnen als sneeuw voor de zon als je die uitzichtloze, hopeloze en ellendige leefomstandigheden ziet. Armoetroef ten top! Dit is geen leven meer; dit is slechts overleven! Al onze theorieën, visies en denkbeelden gaan wederom helemaal op de schop! Enkele voorbeelden: Een broertje dat ons moet vertellen dat de verzorgers niet aanwezig zijn, omdat ze doende zijn om eten te zoeken voor hun kinderen; of een moeder die probeert om olie-extracten te verkrijgen uit plantenzaadjes, met het doel dit te kunnen verkopen, zodat ze een beetje geld heeft om eten te kopen; of een kindje dat een sliertje vermicelli krijgt toegestopt, dit vervolgens in het zand laten vallen, het sliertje opraapt en dit dan stralend met een handvol zand naar binnenwerkt!!! We begrijpen ook steeds beter de opgetogen gezichten van mensen in de community die erin geslaagd zijn hun kostje bijeen te rapen. Ze kijken je dan erg blij aan en zeggen: 'We are eating!' Want eten is het ultieme genot en het meest belangrijke doel van de dag! Ondanks hun eigen honger, zeggen ze dan altijd weer tegen ons: 'You are invited!' Ongelofelijk! Steevast is ons antwoord: 'Thank you, we are okay; enjoy your meal!'

Ook voor onze meiden op Kukuomarket is voedsel bemachtigen een dagelijks terugkerend probleem. Inmiddels zien we dan ook dat ze erg creatief worden. Een vuurtje stoken om je potje te kunnen koken. Houtskool, stukjes hout of papier, takjes; alles kunnen ze gebruiken. Op een gegeven moment was er niets meer voorradig om een vuurtje mee te stoken. Ja, als je niets hebt, word je inventief…….dus…………werd de toevlucht genomen tot de enige 2 plekjes op ons terrein waar we 2 boompjes hebben geplant. Om de jonge boompjes te beschermen, hadden we deze 'verpakt' in een 'fence' (een kleine omheining). In het verleden hadden de geiten zich namelijk al eens te goed gedaan aan het verse groen! Maar nu braken de meiden gewoon de 'fence' af en gebruikten dit hout om hun potje te kunnen koken. Zo werd ons weer eens een spiegel voorgehouden: Jonge boompjes planten en beschermen is wel erg luxe; hout sprokkelen om te kunnen koken is hier prioriteit nummer één!

Zoals wellicht eerder gemeld, is er op Kukuomarket geen water en geen elektriciteit. Maar………de meiden moeten drinken en hebben geen geld om water te kopen. Daarom hebben wij besloten om iedere dag een jerrycan met water naar de dames te brengen. Als we soms zelf met watertekort kampen, dan moeten we af en toe een dagje overslaan………………….. In de jerrycan die we hiervoor gebruiken kan 20 liter water. Als we arriveren op Kukuomarket, komt één van de meiden al naar de auto toe om het vrachtje eruit te tillen. Geen enkel punt! Een jerrycan met 20 liter water wordt met alle gemak op het hoofd gezet en met losse handen wandelt het meisje weg………………..

Waar wij altijd weer om moeten lachen, is het feit dat sommige mensen hier ongegeneerd in hun neus peuteren (en hier gezellig mee doorgaan tijdens een praatje). Over lachen gesproken………..Wij zelf lachen in Ghana veel meer dan in Nederland.

Komisch is ook iedere keer een bezoekje aan een kapper. Voor omgerekend 0,70 eurocent gaat de schaar erin….nou ja schaar…..Bij Ben werd een (scheer)apparaat gebruikt met daar bovenop een soort vorkachtige kam. Het geheel maakte een hels kabaal. Dit deed Ben de opmerking ontvallen: 'Ik lijk wel een schaap dat geschoren gaat worden!'

We verrasten de meiden van de stageplek hairdressing met een ritje naar de containers. Zij waren al lang niet meer op Kukuomarket geweest en vroegen telkens opnieuw: 'Madam Dies, mister Ben, when do we go to Kukuo?' Hier geldt zoals altijd: Kleine moeite; groot plezier! In februari zullen zij zelf beginnen aan stap 3; dus het was leuk voor de dames om te kletsen met de huidige meiden van stap 3. Vanaf februari zitten ze allemaal op Kukuomarket, aangezien we de eigen shop nog een half jaartje uitstellen voor de huidige meiden van stap 3.

Eind november werden de betalingen verricht en maakten we onze maandelijkse overview, als het gaat om de expenditures en de receipts. Iedere cedi die we uitgeven of ontvangen wordt genoteerd.

De laatste dag van november ging Dees weer even laten prikken op malaria. Gewoon benieuwd of er nu geen malariaparasieten meer te zien zouden zijn. Helaas………..Nog steeds één plusje! Vanaf 16 oktober tot 30 november heb ik (Dees) iedere 2 weken laten testen op malaria. Resultaat: Alle 4 de keren +1. Dit betekent dat er nog steeds malariaparasieten aanwezig zijn. Zó heb je 14 maanden geen malaria gehad en zó kom je er bijna niet meer van af! Ziek voelen is gelukkig niet aan de orde. Voor de behandeling werd weer een kuur geslikt (Artesunate).

Ondanks alle strubbelingen, genieten we nog steeds van Ghana: een bijzonder land met bijzondere mensen!!!

Lieve groet, Ben en Dees